میانبر مهندسی ژنتیک در سفر به مریخ

این استادیار فیزیولوژی و بیوفیزیک دانشگاه ویل کورنل نیویورک، راهبری یکی از ده تیم تحقیقاتی ناسا را به عهده دارد که روی دو فضانورد دوقلو به نام‌های مارک و اسکات کلی کار کرده‌است. در سال 94 اسکات یکی از دوقلوها، برای یک‌سال به ایستگاه فضایی بین‌المللی رفت و برادرش مارک، روی زمین باقی ماند. هدف دانشمندان مقایسه واکنش بدن این دو برادر به شرایط محیطی در این بازه زمانی بود تا اثر ماموریت‌های طولانی فضایی بر انسان را بهتر درک کنند. آنها با بررسی‌های خود به اطلاعات ارزشمندی دست یافتند که نشان می‌دهد فضا چگونه بر سلامت انسان اثر می‌گذارد. محققان امیدوارند در این پژوهش ادامه‌دار به راه‌حل‌های مناسبی برای پشتیبانی هرچه بیشتر از سلامت فضانوردان در ماموریت‌های فضایی دست یابند.
در کنفرانس هشتمین دوره ژنتیک انسان که به‌تازگی در نیویورک برگزار شد، میسن به برخی نتایج پژوهش خود اشاره کرد و گفت: «می‌خواهیم بعضی از همین تحقیقات را دوباره، در محدوده بزرگ جغرافیایی و با مشارکت مردم ساکن زمین و همین‌طور در فضا انجام دهیم.»
به گفته او، تحقیقاتی مانند بررسی سطح عملکرد ژن‌های خاص (اصطلاحا بیان ژن‌ها) در مراحل مختلف سفر فضایی و به‌ویژه در مرحله بازگشت به زمین، به اقدامات آینده برای کاهش اثرات خطرناک پروازهای فضایی، کمک خواهد کرد. برای مثال اگر نتایج تحقیقات، مضر بودن فرود فضانوردان را به زمین برای سلامتشان تایید کند، دانشمندان می‌توانند شیوه‌های مقابله را توسعه دهند. البته هنوز با حجم کم داده‌های موجود، نمی‌توان راه درمانی یا داروی پیشگیری به‌خصوصی را برای جلوگیری از به‌هم‌خوردن شرایط ژنتیکی انسان در سفرهای فضایی تجویز کرد.
این پژوهشگر ژنتیک ادامه می‌دهد: چه‌بسا ممکن است تغییردادن اثرات منفی دیده‌شده در بدن فضانوردانی مثل اسکات کلی ضروری نباشد. اما بعضی از این‌تاثیرات قابل توجه و مهم هستند. هرچند ممکن است در اصل واکنش مورد نیاز بدن در مواجهه با آن ‌شرایط خاص باشند.

رابطه دی‌ان‌ای خرس آبی با فضانوردان آینده
در حالی‌که میسن معتقد است برای کاهش اثرات مضر سفر فضایی در آینده می‌توان از داروهای پیشگیری‌کننده یا روش‌های دیگر کمک گرفت، نتایج مطالعات جدید نشان می‌دهد با ابزاری مثل «ویرایش ژن» شاید بتوان انسان را برای سفر به نقاط دورتر در فضا و حتی به سیاره‌ای چون مریخ آماده و توانمند کرد.
یکی از نگرانی‌های اصلی در حوزه سلامت سفرهای فضایی، قرارگرفتن در معرض پرتوهای مضر است. چنانچه دانشمندان بتوانند راهی برای محافظت از سلول‌های بدن انسان در برابر اثرات این پرتوها بیابند، در آن صورت فضانوردان می‌توانند برای مدت زمانی طولانی‌تر سلامت خود را در سفرهای فضایی حفظ کنند. البته از لحاظ نظری ممکن است بتوان از فناوری مبارزه با اثرات منفی پرتوها در سفرهای فضایی، در روی زمین و برای سلول‌های سالم بدن انسان در طول دوره درمان سرطان استفاده کرد. اما این امر نیز هنوز بحث برانگیز است و عملی‌شدن چنین اقداماتی روی بدن انسان به ده‌ها سال تحقیق و پژوهش نیاز دارد.
میسن می‌گوید: «من هیچ برنامه‌ای در یک یا دو دهه پیش‌رو برای مهندسی ژنتیک فضانوردان ندارم. اگر ما تا 20 سال آینده به اطلاعاتی مطمئن و عملی دست یابیم در آن صورت امیدوارم بتوانیم ادعا کنیم که قادریم انسان را برای بقای طولانی‌تر در مریخ آماده کنیم.»

آیا مهندسی ژن‌های فضانوردان آینده اخلاقی است؟
با مطرح شدن چنین بحث‌هایی شاید بپرسید مهندسی‌کردن ژنتیک انسان برای بقا در فضا یا سیاره‌ای دیگر جز زمین چه معنایی دارد؟ چند راه احتمالی برای رسیدن به این هدف وجود دارد. یک راه پیشنهادی دانشمندان برای تغییر شرایط فضانوردان در آینده از طریق مهندسی اپی‌ژنتیک به معنای روشن و خاموش‌کردن بیان یک ژن خاص است. به طرز شگفت‌انگیزی تحقیقات جاری به‌دنبال کشف این است که چگونه می‌توان با افزودن دی‌ان‌ای گونه‌های دیگری همچون خرس آبی به سلول‌های انسان، فضانوردان را در برابر اثرات مضر سفر فضایی مثل پرتوها مقاوم تر کنند.
ویرایش ژنتیکی فضانوردان برای سفر فضایی متناسب با تغییر مسلم و بدیهی فیزیولوژی انسان خواهد بود که قاعدتا بعد از سال‌ها زندگی هر فرد در مریخ ایجاد خواهد شد. درحالی‌که این ‌ویرایش ژنتیکی روی انسان‌ها برای سفر به فضای خارج از زمین انتظار می‌رود، می‌بایستی این تغییر مسؤولانه انجام پذیرد. به گفته این استادیار فیزیولوژی و بیوفیزیک، مهندسی بدن انسان در آینده از این‌جهت است که آن فرد فرصت‌های بیشتری داشته باشد و بایستی متوجه این موضوع باشیم که وقتی ما بخواهیم توانایی یک انسان برای زندگی در ماورای زمین را ارتقا دهیم از توانایی او برای زندگی در زمین کاسته‌ایم. در چنین شرایطی فکر می‌کنم این بی‌انصافی و از نظر اخلاقی توجیه‌ناپذیر است.
بی‌شک مهندسی‌کردن ژنتیک انسان‌ها زمانی اخلاقی است که همزمان با اطمینان از توانمند کردن انسان‌ها برای اقامت در مریخ، توانایی آنها برای زندگی در زمین محدود نشده باشد.

مهناز موسوی
دانش
برگرفته از : Livescience