عرب خوزستانم و عاشق ایران

می‌گوید: من عربم؛ عرب ایران !

ـ یعنی عرب هستید اما ساکن ایران و فارسی‌زبان !‌

می‌گوید: نه! ما عرب ایرانی هستیم! وقتی می‌گویم عرب یعنی همه فرهنگ عرب‌ها را داریم. از خیلی سال پیش عراقی‌ها دو گروه بودند؛ عراق عجم و عراق عرب. عراق عرب به عربستان وصل بوده و آن‌طرف اروند بوده و عراق عجم، این‌طرف اروند است و متصل به ایران است...

ـ یعنی ایرانی هستید و مقید به مرزهای ایران؟

بله! ما لباس ایرانی می‌پوشیم، زبان رسمی ما فارسی است، تابع قانون ایران هستیم، درست است عربیم اما کشورمان ایران است.

ـ و زمانی که عراق به ایران حمله کرد از مرزهای کشورمان دفاع کردید؟

بله‌! با همه وجود. برادرم عرب بود اما شهید شد. خیلی از دوستان آبادانی‌ام که شهید شدند، عرب بودند، همانطور که ایران لُر، کرد، بلوچ و ... دارد، عرب هم دارد و نباید فکر کنید ما از ایران جدا هستیم و ایرانی به حساب نمی‌آییم. ما عربیم اما عاشق ایرانیم.

اینها بخشی از صحبت‌هایم با مالک سراج است. بازیگری که بیشتر او را در آثار دفاع مقدس دیده‌ایم، فیلم‌هایی مانند روز سوم، ملکه، زخم شانه حوا، کودک و فرشته و ...

با آن لهجه جنوبی شیرین و گرمش، بدون هیچ تکلفی به گذشته می‌رود و خاطراتش از سال‌های جنگ را مرور می‌کند و وقتی درباره حادثه تروریستی اهواز از او می‌پرسم؛ بغض می‌کند و مانند جنوبی اصیل می‌گوید: «ای وای ای وای بمیرم برایشان...» منظورش همه آنهایی هستند که روز شنبه در حمله تروریست‌ها شهید شدند و یا وحشت دوباره به جانشان نشست؛ ‌وحشت از جنگ و خرابی و آواره و کشته شدن. سراج هشت سال جنگ را از نزدیک لمس کرده و می‌داند صدای هر‌گلوله می‌تواند چقدر وحشت‌آفرین باشد...

«حمله تروریست‌ها از حمله عراق بدتر بود؛ خدا نگذرد از این آدم‌های فرصت‌طلب! آنهایی که اعلام جنگ می‌کنند شرف دارند به این تروریست‌ها؛ وقت جنگ تو می‌دانی باید پناه بگیری و از خودت دفاع کنی؛‌ می‌دانی باید اسلحه دست بگیری؛ شلیک کردند، شلیک کنی ... اما این تروریست‌های از خدا بی‌خبر کمین کرده‌اند و به سمت مردمی شلیک کردند که بی‌دفاع بودند اصلا روح‌شان هم خبر نداشت که قرار است، به آنها حمله شود.»

اینها حرف‌های مالک سراج است، مردی که قوانین جنگ را می‌داند و هشت سال با دشمن رو در رو جنگیده است. مردم اهواز از نگاه او مظلوم‌اند و شریف؛ او می‌داند که خوزستانی‌ها آنقدر باهوش هستند که مراقب باشند مظلومیت‌شان باعث نشود، دشمن از ضرب‌المثل دوستی خاله خرسه استفاده کند و جنگ ایرانی و عرب راه بیندازد و بخواهد از آب گل‌آلود ماهی بگیرد. سراج که سال‌هاست در حوزه فرهنگ و هنر فعال است، کتاب بسیار می‌خواند و فیلمنامه و نمایشنامه می‌نویسد و بسیار فیلم می‌بیند بر این باور است که «این روزها در شبکه‌های اجتماعی از مظلومیت و محرومیت‌ مردم اهواز زیاد می‌نویسند. دستشان هم درد نکند. همین همدلی باعث شده که مسؤولان مشکلات این شهر را بیشتر ببینند و به آنها کمی توجه کنند اما واقعیت این است که این محرومیت‌ها و مظلومیت‌ها نباید گزک بدهد دست دشمنان و بیگانگانی که بدشان نمی‌آید الان در لباس منجی ظاهر شوند و با داعیه نجات مردم خوزستان و اهواز بخواهند به مرزها و کشور ما نفوذ کنند.

به نظرم ایراد اصلی برمی‌گردد به مسؤولان که در سال‌های بعد از جنگ نسبت به خوزستان بی‌مهری و کم‌توجهی‌ کرده‌اند و متوجه این نکته نبودند که نباید حفره‌ها و کاستی‌ها آن‌قدر زیاد شود که دشمن از آن سوء‌استفاده کند. اما مردم خوزستان آنقدر شریف و وطن دوست هستند که مثل شیر از ایران و خاک خود دفاع می‌کنند. حمله تروریست‌ها به اهواز باعث همگرایی و وحدت بیشتر مردم شد اما خدایی چرا کار باید به جایی برسد که چنین هزینه‌ای بدهیم تا مسؤولان یادشان بیاید که حداقل پای صحبت مردم خوزستان بنشینند و درد آنها را بشنوند!‌

سراج بازیگر خوبی است؛ آنقدر خوب که نقش‌هایش را کاملا واقعی و باور پذیر بازی می‌کند و نقشش حتی اگر نقش اول هم نباشد به دل می‌نشیند اما این‌ روزها او کمی دلگیر است؛ بیکاری به او هم رسیده و چندین ماه است که خانه‌نشین شده؛ فیلمنامه و نمایشنامه می‌نویسد اما آنقدر کارهایش به مرحله ساخت و یا اجرا نرسیده که الان از نوشتن هم دلزده و خسته شده است. می‌گوید:« به دوستان و آشناهایم تلفن می‌کنم و می‌گویم مالک سراج هستم زنگ زدم حالتان را بپرسم اگر کاری داشتید در خدمتم!»

می‌پرسم شاید کم‌کاری‌تان برای این است که بیشتر شما را در نقش‌های جنگی دیده‌ایم در جواب می‌گوید:«نه!‌ نقش‌های غیرجنگی هم دارم. من بازیگرم آنقدر توانمند هستم که هر نقشی را می‌توانم بازی کنم. امیدوارم کارگردانان با دادن نقش‌های متفاوت این فرصت را به من بدهند تا توانایی‌هایم را به نمایش بگذارم و از این وضعیت خسته‌کننده و سخت هم خارج شوم.»

سراج جنگ دیده و در فیلم‌های جنگی زیاد هم بازی کرده است. از او درباره وضعیت سینمای دفاع مقدس می‌پرسم، می‌گوید: «سینمای دفاع مقدس باید زنده بماند و نفس بکشد تا ناگفته‌ها را به تصویر بکشد اما به نظرم بهتر است سالی یک فیلم خوب ساخته شود که مردم با اشتیاق به تماشای آن بنشینند، فیلم‌هایی مانند روز سوم و ملکه. روز سوم توانست مردم زیادی را به سینما بکشاند چون مردم جنگ‌زده و مقاومت آنها در برابر دشمن را نشان می‌داد. مردم دوست دارند زندگی ‌همنوعان خود را بر پرده سینما ببیند برای همین است فیلم‌هایی که با محوریت نقش مردم در دفاع مقدس ساخته می‌شود با استقبال رو‌به‌رو شده و جزو آثار ماندگار می‌شود.»

عرب خوزستان است. به ایرانی بودن خودش می‌بالد با آن لهجه شیرین خوزستانی از مشکلاتی می‌گوید که به دلیل بیکاری برایش به وجود آمده، اما جالب است از کسی گلایه نمی‌کند به فرد یا افرادی حمله نمی‌کند، قضاوت نمی‌کند و تهمت نمی‌زند اما می‌گوید خسته است، از شرایط موجود خسته است، می‌خواهد برایش دعا کنم که این شرایط بهبود پیدا کند.

اگر کارگردان یا تهیه‌کننده یا مسؤول بودم هیچ‌وقت نمی‌گذاشتم آدم‌هایی مثل مالک سراج با این ‌حجم از صداقت و بی‌ریایی از شرایط خسته شوند، آدم‌هایی که هشت سال از مرزهای ایران دفاع کرده‌اند، توانمندند و فرهنگ و هنر را دوست دارند و چقدر غریب‌اند اهالی فرهنگ و هنر که نه به تیمی وابسته هستند و نه به گروه و جناح خاصی!

طاهره آشیانی

روزنامه‌نگار