نقش مبارزات امام یازدهم در احیای تشیع

جام جم آنلاین- امام حسن عسکری که هم‌عصر با سه خلیفه (معتز، مهتدی و معتمد) بود در ابتدای امامت خویش به رغم آزاد بودن از زندان خلفا با محدودیت های زیادی جهت ملاقات با یاران و شیعیان خویش مواجه بود و بعد از این دوره کوتاهِ آزادی، توسط معتزعباسی زندانی گشت و در دوره خلیفه بعد(مهتدی) نیز در حصر به سر می‌برد.

پس از آن در زمان خلافت معتمد، دوره های کوتاه آزادی امام از زندان اگرچه همچنان با محدودیت های شدید همراه بود لکن امام عسکری از این فرصت ها برای سازمان دهی شبکه شیعیان، گسترش معارف تشیع، هدایت افراد و کمک به رشد یاران و نامه نگاری هایی نظیر نامه به ابن بابویه و مردم قم استفاده می‌نمود و اغلب این فعالیت ها را به کمک نمایندگانی نظیر عقید که از خادمان وی بود انجام می‌داد.

علاوه بر آن امام عسکری به طور ویژه شخصی به نام عثمان بن سعید را که عنوان "باب" بر وی اطلاق می‌شد، بابی جهت ارتباط بین خویش و مردم انتخاب کرده بود که بعد از شهادت حضرت و در دوران غیبت صغری امام عصر (عج) اولین نایب از نواب اربعه آن حضرت محسوب می‌شد. امام حسن عسکری با این کار و با معرفی فرزند خویش به عنوان امام بعدی به عثمان بن سعید پل ارتباط بین مردم و امامت را حفظ نمود و راه معرفی امام عصر به مردم را باز کرد. هرچند که امام عسکری در طول حیات خویش در ملاقات های خصوصی گاه حضرت صاحب الزمان (عج) را به شیعیان معرفی نموده. در این رابطه از معاویه بن حکیم محمد بن ایوب محمد بن عثمان روایت شده:

"ما چهل نفر از شیعیان در منزل امام حسن عسکری جمع بودیم که امام فرزندش را بر ما عرضه کرد و فرمود او امام شما پس از من و خلیفه من بر شماست". همچنین امام عسکری برای روشن شدن جایگاه علمی حضرت مهدی گاه یاران و شیعیان را برای دریافت سوالاتشان به ایشان ارجاع میداد.

مقام معظم رهبری در کتاب انسان ۲۵۰ساله می‌نویسد:

«این تلاش و مجاهدت ائمه نه فقط تشیع بلکه قرآن و اسلام و معارف دینی را حفظ کرد. این است خاصیت بندگان خالص و اولیای خدا. اگر اسلام انسان های کمر بسته نداشت نمی‌توانست بعد از هزار و دویست سیصد سال زنده شود و بیداری اسلامی را بوجود آورد»

بنابراین این مجاهدات امامان معصوم با وجود شدیدترین محدودیت ها و آزار و اذیت زیاد علاوه بر حفظ اسلام و قرآن سبب حفظ تشیع و معرفی حضرت امام عصر به شیعیان شد که در پرتو شناخت و انتظار برای ظهور آن حضرت در جهت گسترش معارف الهی و ایجاد شرایط آرمانی بکوشند که شرط ظهور امام عصر آمادگی مردم و فهم آنان از طرح حضرت مهدی (عج) برای ساخت جامعه آرمانی است. فلذا اعمال فرد شیعه در عصر غیبت برگرفته از مکتب و سیره همان امامان معصوم است که از هر فرصتی برای آگاهی بخشی مردم و اصلاح جامعه استفاده می‌کردند.

مکتبی که متناسب به حال و شرایط زمان خویش نوعی از تلاش ها و عکس المعمل هایی را ایجاب می‌نمود نظیر سرباز زدن امام حسین (ع) از بیعت خلیفه فاسق و به شهادت رسیدن آن حضرت در این راستا یا تلاش ها و مجاهدت های علمی امام باقر و امام صادق یا مبارزات مخفیانه و روشن گرایانه امام هادی و امام حسن عسکری با توجه به فشارهای حکومت عباسی.

شهید مطهری در کتاب قیام و انقلاب مهدی، انتظار را بزرگ ترین محرک اجتماعی انسان برای تلاش در جهت حاکمیت ارزش ها و رفع ضد ارزش ها در جامعه معرفی می‌کند و چنین می‌گوید:

"ظهور مهدی موعود حلقه ای از حلقه های مبارزه اهل حق و اهل باطل است که به پیروزی نهایی اهل حق منتهی می شود. سهیم بودن یک فرد در این سعادت موقوف به این است که آن فرد عملاً در گروه اهل حق باشد. آیاتی که بدان ها در روایات استناد شده است، نشان می دهد که مهدی موعود (عج) مظهر نویدی است که به اهل ایمان و عمل صالح داده شده است. مظهر پیروزی نهایی اهل ایمان است.»

شهید مطهری انتظار سازنده را برای ساخت شرایط موعود ضروری می‌داند. انتظاری که اقتضای آن تلاش در راستای گسترش معنویت و معارف الهی حاکمیت ارزش ها و اصلاح جامعه و سوق دادن آن به سمت تعالی است.

بدین ترتیب، الگو قرار دادن سیره آن ائمه و بزرگواران در برخورد با ناراستی های عصر خویش و مبارزات آنان و توجه به اندیشه های الهی آن بزرگواران و عمل به خواست و دستوراتشان بهترین شیوه برای مهیا کردن زمینه برای ظهور حضرت ولیعصر (عج) است.

شیدا راوی

کارشناس ارشد فلسفه دین