خبرنگاری؛ تلویزیونی یا مکتوب؟

13 سال قبل، همشهری جوان دو ساله شده بود که به پیشنهاد کامران نجف زاده به خبر 20:30 پیوستم. نیمی از روز در همشهری جوان، خبرنگاری مکتوب می‌کردم و نیم دیگر روز در تحریریه خبر 20:30 و بعدها در بخش‌های دیگر خبر دبیر خبر بودم. در خبرنگاری مکتوب، فرصت برای پیگیری و عمیق کردن یک موضوع و اصلاح اشتباهات احتمالی بیشتر بود. انعکاس نوشته‌ها به واسطه تیراژ کمتر، دایره کوچک‌تری داشت ولی مخاطبان پیگیرتر و وفادارتر بودند. ضمن این‌که قدرت رسانه مکتوب در ماندگاری و مانایی آن بود اما در خبرنگاری تلویزیونی که فاصله متن تا آنتن، گاهی به دقیقه می‌رسید، فرصت برای اصلاح اشتباهات احتمالی و عمیق شدن در سوژه، کم و تبعات آن به واسطه تیراژ وسیع خبر تلویزیونی که به تعداد دستگاه‌های تلویزیون در سراسر کشور بود، وسیع تر می‌بود.

گرچه این وسعت، ماندگاری چندانی نداشت. تجربه کار همزمان در هر دو حوزه، فضای جدیدی را برایم ساخت. از یک سو، متن‌های مجله‌ای و نشریه‌ای تلویزیونی شد. یعنی جملاتم کوتاه شدند. وقتی می‌نوشتم، درست مثل متنی که برای مجری یا نریتور می‌نوشتم، بلند می‌خواندمشان و همین متن را سریع و صریح می‌کرد. قلمم کاملا تصویری شد و چون در نوشتار تلویزیونی، زمان، تعداد خط و کلمه مهم است، متن هایم منقح شدند. از سوی دیگر، متن‌های تلویزیونی‌ام نشریه‌ای شدند؛ یعنی ویرایش، سختگیرانه و نوشتار به همراه اطلاعات فشرده شد.
معجون این تلفیقات نوشتاری سال‌ها بعد در نوشتن وی سی _ویدئو‌کلیپ‌های تصویری یا گزارش‌های تصویری کوتاه خبری _ و همین‌طور نوشتن متن‌های مستندهای گوناگون مثل روزگار رضاخانی، اشرف همزاد شاه، سه سال و سه روز و ... به کمکم آمد. تلفیق نگاه خبرنگاری مکتوب که پایه اش، ریزبینی و تصویرگری است و نگاه خبرنگاری تلویزیونی که سرعت و وسعت توامان دارد، تجربه جالبی است. از سویی همکاری با هر دو گروه خبرنگار در این سال‌ها باعث لمس فضاهای مختلفی شد. تفاوت دغدغه‌ها و نگاه‌ها در پرداختن متفاوت به سوژه‌ها را می‌توان حس کرد.
خبرنگاران در تلویزیون فقط آنهایی نیستند که میکروفن به دست جلوی دوربین ظاهر می‌شوند، بلکه گروه بزرگ تری در اتاق‌های فکر متنوع در تحریریه‌های خبر با دادن سوژه، نوشتن متن و پلاتو و پیگیری‌ها، عملا خبرنگاران تلویزیونی‌اند، ولی تصویری از آنها نمی‌بینیم. در کنار اینها که تولید محتوا می‌کنند تصویربرداران، صدابرداران و تدوینگران هم اگر نباشند، هیچ خبرنگار تلویزیونی نمی‌تواند گزارش خود را روانه آنتن کند. چنانچه در حوزه مکتوب هم خبرنگاران بدون عکاس، صفحه آرا و چاپ نمی‌توانند آنچه دغدغه‌شان است را جلوی چشم مخاطب بگذارند. دنیای خبرنگاری - چه تلویزیونی چه مکتوب - دنیای جالب و پیچیده‌ای است که همپوشانی کاملی با دنیای دیگران دارد.

احسان ناظم بکایی

روزنامه نگار