پیش به سوی سینماهای شیک و مجهز

از مهم‌ترین مشکلات سینمای ایران از دیرباز تاکنون عدم‌تناسب حجم تولیدات سالانه فیلم‌های سینمایی با سالن‌های سینماست. در واقع وقتی فیلمی تولید می‌شود جایی برای اکران ندارد و همین موضوع باعث می‌شود خیلی از کارشناسان بر این عقیده باشند که کمتر فیلم و بیشتر سالن بسازیم. با این توضیح نحوه عملکردتان در مبحث ساخت مجتمع‌های سینمایی به چه صورت است؟

پرواضح است تعداد سالن‌ها با تعداد فیلم‌های سینمایی رابطه مستقیم و خطی ندارد. سینمادارهای قدیمی ما هم کم‌کم دارند به این باور می‌رسند که سینمای خوب می‌تواند بر فروش تاثیر بگذارد؛ این درحالی است که ذهنیت برخی سینمادارها این است که اگر فیلم خوب باشد، صندلی هم که پاره باشد، باز هم مردم از فیلم استقبال می‌کنند، اما این‌طور نیست و باید نمونه‌هایش را ببینند که خود سینمای خوب هم چقدر می‌تواند به گیشه یک فیلم کمک کند. در حال حاضر سالن‌داران از اکران بسیاری از تولیدات سینمایی به دلایل مختلف از جمله عدم کیفیت فیلم و در نتیجه استقبال کم مخاطبان، سر باز می‌زنند و به‌طور کل نمی‌توان امکانات اکران یکسانی برای تمام فیلم‌های تولیدی در نظر گرفت. این اتفاقی است که در تمام دنیا در جریان است؛ مثلا فیلمی در صد سالن اکران و فیلمی دیگر در دو سالن اکران می‌شود، اما بدیهی است که تعداد سالن‌های ما نسبت به آمار جمعیت‌مان کم است. ما برای رفع این معضل دو راهکار در پیش گرفتیم; بازسازی سینماهای قدیمی و ساخت سینماهای جدید. سینماهای قدیمی عموما به لحاظ جغرافیایی در موقعیت‌های خوبی قرار دارند و در واقع سرمایه سینمای کشورند که نمی‌توان از آنها صرف‌نظر کرد.

این سینماها چنانچه بازسازی شوند بلافاصله با استقبال مردم مواجه می‌شوند. در بازسازی این سینماها هم نکته‌ای که همیشه برای ما حائزاهمیت بوده چندسالنه کردن آنهاست. به عنوان مثال پردیس هویزه مشهد که یک سالن داشت، تبدیل به هشت سالن شد یا سینما فجر اسلامشهر که اخیرا افتتاح شده یک سینمای تک‌سالنه بود که تبدیل به سینمایی پنج سالنه شد. در حقیقت سینماهایی که امکان بازسازی دارد با کیفیت خوب بازسازی و چندسالنه می‌شود که البته باز هم جوابگوی میزان جمعیت کشور نیست و راه حل اصلی همان ساخت سالن‌های جدید است. سینماهای جدید هم معمولا چند سالنه و در مجموعه‌های تجاری قرار دارند. در مجموعه‌های جدید هم معمولا ترکیبی از فعالیت‌های مختلف داریم که این ترکیب چندگانه باعث صرفه جویی در سرمایه‌گذاری شده و علاوه بر آن امکان استفاده چندگانه از این فضاها را مهیا می‌کند. ضمن این‌که در این مجموعه‌ها، سینماها نقش مثبتی ایفا می‌کنند. به عبارت دیگر مجموعه‌های تجاری که فاقد سینما هستند با شکست مواجه می‌شوند.

بنابراین ساخت سالن‌های سینما به نفع یک مجموعه تجاری است؟

بله. به این دلیل که سینما افراد بسیاری را گرد هم جمع می‌کند و این به نفع سایر فعالیت‌های یک مرکز تجاری است.

گفتید که سینماهای قدیمی چنانچه بازسازی شوند با استقبال مردم مواجه می‌شوند، اما بسیاری از صاحبان سینماهای قدیمی معتقدند پتانسیل منطقه شان نسبت به گذشته تغییر کرده و در صورت بازسازی و ایجاد بنای جدید هم دیگر نمی‌توان شاهد رونق سالن‌های سینما در آن منطقه بود. این سینماداران معتقد به تغییر کاربری هستند. درباره شرایط تغییر کاربری توضیح می‌فرمایید؟

بخشی از این جریان مربوط به وزارت ارشاد است که این در واقع تغییر کاربری نیست؛ چون تغییر کاربری اصولا جزو وظایف شهرداری‌هاست. بخشی که می‌گویم از وظایف وزارت ارشاد است، موافقت با انحلال می‌باشد. یعنی ارشاد می‌تواند اعلام کند که من موافقم این مکان دیگر سینما نباشد. منتها مرحله بعدی یعنی تبدیل یک ملک به مرکز تجاری در شهرداری مراحلی از جمله پرداخت عوارض تغییر کاربری دارد. تا 8 ـ 7 سال پیش ارشاد با انحلال سینماها بسختی موافقت می‌کرد. در واقع به دلیل کمبود سالن‌های سینما یک سالن فرسوده را به نبود آن ترجیح می‌دادند، اما در سال‌های اخیر به دلیل این که سالن‌های زیادی ساخته شده از این حساسیت کم شد. بنابراین صاحبان سینمایی که متقاضی باشند تقاضایشان را به وزارت ارشاد ارائه می‌دهند و چنانچه موافقت شد تغییر کاربری را انجام می‌دهند. منتها موضوع اینجاست که سینماها معمولا یک مشکل داخلی دارند و آن این است که در بسیاری از آنها صاحب ملک و صاحب سرقفلی دو نفر متفاوت هستند. یعنی زمین مال یک نفر و سینما مال نفر دیگری است. انحلال مشکل صاحب سینما را حل نمی‌کند، به این دلیل که زمین مال شخص دیگری است و بنابراین ارزش افزوده به او نمی‌رسد. به همین خاطر روال طبیعی و منطقی این است که سینماهای جدید ساخته شود و سینماهای قدیمی اگر تاثیری در گیشه داشته باشند بازسازی و اگر نداشته باشند تغییر کاربری بدهند. ما باید ظرفیت نمایشی در کشور را به حدی برسانیم که تعطیل شدن یک سینما ضربه‌ای به کسی وارد نکند. اگر چندین سال پیش یک سینما تعطیل می‌شد به این معنا بود که فروش بالایی از دست می‌رفت، اما امروز دیگر این‌گونه نیست؛ چرا که به نسبت گذشته تعداد سینماهایی که فروش بالایی دارند بیشتر شده است و تعطیل شدن یک تک سالن خیلی در فروش فیلم‌ها تاثیرگذار نیست. اگر روند ساخت سینما به همین منوال فعلی پیش رود شاید تا سال‌های آینده دیگر نگران تعطیلی یک سینما نباشیم و بگوییم هر سینمایی که می‌خواهد تغییر کاربری دهد مشکلی نیست.

در روال ساخت سالن‌های سینما فقط پردیس‌سازی می‌کنید یا هنوز هم سینماهای تک یا دوسالنه در دستور کارتان قرار دارد؟

در بعضی از شهرستان‌ها مجموعه‌های تجاری وجود دارد که خود آن مجموعه‌ها کوچک است و بنابراین به اقتضای همان محل یک یا دو سالن سینما برایش در نظر گرفته می‌شود، اما اکثرا ما اقدام به ساخت سالن‌های زیاد در یک مجموعه می‌کنیم. مثلا همین الان در نازی‌آباد تهران مجتمع لوتوس با 14 سالن سینمایی در حال ساخت است.

در حال حاضر چند درصد سینماها به سیستم دیجیتال مجهز هستند؟

تمام سینماهای ایران. در حقیقت با تجهیز همه سینماها به سیستم پخش دیجیتال و تسهیل در ارسال کپی فیلم به تعداد زیاد در سالن‌ها به عدالتی در این خصوص رسیدیم که هم برای پخش‌کننده مقرون به صرفه است و هم موجبات رضایت مردم را فراهم کرده.

تحریم‌ها تا چه اندازه در ورود تجهیزات سینمایی تاثیرگذار بوده؟

تحریم شامل دو مبحث می‌شود. یک بحث عمومی آن، با این توضیح که تحریم‌ها باعث می‌شود امکان ورود هر کالایی سخت شود. بخش دیگر مربوط به کالاهای خاصی است که به دلیل سازندگان محدودش (بعضا آمریکایی) دیگر نمی‌توان آن را خرید. اکثر وسایلی که در بحث تجهیز سینماها استفاده می‌شود منابع متنوعی برای خرید دارند. بنابراین مشکل خاصی به‌وجود نمی‌آید مگر این‌که بالارفتن قیمت ارز باعث بالارفتن قیمت هزینه‌ها می‌شود. وسایل خاص و گرانقیمتی هم که در انحصار یکی دو کمپانی خاص هست را معمولا ما در ایران به کار نمی‌بریم. بنابراین سینما مشکل عمده‌ای بابت تحریم‌ها ندارد و مشکلی که وجود دارد مشکل عمومی است. یعنی همان مراحلی که قبلا با یک ثبت و سفارش انجام می‌شد الان مشکل‌تر شده. برای بالا رفتن ارز هم که خدمت تان عرض کردم تمهیداتی اندیشیدیم. به این صورت که سهم کمک دولت را افزایش دادیم که افزایش رقم هزینه‌ها بیشتر به سمت دولت باشد و کمتر به سمت بخش خصوصی.

چند درصد از مجتمع‌های فرهنگی-هنری ادارات کل وزارت فرهنگ و ارشاد برای نمایش فیلم تجهیز و افتتاح شدند؟

موسسه «سینماشهر» تجهیزات نمایشی مجتمع‌های فرهنگی را تامین می‌کند تا مردم در شهرهای کوچک هم بتوانند به تماشای فیلم‌های سینمایی بنشینند. البته در این نوع نمایش‌ها انتظار فروش بالا نداریم اما باید در نظر داشته باشیم که مجتمع‌های فرهنگی ارشاد اشکال مختلفی دارند و ما اولویت را بر شهرهایی که در مناطق مرزی و بدون سالن سینما که بهره‌بردار بخش خصوصی دارند، گذاشتیم. بر اساس این اولویت‌ها تا به حال 79 سالن مجتمع فرهنگی به سیستم دیجیتال تجهیز شده که اکثریت‌شان به شکل مرتب فیلم نشان می‌دهند. آن تعداد محدودی هم که فیلم نشان نمی‌دهند یا دوره‌ای نمایش فیلم دارند به این خاطر است که آن شهر صرفا همان سالن فرهنگی را برای نمایش و اجرای کلیه رویدادهای هنری دارد و بنابراین نمی‌شود انتظار داشت تنها به اکران فیلم بپردازد. امسال هم در تفاهمنامه‌هایی که ارشاد با سازمان سینمایی داشته 40 مرکز فرهنگی دیگر هم در دستور تجهیزات قرار دارند و این 40 مرکز در شهرهایی هستند که سالن سینما ندارند.

در مجموع خودتان برآیند موسسه «سینما شهر» را طی سال‌ها فعالیت چگونه ارزیابی می‌کنید؟

فعالیت‌های موسسه سینما شهر چند بخش است که یک بخش آن (اعم از حمایت از بازسازی سینماها، تجهیز سینماهای جدید و ارتقای تجهیزات سینماهای موجود) مستقیما به سالن‌های سینما برمی گردد. گاهی به ما انتقاد می‌شود که چرا به سینماهایی مانند کوروش، آزادی یا چارسو که فروش خوبی دارند برای ارتقای تجهیزات دوباره کمک می‌کنید؟ قضیه این است که ما به سینما کمک نمی‌کنیم، به مخاطب سینما کمک می‌کنیم که فیلم‌ها را با کیفیت بهتری ببیند؛ بنابراین در مبحث ارتقای تجهیزات سینمایی، سالن‌های پرمخاطب در اولویت کار ما قرار دارند. به این دلیل که پردیسی مثل کوروش سالانه سه میلیون نفر مخاطب دارد و این سه میلیون نفر قاعدتا دوست دارند که صدا و تصویر خوب ببینند و وقتی تجهیزات بهتری در اختیارشان قرار می‌دهید با رضایت کامل‌تری سالن را ترک می‌کنند. این تجهیزات را شما اگر برای سینمایی با 5000 مخاطب خرج کنید 5000 نفر رضایتمندتر خواهند بود. بنابراین رضایت سه میلیون نفر به 5000 نفر ارجحیت دارد. به این دلیل اولویت ما در ارتقای تجهیزات، سینماهایی است که مخاطب بیشتری دارند. بخش دیگر فعالیت ما به نصب و راه اندازی سیستم مکانیزه فروش برمی‌گردد. تمام گیشه سینماهای ایران (غیر از دو سینما در کرمان که آن هم در حال نصب است) همگی مجهز به سیستم مکانیزه فروش هستند و ما دیگر سیستم دستی‌فروش نداریم. از دیگر برنامه‌های‌مان می‌توانم به کمک به فیلم‌ها در مرحله اکران اشاره کنم. ما بخشی از هزینه آماده سازی فیلم‌هایی را که به مرحله اکران می‌رسند به صورت کمک به پخش‌کننده‌ها می‌دهیم. با این توضیح که فیلمی شامل حمایت ما می‌شود که در لابراتوارهایی با مجوز فعالیت و کارمند، تولید شود که البته در حال توسعه این مقوله هم هستیم. به این معنا که هر چه یک لابراتوار شاغلان رسمی بیشتری داشته باشد حمایت بیشتری از طرف ما خواهد داشت.

از دیگر فعالیت‌های ما که امسال شروع شده ساخت پردیس سینمایی در شهرهایی است که اصلا سینما ندارند. امسال برنامه‌ریزی ما سینماسازی در ایلام، بندرگناوه و ایرانشهر (استان سیستان و بلوچستان) است که امیدواریم تا پایان امسال به پایان برسد. شرط اولیه این موضوع این است که شهرداری شهر متقاضی، زمین را در اختیار ما بگذارد و بخشی از هزینه‌های ساخت (بخش دیگر به‌عهده سازمان سینمایی است) را هم تقبل کند. سالن‌های سینمایی شیک در شهرهای کوچک نشاط اجتماعی خوبی به راه می‌اندازد که بسیار مثبت خواهد بود. یک استثنایی هم البته در این زمینه گذاشتیم که در شهرهای بزرگ چنانچه محله‌هایی فاقد سینما یا دور از سالن وجود داشته باشد و شهرداری هم علاقه‌مند به ایجاد سالن در آن نواحی باشد این پروژه عملی شود. ساخت این پردیس‌ها شاید ابتدای کار با موانع و کندی پیش برود، اما به محض این‌که تاثیرات اجتماعی‌اش دیده شود الگویی برای شهرهای دیگر خواهد شد.

ساناز قنبری

سینما