آنچه خوبــان همه دارند

«خانه ما» به گونه‌ای طراحی و ساخته شده که زندگی آدم‌ها بسیار جذاب‌تر از بخش مسابقه آن است. نظرتان در مورد این ویژگی منحصر به فرد چیست؟
درباره بعد مسابقه بودن این برنامه؛ باید بگویم که ما همیشه به مسابقات از بعد سرگرمی آن توجه می‌کنیم و معمولا هدف تربیتی یا فرهنگی خاصی از برگزاری مسابقات نداریم. برای اولین بار یک مسابقه‌ای برگزار شده که هدف تربیتی و فرهنگی دارد که این هدف با فرم آن هماهنگ بوده و کل مسابقه در خدمت ایده است. دوم این که معمولا افرادی که در مسابقات مدرن شرکت می‌کنند در زمان اعلام نتایج به‌جز فردی که برنده شده همه ناکام هستند و این ناکامی برای افرادی که در آن مسابقه شرکت کردند خیلی محسوس و واقعی است، چون این مسابقات از زندگی روزمره فاصله داشته و شکست روانی را به دنبال دارد اما در مستند مسابقه خانه ما اگر خانواده‌ها شرکت می‌کنند و از بین آنها یک خانواده پیروز می‌شود، خانواده‌های دیگر احساس ناکامی روان‌شناختی نمی‌کنند، چون مسابقه جزئی از زندگی و در خدمت زندگی آنها بوده است و به واسطه این مسابقه متذکر زندگی خود می‌شوند که می‌شود کمتر خرج کرد، صرفه‌جویی کرد، برنامه‌ریزی کرد، مسؤولیت‌پذیر بود و... . در چنین مسابقه‌ای معنای رقابت مدرنی که در سایر مسابقات شاهد آن هستیم را مشاهده نمی‌کنیم و در پایان هر مسابقه، هرخانواده موضوعات جدیدی را یاد گرفته است.
نظرتان درباره محتوای این برنامه چیست؟ آن‌طور که باید توانسته تاثیر مثبتی بر خانواده‌ها داشته باشد؟
ما کمتر مسابقه‌ای داشته‌ایم که همه افراد خانواده باهم در آن شرکت کنند؛ معمولا در مسابقاتی که برگزار می‌شود، استعدادهایی مورد توجه قرار می‌گیرند که آن فرد با مهارت‌های زندگی اجتماعی فاصله دارد، ولی در این مسابقه، زندگی اجتماعی در صمیمی‌ترین و گرم‌ترین وجه آن جریان پیدا کرده است و ما می‌بینیم که افراد در عین این‌که در این مسابقه شرکت می‌کنند، با هم زندگی می‌کنند و موضوعات جدیدی را یاد می‌گیرند و نکته جدیدی به زندگی آنها اضافه می‌شود. در این مستند مسابقه، صرفا تفریح و رقابت منفی ملاک نیست و روابط خانواده‌ها گرم می‌شود و این جنبه معنایی و مفهومی بسیار مهم است.
این‌که این برنامه در هرفصل در شهرهای مختلف برگزار می‌شود چه میزان در تاثیرگذاری بیشتر این برنامه و نشان دادن فرهنگ خانواده‌های مختلف ایرانی به سایر مردم تاثیر داشته است؟
این بصیرت و حسن نظر سازندگان برنامه است که این برنامه را در سطح ملی گسترش داده و فرهنگ‌های مختلف را از نزدیک مورد توجه قراردادند و این موضوع یکی دیگر از بزرگ‌ترین برگه برنده‌های این برنامه است. این که به طور مثال ما از نزدیک با نحوه زندگی اقوام آذری زبان، نحوه تعامل آنها با یکدیگر در محیط خانواده، تعاملات اجتماعی آنها و... آشناشویم، هم در شناخت خرده‌فرهنگ‌های قومیتی جغرافیایی ما، تاثیر بسزایی دارد و ارتباط فرهنگی را تقویت می‌کند و هم این که هویت ملی را ارتقا می‌دهد، چرا که احساس صمیمیت با این خرده‌فرهنگ‌ها باعث یک گستره ملی یکپارچه می‌شود و این از مهم‌ترین ویژگی‌های این برنامه است.
پس معتقد هستید برای طراحی «خانه ما» به عنوان یک برنامه سرگرمی‌محور و انطباقش با فرهنگ مردم کشورمان بسیار فکر شده است؟
بهتر است در جواب بگویم در کل به مساله تفریح و سرگرمی مردم خیلی فکر نمی‌شود؛ به طور مثال برای ساخت برنامه‌ای مانند «عصر جدید» فکر و ایده‌پردازی درباره فرهنگ کشور ما و اقتضائات آن نشده است و برای همین وقتی برنامه‌ای را راه‌اندازی می‌کنیم کاملا تقلیدی و کپی‌برداری است. ساخت مستند مسابقه خانه ما نشان داد ما به وجوه دیگر تفریح و سرگرمی خانواده‌های ایرانی هم می‌توانیم فکر کنیم. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که هیچ تفریح و سرگرمی خنثی نیست و بار فرهنگی دارد و اگر به این موضوع به درستی فکر شود، قطعا روی همه برنامه‌هایی که قرار است ساخته شود وقت می‌گذاریم و آن را تحلیل می‌کنیم و نسبت آن را با شرایط اجتماعی، تاریخی خود می‌سنجیم.
یعنی باید در برنامه‌های مسابقه محور هم، شرایط روز جامعه لحاظ شود؟
ما در چند سال گذشته کشور، با مسائل اقتصادی درگیر بودیم و بیشتر مشکلات ما با این مسائل اقتصادی گره خورده است؛ ولی شما کمتر می‌بینید تفریحاتی که از طریق صدا و سیما تبلیغ و نشان داده می‌شود، به فرهنگ اقتصادی ما که شامل کار و کوشندگی، همکاری و مشارکت است، توجه کرده باشد و در نهایت تلویزیون در این زمینه نتوانسته از ظرفیت‌های خود استفاده کند.
یعنی به نظر شما هیچ‌کدام از برنامه‌های ما که رویکردی تفریحی و سرگرمی دارند، سعی در نشان دادن شرایط حاکم بر جامعه نداشته‌اند؟
من برای شما مثالی می‌زنم؛ برنامه «خندوانه» که چندین سال است از شبکه نسیم روی آنتن می‌رود، غیر از سرگرمی لحظه‌ای که برای مخاطب فراهم می‌کند هیچ آورده‌ای برای زندگی و جامعه او ندارد و در میان چهره‌های مشهوری که دعوت می‌شدند، چند شخصیت فرهنگی هم دعوت می‌شدند تا بحث‌هایی هم انجام شود، ولی در نهایت مساله‌ای که برای بیننده باقی می‌ماند و در ذهن او ته‌نشین می‌شد، همان مسابقات و بازی‌ها بود و به وجه فرهنگی، اجتماعی ماجرا توجهی نمی‌شد. به‌طور مثال بخش استندآپ کمدی‌های برنامه خندوانه یکی از بدترین تفریحات تلویزیونی در این چند دهه گذشته تلویزیون از نظر تاثیرات منفی که در محتوای آنها وجود داشت، بود. شخصیت پدر و بزرگان خانواده دائم دستمایه هجو و خنده قرار می‌گرفت و این در ارتباط نسلی ما، تاثیر زیادی دارد و جوانان جامعه را از بهره‌مندی از تجربیات نسل‌های گذشته محروم می‌کند.