پیروزی «برهم صالح» در عراق و شکستی دیگر برای خاندان بارزانی

در شبی که انتظار می رفت مجددا تعداد نمایندگان حاضر در جلسه برای انتخاب رئیس جمهور به حد نصاب لازم نرسد، حدود 300 نماینده در جلسه پارلمان حاضر شدند تا در تعیین سرنوشت کشور خود و انتخاب رئیس جمهور جدید سهیم باشند.

نمایندگان پارلمان عراق از میان نامزدهای مختلف تصدی پست ریاست جمهوری 165 رأی به «برهم صالح» نامزد مورد حمایت اتحادیه میهنی کردستان دادند و در این میان، تنها 89 رأی نیز نصیب «فؤاد حسین» نامزد مورد تأیید حزب دموکرات کردستان به ریاست «مسعود بارزانی» شد.

البته به دلیل آنکه هیچیک از نامزدها نتوانستند دو سومِ آراء نمایندگان را کسب کنند، رأی گیری به دور دوم کشیده شد و در این دور از رأی گیری نیز «برهم صالح» با اختلاف چشمگیر و البته قابل پیش بینی، عنوان رئیس جمهوری جدید عراق را از آن خود کرد.

پر واضح است که پیروزی «برهم صالح» در فرایند تعیین رئیس جمهوری در عراق را می توان به مثابه شکستی سنگین برای حزب دموکرات کردستان و شخصِ مسعود بارزانی و به عبارت بهتر خاندان بارزانی در اقلیم کردستان، تلقی کرد.

البته از شواهد امر نیز پیداست که خودِ بارزانی هم به شکست سنگینی که خود و حزب متبوعش در اقلیم کردستان و حتی عراق متحمل شده اند، کاملا واقف است. علت اصلی این مسأله به اقدام عجولانه حزب دموکرات کردستان در اعلام انصراف «فؤاد حسین» از ادامه رقابت با «برهم صالح» در دور دوم رأی گیری پارلمان برای انتخاب رئیس جمهور، باز می گردد.

در واقع، این شکست سنگین فؤاد حسین در دور اول رأی گیری بود که حزب دموکرات کردستان را برآن داشت تا پیش از رسیدن به خط پایان و متحمل شدن شکستی بزرگتر، دست تسلیم بالا برده و انصراف نامزدش را اعلام کند.

لذا این مسأله بدان معناست که حزب دموکرات کردستان به ریاست مسعود بارزانی، خود بیش از دیگران به عمق شکستی که سه شنبه شب در عرصه سیاسی عراق متحمل شد، پی برده است.

در واقع، باید گفت سلسله لجاجت های جاهلانه و بچه گانه مسعود بارزانی و حزب دموکرات کردستان عراق بود که موجب شد تا احزاب، جریان ها و گروه های کُردی نتوانند طی چند هفته مذاکره و رایزنی های فشرده، نامزد واحدی را جهت تصدی پست ریاست جمهوری به پارلمان معرفی کنند.

کارشکنی ها و سنگ اندازی های بی حد و حصر حزب دموکرات کردستان و شخصِ مسعود بارزانی در این مسیر (معرفی نامزد واحد برای ریاست جمهوری) تا جایی پیش رفت که حتی این حزب اعلام کرد که تصدی پست ریاست جمهوری در این دوره متعلق به حزب دموکرات است نه دیگران!

این پافشاری ها و اصرارهای بی‌جا و غیرمنطقی بر نامزدی فؤاد حسین و عدم تلاش برای دستیابی به توافق با دیگر احزاب کُرد جهت معرفی نامزد واحد، این خطر را برای عراق به وجود آورده بود که زمان بندی های قانونی پیش بینی شده جهت تعیین رئیس جمهور، تحت الشعاع قرار گیرند.

با وجود تلاش های جریان های شیعی و در رأس آنها «سید عمار حکیم» رهبر جریان حکمت ملی برای نزدیک کردن دیدگاه ها میان احزاب و گروه های کُردی، اما باز هم کارشکنی های صورت گرفته موجب شد تا این تلاش ها نیز راه به جایی نبرده و به نتیجه مطلوب نرسند.

همین لجاجت ها و پافشارهای بی‌‎جا بر تصمیمات غیرمنطقی و نادرستِ بارزانی بود که حدود یک سال پیش اقلیم کردستان را در آستانه فروپاشی قرار داده بود. بارزانی در آن زمان نیز اسیر لجاجت های کودکانه ای شد که تاوان آن را تنها شهروندان کُرد پس دادند.

مسعود بارزانی در مهرماه سال گذشته با همین لجاجت‌ها و پافشاری‌ها، اشتباه راهبردی و استراتژیک برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان را مرتکب شد. وی گمان می کرد که پس از برگزاری این همه پرسی به اسطوره تمام ناشدنی کُردها تبدیل می شود؛ کسی که حتی پس از مرگش صده‌ها سال از او سخن خواهند گفت!

با این وجود، دیری نپایید که بارزانی و بارزانی‎‌ها دریافتند که امور آنطور که آنها می خواهند بر وفق مرادشان پیش نرفته است و در یک چشم برهم زدن خود را در محاصره اقتصادی همه جانبه طرف‌های خارجی و حتی هم‌پیمانانشان ازجمله ترکیه دیدند.

آنگاه بود که شکست بزرگ و غیرقابل جبران بارزانی که در واقع ناشی از تصمیم نابخردانه برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان بود، در مقابل دیدگان خاندان بارزانی و متحدان آن، عیان گشت و مسعود بارزانی از آن زمان، دیگر نتوانست آن مقبولیت سابق را در نزد شهروند کُرد به دست آورد.

افکار عمومی در اقلیم کردستان عراق هنوز یاد و خاطره آن شکست مفتضحانهِ ساخته و پرداخته خاندان بارزانی با پیامدها و تبعات دردناکش را فراموش نکرده بودند که شکست دوم و سنگین این خاندان در تحقق رؤیایشان برای ریاست جمهوری فؤاد حسین را به فاصله یک سال نظاره گر شدند.

امروز پس از تحمیل این شکست بزرگ به مسعود بارزانی و خاندانش در اقلیم کردستان، افکار عمومی چه در داخل اقلیم و چه در دیگر نقاط عراق به تدریج در حال رسیدن به این نتیجه هستند که حیات سیاسی بارزانی ها به پایان رسیده و یا در آستانه قرار گرفتن در خط پایانش است.

امروز دیگر همه چیز برخلاف خواسته مسعود بارزانی و حزب دموکرات کردستان پیش می رود. برهم صالح برخلاف بارزانی از مقبولیت بسیاری در نزد شهروندان کُرد برخوردار است.

غالبیت شهروندان کُرد بر این باور هستند که پیروزی برهم صالح به عنوان رئیس جمهور، حزب دموکرات کردستان را از گسترش دامنه مدیریت ناکارآمدش از اقلیم کردستان به بخش های دیگر عراق، بازداشته است.

از سوی دیگر، واقعیت آن است که «برهم صالح» رئیس جمهوری جدید عراق، از معدود شخصیت های کُرد محسوب می‌شود که همواره و بدون توجه به ابزار قدرت و ثروت، مواضع شفاف و اصولی را در عرصه های مختلف اتخاذ کرده است.

هرچند برهم صالح یک شخصیت روشنفکر بوده و قائل به برقراری روابط حسنه با تمامی کشورها است اما این ویژگی شخصیتی این سیاستمدار کارکشته عراقی تاکنون موجب نشده تا وی چشم بر برخی دخالت ها در امور داخلی عراق از سوی بیگانگان، ببندد.

به عنوان نمونه می توان به برخورد قاطعانه اخیر صالح با آمریکایی ها که قصد مداخله در فرایند سیاسی انتخاب رئیس جمهوری عراق را داشتند، اشاره کرد. صالح در برابر فشارهای ایالات متحده آمریکا جهت منصرف ساختن وی از ورود به کارزار انتخابات ایستادگی فراوانی از خود نشان داد.

درهمین راستا، منابع آگاه اعلام کردند که «برت مک گورک» فرستاده آمریکا در ائتلاف به اصطلاح ضد داعش در هنگام رأی گیری برای انتخاب رئیس جمهوری عراق، با برهم صالح تماس برقرار کرده و از وی می خواهد تا کرسی ریاست جمهوری را به نفع نماینده مسعود بارزانی رها کند.

با این حال، صالح به آمریکایی ها اطلاع می دهد که این موضوع، یک مسأله کاملا داخلی بوده و هیچ ارتباطی به دولت های بیگانه پیدا نمی کند. وی به آنها می گوید که دخالت واشنگتن در امور بغداد یک اشکال بزرگ است.

طبق اعلام منابع آگاه، آمریکایی ها پیش از برقراری تماس با برهم صالح، از طریق نماینده خود یعنی «برت مک گورک» ارتباطی را با «سید عمار حکیم» به عنوان یکی از رهبران شیعی و حامی برهم صالح برقرار می کنند و از وی می خواهند تا از نفوذ خود برای منصرف ساختن صالح از تصدی پست ریاست جمهوری، بهره برداری کند.

همین مقاومت و ایستادگی رهبر جریان حکمت ملی در مقابل این زیاده خواهی مداخله جویانه ایالات متحده بود که موجب شد واشنگتن به سراغ خودِ برهم صالح برود تا شاید بتواند مُهره خود در اقلیم کردستان را بر کرسی ریاست جمهوری بنشاند.

در هر صورت، آنچه که واضح است، آن است که «برهم صالح» با حمایت جریان های شیعی تأثیرگذار بر صحنه سیاسی عراق و همچنین مقاومت و ایستادگی در برابر مداخلات خارجی روی کار آمده و خاندان بارزانی چاره ای جز هضم این واقعیت تلخ را ندارند.

رامین حسین آبادیان