و اینک آقازاده‌های موسیقی

موسیقی خانوادگی

حالا می‌رویم نگاهی داشته باشیم به خانواده‌های موزیسینی که امروزه مشغول فعالیت هستند، مختصری درباره‌شان توضیح می‌دهیم و بعد هم می‌رویم سراغ بررسی و تحلیل ارجمند از عملکرد آنها و نظر کارشناسانه او را هم درباره هر خانواده می‌نویسیم.

همایون فرزند شجریان

همایون شجریان را حالا همه می‌شناسند، نه فقط در ایران، بلکه در کشورهای دیگر هم بسیاری با صدای خوبش آشنا هستند. او فرزند استاد بزرگ آواز ایرانی است و خواه‌ناخواه تحت تاثیر نام پدر قرار گرفته است. ارجمند در این باره می‌گوید: همایون ابتدای مسیر کار خود را خیلی قوی شروع کرد و آثاری را که با علی قمصری و محمد‌جواد ضرابیان منتشر کرد، بسیار ارزشمند هستند. اما او در ادامه مسیر خود به این سمت رفت که یک خواننده
پاپ - سنتی باشد، هر چند که ممکن است این مسیر نتیجه هنری که باید را برایش به ارمغان نیاورد، اما ما به‌عنوان مخاطب نمی‌توانیم به او دستور دهیم که چه کند و چه مسیری را برود. هر چه باشد رسیدن بر قله‌ای که پدرش بر آن ایستاده دشوار است و شاید به همین دلیل همایون مسیر دیگری را انتخاب می‌کند. او اکنون یک خواننده مردمی پاپ است و وجه هنری‌اش کارش کمرنگ شده و وجه تجاری آن پررنگ‌تر.

آقازاده‌های موسیقی؛ از دیروز تا امروز

خب یک بار دیگر تعریف آقازاده‌ها را با هم مرور کنیم، البته با در نظر گرفتن مطالبی که پیش‌تر درباره این موهبت و نیازمندی‌هایش بیان کردیم. آقازاده‌های عرصه موسیقی فرزندان موزیسین‌های مهم و مشهور ایران هستند که اکنون در عرصه موسیقی مشغول کار هستند یا تلاش‌های خودشان یا نام بلند خانوادگی‌شان در عرصه موسیقی به آنها کمک کرده ره چند ساله را یکشبه بروند. البته هر قدر هم در مورد اول توانمند باشند و خودشان را ثابت کرده باشند، واقعیت این است که زیر سایه نام پدر هستند و این موضوع کاملا روشن است. پیروز ارجمند مدیر سابق دفتر موسیقی، آهنگساز و از فعالان این عرصه به جام‌جم می‌گوید: از دیرباز در ایران با خانواده‌هایی روبه‌رو بوده‌ایم که موسیقی در آن به‌طور موروثی پی گرفته می‌شده است. مثلا آقا علی‌اکبر خان فراهانی که خاندانش به هنرمندی معروف است و خودش از نوازندگان برجسته تار بوده، فرزندانی را تربیت می‌کند که در موسیقی می‌درخشند؛ میرزا عبدا... و آقا حسینقلی هر دو از نوازندگان بنام تار شدند. او پدربزرگ علی‌اکبر شهنازی هم هست و دیگر نوه‌اش هم احمد عبادی است که هر دو از چهره‌های شناخته شده موسیقی هستند.

او تاکید می‌کند: پس وجود خانواده‌های موزیسین در ایران یک سنت دیرینه است، اما دو پرسش مهم وجود دارد، اول این‌که این افراد امروزه تا چه اندازه نام پدر را یدک می‌کشند و جایگاهی که دارند را تا چه اندازه مدیون نام پدر هستند و دوم این‌که خودشان در کسب جایگاه و شهرت چه نقشی داشته‌اند؟

حافظ، امان از حافظ!

حافظ فرزند شهرام ناظری شوالیه موسیقی ایرانی است. پدرش هم بخشی از آوازهای گمشده و فراموش‌شده کردی را دوباره زنده کرد و هم در موسیقی ایران درخشید. فرزندش حافظ اما حاشیه‌های فراوانی را برای پدر رقم زد و بارها او را با خود روی صحنه موسیقی برد و حواشی‌ای را برای پدر هم ایجاد کرد.

ارجمند می‌گوید: حافظ از جمله آقازاده‌های موسیقی است که در مسیری رفته که همواره بسیاری نگران شان استاد شهرام ناظری هم شده‌اند.

درباره حافظ باید به این فکر کرد که اگر به جای ناظــــــــری، نام خانوادگی دیگـــــــــــــــــری داشــــــــــــــت، چه اتفاقــــی برایــــــــــش در عالــــــــــم موسیقی رخ می‌داد؟

یک خانواده موسیقایی

خانواده کامکارها امروز و دیروز از گرد راه نرسیده‌اند و تا دلتان بخواهد هم زیاد هستند. خانواده‌ای که همگی در عرصه موسیقی فعال هستند. فرزندان حسن کامکار که اغلب همسرانشان هم اهل موسیقی هستند وبه تبع آن فرزندانشان. ارجمند می‌گوید این خانواده در حال حاضر از بهترین خانواده‌های فعال موسیقی هستند که می‌شود گفت پدرشان مسیر اولیه را برای فرزندانش درست تعریف کرده و البته آنها هم در ادامه مسیر را درست پیموده‌اند و آنچه امروز نوه‌های حسن کامکار پیش گرفته‌اند فرق چندانی با مسیری که او تعریف کرده بود، ندارد.

پسران پورناظری

تهمورس و سهراب، فرزندان کیخسرو پورناظری هم از شناخته شده‌های روزگار ما هستند. پدرشان مقام دان و ردیف دادن است و موسیقی کردی را بسیار عالی می‌داند، اما فرزندان او هم مانند همایون مسیر پاپ را در موسیقی طی کرده و راه پدر را نرفته‌اند.

یک صبای متفاوت

واقعیت این است که اصل ماجرای نوشتن گزارش از همین جناب آقای صبا علیزاده فرزند حسین علیزاده شروع شد. او آهنگساز و نوازنده کمانچه است و بزودی آلبوم «یادهای پراکنده» را منتشر خواهد کرد. او بر خلاف دیگر آقازاده‌های موسیقی بدون سر و صدا و جلب توجه مسیرش را طی کرده است و به نظر می‌رسد مسیری متفاوت از دیگران را آغاز کرده است. پیروز ارجمند هم او را جوانی متفاوت از دیگر آقازاده‌های موسیقی می‌داند و می‌گوید: صبا هم ویژگی‌های اخلاقی پدرش را دارد و متواضع است و هم در مکتب نوازندگی درست پیش رفته و دنبال جلب توجه حرکت‌های نمایشی نبوده است. آگاهانه در مسیر حرکت می‌کند و اصالت و ارزش نوازندگی را درک می‌کند.

ادامه مسیر آقازاده‌ها به کجا می‌رسد؟

از میان چهره‌هایی که نام بردیم، اغلب به گفته ارجمند مسیر پدر را طی نکرده یا لااقل بر‌خلاف سنت و شیوه پیشینیان موسیقی، مسیر پدر را ارتقا نبخشیده‌اند. اما او بر این نکته هم تاکید می‌کند که برای قضاوت کمی زود است و باید منتظر باشیم تا آینده مسیر هنری این افراد را ببینیم و اجازه دهیم زمان درباره خیلی از سوال‌ها جواب‌های درست را پیدا کند و به ما برساند.

زینب مرتضایی‌فرد

فرهنگ وهنر