پیشکسوتان تازه کار سینما

به یاد ندارم که در سطح اول سینمای دنیا چنین چیزی بوده باشد که افرادی در سنین بالا و کهنسالی و بدون هیچ پیشینه سینمایی، سر از دنیای فیلم درآورده باشند و نقش‌های مهم و تعیین‌کننده‌ای بازی کنند و بعد این مسیر را ادامه داده باشند.

تنها در کشورهایی نظیر ایران است که در هر سن و سالی می‌توانید به ورود به بازیگری امیدوار باشید. هرچند همان‌طور که عرض شد، نتیجه کار این بازیگران در سینما و تلویزیون ایران، چندان هم بد نبوده و گاهی حتی شاهد نقش‌آفرینی‌های خیلی خوب و تاثیرگذاری از آنها بوده‌ایم. باوجود این‌که همیشه حرف و حدیث‌هایی درباره انتخاب چنین افرادی برای بازیگری در فیلم‌ها وجود دارد و برخی استفاده از این بازیگران و نابازیگران را نوعی بی‌اعتنایی به انبوه بازیگران حرفه‌ای می‌دانند که از جوانی در این هنر ـ حرفه بوده‌اند و در همین فضا به پیری و کهنسالی رسیدند. مخالفان براین عقیده‌اند که نقش‌های کهنسال موجود در آثار نمایشی، باید به وسیله بازیگران حرفه‌ای بازی شوند، نه آنهایی که به یکباره و براساس مواردی چون رابطه خویشاوندی یا بر اثر اتفاق و شانس و تصادف سر از دنیای بازیگری در می‌آورند.

با این حال فارغ از نحوه ورود، ما در این گزارش و به بهانه درگذشت احترام سادات حبیبیان، مادر علیرضا داوودنژاد (کارگردان) که صبح روز گذشته و به دلیل کهولت سن در بیمارستان قائم کرج از دنیا رفت، نگاهی داریم به بعضی از بازیگرانی که در سنین بالا، جلوی دوربین سینما و تلویزیون قرار گرفتند.

حلیمه سعیدی

او کـــــــــه یکـــــــی از کشـــــــف‌هـــــــای رضا عطاران اســـــــت، در فیلم و ســـــــریال‌های مختلف در نقش پیرزنانی با زبان نیشدار و گزنده و حاضرجواب ظاهر می‌شود. متهم گریخت، ترش و شیرین، بزنگاه، پیتزا مخلوط، اخراجی‌هـــــــا3، زن بـابــا، دزد و پلیــــــــس و خوش‌نشین‌ها برخی از انبوه آثاری هستند که این بازیگر در این چند سال ورود به عرصه بازیگری بازی کرده است.

رابعه مدنی

او مادر امیرشهاب رضویـــــــــان، کارگردان سینماست و نخستین بار هم در فیلم سفر مردان خاکستری به کارگردانی پسرش وارد سینما شد. مدنی معمولا نقش مادری مهربان را با همان لهجه همدانی اش بازی می‌کند، اما به قدری حضور ساده و صمیمانه‌ای دارد که موجب همراهی تماشاگر می‌شود.

تهران ساعت هفت صبح، مینای شهر خاموش و بوسیدن روی ماه برخی از آثار این بازیگر است.

پروین‌دخت یزدانیان

بعد از این که پسرش کیومرث پوراحمد نقش بی‌بی‌ قصه‌های مجید را به او سپرد به شهرت رسید. یزدانیان که همیشه نقش یک مادربزرگ دلنگران اصفهانی را بازی می‌کرد، برای بازی خوبش در صبح روز بعد، برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش دوم زن از یازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر شد.

شیرین یزدانبخش

یزدانبخش یکی از جالب‌ترین ورودها را به عرصه بازیگری داشته؛ او که تماشاگر پروپاقرص تئاتر بوده، در یکی از روزها توسط افشین هاشمی کشف و برای بازی در فیلم لطفا مزاحم نشوید (محسن عبدالوهاب) پیشنهاد می‌شود؛ نقشی که در همان اولین گام، یزدانبخش را برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن از بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر می‌کند. موفقیت این فیلم پای این بازیگر را به فیلم‌های مهم دیگری چون جدایی نادر از سیمین و بوسیدن روی ماه باز می‌کند. بازی او به نقش مادر یک خانواده در حال فروپاشی در ابد و یک روز هم با تحسین فراوانی روبه‌رو شد. یزدانبخش - که اهالی سینما او را خاله شیرین صدا می‌زنند- به خاطر دریافت یک سیمرغ بلورین و دو نامزدی این جایزه برای بوسیدن روی ماه و ابد و یک روز، از نظر جوایز و تحسین‌ها، نه تنها میان بازیگران کهنسال تازه وارد به سینما رکورددار است، بلکه در جمع بازیگران حرفه‌ای هم حرف‌هایی جدی در این زمینه برای گفتن دارد.

احترام سادات حبیبیان

او مادر علیرضا داوودنژاد (کارگردان) و محمدرضا داوودنژاد (بازیگر) و مادربزرگ رضا و زهرا داوودنژاد بود. حضور راحت حبیبیان جلوی دوربین، به دور از هرگونه تصنعی بود و حس زندگی واقعی را در صحنه جاری می‌کرد. از آنجا که فیلم‌های خانوادگی، بخشی از هویت سینمایی علیرضا داوودنژاد است، انتخاب و بازی حبیبیان هم توجیه مناسبی داشت. حبیبیان از معدود بازیگران کهنسال و تازه وارد سینما بود که موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن در هفدهمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم مصائب شیرین شد. نکته جالب درباره حبیبیان این است که او فقط در فیلم‌های پسرش بازی می‌کرد. بهشت از آن تو، بچه‌های بد، هوو، مرهم و کلاس هنرپیشگی از این جمله‌اند.

اردشیر کاظمی

شاید عامه تماشاگران اسم اردشیر کاظمی را ندانند، اما او به چهره یکی از مشهورترین بازیگران سینما و تلویزیون ایران است و کمتر افرادی هستند که این بازیگر را در فیلم و سریال‌ها ندیده باشند. کاظمی که از او به‌عنوان پیرترین بازیگر ایرانی نام می‌برند، معمولا در آثار نمایشی ایفاگر نقش‌های کوتاه و اغلب غرغرو و ناراضی از شرایط فعلی جامعه است، اما حتی همین حضورهای اندک هم به دلیل کاریزمای کاظمی باعث جلب توجه و خنده تماشاگر می‌شود. یکی از بهترین حضورهای کاظمی، بازی در نقش سرهنگ فیلم «دایره زنگی» است.

یوسف یوسف‌پشندی

بازی خوب یوسف پشندی در «شب‌روباه» باعث ادامه فعالیت او در سینما و پیشنهادات بعدی می‌شود؛ یکی از نقش‌آفرینی‌های او بازی در نقش پدر حمید جبلی در فیلم خواب سفید است. حضور او در «نقطه‌چین» هم فراموش نشدنی است.

احمد پورمخبر

قطعا بازیگوش‌ترین بازیگر کهنسال و تازه‌واردی که سینما و تلویزیون ایران به خود دیده است؛ البته منظور در شمایل و جنس نقش‌های پیشنهادی است. آنچه باعث شهرت و آغازی بر فعالیت جدی بازیگری‌اش شد، بازی در سریال متهم گریخت ساخته رضا عطاران بود. حضورهای او در دهه 80 به لحاظ کمیت با کارنامه خیلی از بازیگران حرفه‌ای قدیمی برابری می‌کند.

علی رستگار

سینما