در گفتگو با جامجم آنلاین مطرح شد
ملخها چند وقتی میشود به کشورمان آمدهاند ولی صدای آمدنشان تازه درآمده. یک منبع مطلع به ما گفت که اینها اوایل اسفند به خوزستان و بوشهر رسیدهاند و یک مقام مسؤول در سازمان حفظ نباتات گفته است ملخها از هشتم بهمن ورود کردهاند، عجیب اینکه مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان به تسنیم گفته است اینها از دو روز قبل به کشورمان آمدهاند. اینکه حرفها یکی نیست و اطلاعات همخوانی ندارد البته چیز تازهای نیست ولی نکته این است که چرا و چطور خبر مهم هجوم ملخها به کشور مسکوت مانده است.
البته پنجم اسفند در خبری کوتاه، مدیر اداره جهاد کشاورزی اهواز گفته بود که ملخها به غیزانیه و مزارعش رسیدهاند ولی آنقدر آمدن ملخها در این خبر محدود جلوه داده شده بود که راحت میشد از کنارش گذشت. ولی حالا قضیه فرق میکند چون هم مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان به عنوان استانی که در مسیر ملخهاست و هم مدیرکل مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات گفتهاند که این هجوم به یک روایت در 50 سال اخیر و به روایتی دیگر در 40سال گذشته بیسابقه است.
ملخها از کجا آمدهاند؟
درباره اینکه ملخها از کجا میآیند و به کشور ما میرسند یک نام بین همه صاحبنظران و مسؤولان تکرار میشود. این نام عربستان است، کشوری نه چندان دوست با ما که فاصله دو پایتختمان از هم 1756 کیلومتر است. سعید معین از سازمان حفظ نباتات البته از شبهجزیره عربستان نام میبرد که قطر و عمان را هم شامل میشود و مهدی ضرابی استاد حشرهشناسی دانشگاه در گفتوگو با ما شمال آفریقا مخصوصا سودان را نیز به این فهرست اضافه میکند. این نشان میدهد ملخهای مهاجم خارجیاند و چون راهی طولانی را طی میکنند تا به ایران برسند عدهای به آنها میگویند ملخ صحرایی و عدهای دیگر میگویند ملخ دریایی. اینکه چرا ملخها از عربستان به سمت شرق متمایل میشوند و به ایران میآیند ولی گردش به چپ ندارند و به سمت اروپا و قارههای دیگر نمیروند قضیه مجهولی است که ضرابی میگوید این از عجایب خلقت است که بشر با این همه پیشرفت علمی هنوز سر از کار ملخها درنمیآورد.
البته گمانههایی در این باره وجود دارد که این حشرهشناس به یکی از آنها اشاره میکند و به نقل از یافتههای علمی یک دانشمند روس که تازهترین اطلاعات درحوزه ملخشناسی است، توضیح میدهد ملخهای دریایی، مراتع شنزاری را برای تخمگذاری مناسب میدانند که خب واضح است ایران کم از این اراضی ندارد.
عجایب ملخ دریایی
ملخهای دریایی زرد رنگ درنهایت هفت تا هشت سانتیمتر قد میکشند و عمرشان هم بیشتر از سه چهار ماه نیست با این حال کارهایی از دستشان ساخته است که آدمیزاد را به ستوه میآورد. اینها اعجوبهاند، قدرت پروازیشان بینظیر است ومی توانند بدون وقفه هرروز 200 تا 250 کیلومتر پروازکنند، اگر باد موافق بیاید که پروازشان راحت تر میشود و تا روزی 500 تا هزار کیلومتر پرواز میکنند. ضرابی میگوید ملخها که چیزی نیستند، برخی حشرات تا روزی 4000 کیلومتر بدون توقف پرواز میکنند، ولی بدی ملخها این است که در کنار این قدرت پروازی، سخت جانند و در طول پرواز از همه جریانهای شدید آب و هوایی حتی جریانات اقیانوسی که هواپیماها را در چالههای هوایی میاندازد، عبور میکنند.
ملخهای دریایی قدرت تخمگذاری و زادآوریشان نیز خارج از وصف است (300 تا 400 تخم به ازای هر ملخ) و خورد و خوراکشان خارج از تصور، به حدی که ضرابی میگوید اینها به صورت یک توده ابر حرکت میکنند و هرجا فرود بیایند هرچه را سرراهشان باشد میخورند، مثلا از یک درخت نه فقط میوه و شاخ و برگ را که حتی پوست را و دقیقا به همین علت است که ملخ دریایی را در دنیا آفت ملی و حتی آفت بینالمللی میدانند.
عربستان چشمها را بست
فائو، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، سیستم رصد آفات دارد که به گفته کارشناسان، بسیار تخصصی و کارآمد و مدرن است. آنها درحوزه رصد ملخ هم میگویند فائو ملخشناسهای خبره جهان را در اختیار دارد. فائو به ایران ازمدتها قبل اعلام کرده بود ملخهای مهاجر دارند میآیند و سعید معین، مدیرکل مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات نیز به ما گفت از همان زمان آمادهاند. او میگوید تا امروز در 38 هزار هکتار از اراضی در معرض خطر اقدامات مبارزهای انجام شده ولی پیشبینی میشود این کار باید حداقل در 200 هزار هکتار دیگر ادامه یابد.
حجم ملخهایی که تا امروز به کشورمان آمدهاند به گفته او شامل40 تا 50 گروه چندهزاری تا چند ده هزار تایی بوده که اگر ضرب درهم شوند، میشوند همان توده ابرمانند و سیاهی که ازحمله ملخها در ذهن ماست. اما آیا میشد این ملخها به سمت کشورمان نیایند یا اگر میآیند این همه زیاد نباشند؟
پاسخی که سعید معین میدهد روایت قابلتاملی است؛ روایت بیتوجهی یک همسایه و شاید غرضورزیاش. به این روایت گوش کنید: عربستان درباره مبارزه با ملخهای صحرایی شیطنت به خرج داده و بدون اینکه مبارزه جدی داشته باشد، اجازه داده آنها به ایران بیایند. طبیعی است که آمارها و اطلاعات مسیر باد در اختیار عربستانیها هم گذاشته میشود و چون مسیر بادها مشخص بود که از عربستان به سمت ایران است، آنها قطعا میدانستند مسیر بعدی این ملخها کشورما خواهد بود، بنابراین مبارزه جدی نکردهاند، به خاطر همین ملخها به سمت ایران سرازیر شده است.
سیل، ملخ آورد؟
زمزمهها این روزها این است که چون گذر سیل به ایران افتاده، طغیان ملخها هم ضمیمه شده و درنتیجه هجوم ملخها به کشور نتیجه وقوع سیل است. حرف و حدیث است دیگر، بحران که در جامعهای زیاد شود تمایل افکار عمومی این است که همه را به هم ربط دهند. در مورد ربط منطقی این دو رویداد به هم نیز اظهارنظر زیاد است طوری که عدهای از ریشه منکرش میشوند و عدهای زیرپوستی تاییدش میکنند. البته اگر به یاد بیاوریم که ملخها اولین بار بهمن پارسال به کشور آمدند آن وقت شاید اصرار به ربط داشتن سیل و هجوم ملخ نداشته باشیم؛ ولی وقتی با کارشناسان و حشرهشناسان گفتوگو کردیم، معلوم شد این اصرار چندان بیمنطق نیست.
سعید معین معتقد است سیلهای اخیر که همراه با بارندگی و باد بوده ورود ملخها به کشور را تسهیل کرده است؛ چون این ملخها خود را به جریان باد سپرده و با تحمل کمترین فشار و مقاومتی به مقصد رسیدهاند و مهدی ضرابی، حشره شناس نیز دوباره استناد میکند به جدیدترین یافتههای دانشمند حشرهشناس روس که گفته است بعد از یک دوره خشکسالی و شروع یک دوره پربارش، ملخهای مهاجر نیز طغیان میکنند.
با این حال امیرمسعود جلالی، معاون دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگلها قاطعانه به ایسنا گفته است هرچند رطوبت خاک میتواند شرایط را برای تکثیر ملخها فراهم کند اما ورود آنها به کشورهیچ ارتباطی با بارندگی و سیلهای اخیر ندارد.
چالش تهیه سم
بین مسؤولان و کارشناسان در مورد استفاده از سم همیشه اختلاف نظر بوده است، مخصوصا میان مسؤولان وحشرهشناسها که میگویند سمپاشی برای مقابله با یک آفت مساوی است با از بین رفتن صدها حشرهای که برای طبیعت مفیدند. حتی مهدی ضرابی استاد حشرهشناسی دانشگاه میگوید روشهای بیولوژیک مثل تغییر پوشش گیاهی مناطق و تغییر بافت خاک یا استفاده از روش طعمهگذاری بهتر و کمخطرتر از سمپاشی است که البته سعید معین آن را قبول ندارد و میگوید وقتی آفتی طغیان کرد هیچ راهی بهجز سمپاشی وجود ندارد و روشهایی مثل استفاده از پارازیت یا قارچ برای زمانی است که آفت محدود به یک منطقه کوچک باشد، نه مثل حالا که ملخها شش استان را قبضه کردهاند.
حمله اصلی ملخها نزدیک است
سازمان حفظ نباتات پیشبینی کرده که حمله اصلی ملخها از اردیبهشت آغاز شود و جدال با این آفت تا اواخر تیر ادامه داشته باشد، جدالی که وجود سم و ابزارآلات به اندازه کافی رمز پیروزی در آن است. معین میگوید برای مقابله با ملخهای دریایی درخواست
12میلیارد تومان بودجه کردهایم که ستاد مدیریت بحران با ده میلیارد آن موافقت کرده ولی هنوز ریالی پول به دستمان نرسیده و وزیر جهادکشاورزی در هیات دولت پیگیر است. او میگوید اگر این پول تا دو هفته آینده تامین شود که هیچ، ولی اگر بموقع به دستمان نرسد ملخها از کنترل خارج میشوند و این میشود خطرنابودی اراضی کشاورزی و باغها و به مخاطره افتادن امنیت غذایی 80 میلیون ایرانی.
مریم خباز
جامعه
در گفتگو با جامجم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جامجم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد