مخاطبان پراکنده شده‌اند چون حق انتخاب دارند

به نظر شما به چه دلیل در سال‌های اخیر سریال‌های ماه مبارک رمضان با کاهش مخاطب روبه‌رو شده‌اند و حتی شاهد این هستیم که در ماه رمضان امسال استقبال از برنامه‌هایی مانند «عصرجدید» از سریال‌های این ماه بیشتر بوده است؟
برنامه‌ای مانند «عصرجدید» اگر 6 صبح هم از تلویزیون پخش می‌شد همین میزان مخاطب داشت. این برنامه ظرفیت دیده شدن دارد. در همه جای دنیا تاک شوها و برنامه‌ها مخاطبان بیشتری از سریال‌های حتی پرمخاطب تلویزیون دارد. اگر از سریال‌های مانند گیم آف ترونز که به یک ترند جهانی تبدیل شده‌اند، بگذریم، در کل مردم به برنامه‌‌ها، شوها و تاک‌شوها کشش بیشتری تا سریال‌ها دارند. به طور مثال برنامه «ماه عسل» از ابتدا که با اجرای فرزاد حسنی آغاز شد و تا زمانی که با اجرای احسان علیخانی ادامه پیدا کرد بسیار پربیننده‌تر از سریال‌ها در ماه رمضان بود و ذات برنامه‌ها به‌خصوص برنامه‌هایی که پایه آنها بر تلنت‌ها استوار است پربیننده بودن است و تماشای آنها بخشی از نیاز مردم را تامین می‌کند که با تماشای سریال به دست نمی‌آید. فیلم و سریال‌ها براساس ذائقه‌های افراد محدودتری ساخته می‌شود و دسته‌بندی میزان مخاطب در فیلم و سریال با برنامه‌های سرگرمی متفاوت است و نمی‌توان آنها را در یک باکس قرار داد.
پس از نظر شما تلویزیون در سال اخیر با افت مخاطب در ماه مبارک رمضان مواجه نشده است؟
من خیلی موافق این موضوع نیستم که تلویزیون مخاطب خود را در ماه رمضان یا در کل در سال‌های اخیر از دست داده است. مخاطب امکانات بیشتری برای تماشا پیدا کرده است و زمانی که قرار است آماردهی صورت بگیرد، سهم بقیه چیزها در سبد مخاطب در نظر گرفته نمی‌شود و به همین دلیل احساس می‌کنید مخاطب سریال‌های رمضانی کمتر است.
در سال‌های گذشته شاهد بودیم که پس از افطار سریال‌هایی با رویکرد طنز در ماه رمضان مانند سریال‌های رضا عطاران مخاطبان زیادی را پای تلویزیون می‌کشاند و پس از آن شاهد سریال‌هایی با رویکرد معنوی یا ماورایی در تلویزیون بودیم که ترکیبی از خواسته‌های مخاطب را برطرف می‌کرد. به نظر شما چرا در حال حاضر شاهد این چیدمان در سریال‌های ماه رمضان نیستیم؟
در سال‌های گذشته هم ترکیب سریال‌ها همین‌طور بود و همه نوع ژانری را شاهد بودیم، ولی فرقی که اکنون با آن زمان دارد این است که در سال‌های گذشته اگر سریال‌های رضا عطاران را دوست نداشتید، نمی‌توانستید در شبکه‌ای دیگر سریال دیگری را ببینید، امکانی که در حال حاضر برای مخاطب فراهم شده است و زمانی که مخاطب سریالی ملودرام را در آن ساعت دوست ندارد، می‌تواند در شبکه‌ای مانند آی فیلم سریالی طنز را ببیند، پس زمانی که آپشن بیشتری داریم، نمی‌توان گفت مخاطب سریال کمتر است، بلکه انتخاب آن فرد در زمان پخش آن سریال بیشتر شده است.
این حق انتخاب زیاد در سال‌های اخیر به نظر شما اتفاق خوبی برای رسانه ملی بوده است یا خیر؟
به نظر من اتفاق خوبی است، ولی متاسفانه به درگیری ذهنی مدیران ما در آمارها تبدیل شده است.
این موضوع شامل حال سریالی مانند «پایتخت» هم که با بازپخش آن در زمان عید نوروز از سایر سریال‌های این ایام پرمخاطب‌تر می‌شود هم هست؟
سریالی مانند «پایتخت» به یک روال اجتماعی تبدیل شده است و من گفت‌وگوهای زیادی درباره این سریال انجام دادم. سریال‌های مانند پایتخت بعد از یک یا دوبار تکرار موفقیت، ناخودآگاه به یک روال اجتماعی تبدیل می‌شود و شما نمی‌توانید این سریال را با سایر سریال‌ها مقایسه کنید.
در کل وضعیت سریال‌های تلویزیون را در سال‌های اخیرا چطور ارزیابی می‌کنید؟
به نظر من در این سال‌ها در روند سریال‌سازی از جهت کمی رشد داشته‌ایم، ولی به دلایل مختلفی مسیر کیفی رشد خوبی ندارد. نگرانی من این است که در سال پیش‌رو یا در سال‌های بعد از آن سریال‌هایی را ببینیم که از لحاظ کیفی با توقعی که داریم همسو نباشد.
ما شنیدم که سریال پدر ابتدا قرار بود در ماه رمضان پخش شود. چرا این اتفاق رخ نداد؟
یکی از دلایلی که سریال پدر در ماه رمضان از تلویزیون پخش نشد این بود که مدیران پیش‌بینی می‌کردند پدر، سریال موفقی نخواهد بود و در ماه رمضان شکست خواهد خورد و ترجیح دادند پس از این ماه پخش شود که اگر موفق ظاهر نشد باعث آبروریزی نشود!
این سریال برای ماه رمضان ساخته شده بود و قصه‌اش بر این اساس بود که تا قسمت هجدم فضای عاشقانه و شاد را بیینید و پس از قسمت 19 وارد یک فضای غمگین شوید. این خط داستانی نشان می‌دهد کسانی که سریال را می‌ساختند، حواسشان‌ به این موضوع بوده که در شب‌های قدر ماه رمضان سریال حال و هوای غمگین داشته باشد، ولی مدیران آن زمان تصمیم گرفتند که پدر را از باکس ماه رمضان خارج کنند که اگر موفق ظاهر نشد، مشکل‌ساز نشود.
دلیل دیده شدن سریال پدر چه بود و به چه دلیل مخاطب توانست با آن ارتباط کافی برقرار کند؟
مخاطب‌های مختلفی با ذهنیت‌های گوناگون با سریال پدر مواجه شدند. اگر به یاد داشته باشید زمانی که سریال پدر روی آنتن رفت ابتدا با گاردهای زیادی روبه‌رو شد، ولی پس از آن همان افراد معترض با این سریال همراه شدند. به یاد داشته باشید اگر هنرمندی فقط به دنبال محبوبیت و تعریف شنیدن از مخاطب باشد دو نشانه از خود باقی می‌گذارد که یکی از آنها نداشتن اعتماد به نفس کافی است و دوم نداشتن درک کافی از این‌که یک اثر پیش از آن که محبوب باشد، باید موثر باشد.
از حمله‌ها و نقدهایی که در زمان پخش سریال به شما می‌شد، ناراحت نمی‌شدید؟
نه. حمله‌هایی که در آن زمان به من شد بسیار خوشحالم می‌کرد. وقتی یک سکانس می‌تواند آن‌قدری تاثیرگذار باشد که باعث واکنش شود که در شبکه‌های اجتماعی مخاطب وقت بگذارد و به من فحش دهد، مرا خوشحال می‌کند و من عاشق آن مخاطب هستم. خوشحال بودم که توانستم آن‌قدری موثر باشم که مخاطب حتی برایم وقت بگذارد و به صفحات مجازی برود و توهین یا انتقادش را به من برساند و این از داشتن اعتماد به نفس نشأت می‌گیرد. سریال‌هایی که در زمان پخش با تعریف و تمجیدهای زیادی روبه‌رو شد، به فراموشی رفت، ولی به یاد دارید که به سریال‌هایی مانند میوه ممنوعه یا او یک فرشته بود هم در زمان پخش آنها در رسانه‌های مختلف حمله‌های زیادی شد، ولی می‌بینیم از ماندگارترین سریال‌های تلویزیون شدند.
رمز ماندگاری سریال پدر چه بود؟
مخاطبان سریال پدر از طیف‌های مختلف بودند و هر کدام از مسیرهای مختلفی سریال را تماشا می‌کردند و حتی با غمگین بودن بخش‌هایی از آن تا انتها سریال را دنبال کردند و این دیده شدن ربطی به سکانس‌های پرحاشیه قسمت‌های اول نداشت. می‌توان گفت همه مسائل دست به دست هم داد تا پدر جزو ماندگارترین سریال‌های تلویزیون درسال گذشته تلویزیون شود.
برنامه ساخت قسمت دوم سریال پدر به کجا رسید؟
تصمیم سریال‌سازی با مدیران شبکه و سازمان است. ادامه سریال پدر به این معنا که ادامه زندگی همین شخصیت‌ها باشد به دلیل انتهای نقطه پایان خیلی پسندیده نیست، ولی پدر دومین بخش از یک سه‌گانه بود که اولین بخش تنهایی لیلا و دومین بخش پدر بود و یک سومین بخش هم وجود دارد که قصه آن نوشته شده و کارهای آن در حال انجام است. تصمیم ساخت پدر با من نیست و باید مدیران تلویزیون تصمیم‌ بگیرند.

اتفاقاً اتفاق خوبی است!

در حال حاضر شاهد پراکندگی مخاطب در رسانه ملی هستیم، مخاطبی که در سال‌های گذشته سریال‌ها را دنبال می‌کرده در حال حاضر هم سریال‌ها را دوست دارد، اما آن زمان فقط یک حق انتخاب داشته، ولی در حال حاضر انتخاب‌های بیشتری دارد که اتفاق خوبی است. ممکن است این موضوع به مذاق صاحب شبکه به دلیل رقبای موجود خوش نیاید، ولی به لحاظ اجتماعی اتفاق خوبی است که مخاطب می‌تواند در صورت راضی نبودن از یک سریال سراغ سریال‌هایی در شبکه‌های دیگر برود.

مقایسه مخاطبان سریال‌های قدیمی و جدید درست نیست

بحثی که در حال حاضر درباره سریال‌های ماه مبارک رمضان مطرح است این که چرا سریال‌ها کم مخاطب شده‌اند، ولی مساله این است که در آن زمان که سریال‌هایی چون «او یک فرشته بود» از تلویزیون پخش می‌شد مردم چه گزینه دیگری جز آن سریال برای شب‌های پس از افطار خود داشتند؟ به همین دلیل بود سریال‌ها ظرفیت بیشتری برای پرمخاطب شدن پیدا می‌کردند. در حال حاضر و با ظهور این حجم از رسانه‌های جدید با آپشن‌های زیاد و حتی اضافه شدن شبکه‌های جدید تلویزیون، این امکان برای مخاطب ایجاد شده است که حق انتخاب بیشتری داشته باشد و
در صورت راضی نبودن از سریالی به شبکه‌های دیگری رجوع کند و فیلم‌های قدیمی‌تر را ببیند. پس مقایسه مخاطبان سریال‌های ماه رمضان در سال‌های قبل با حال حاضر مقایسه درستی نیست.

زهرا دمز آبادی
خبرنگار