زور دلار به موادمخدر نرسید

اما در همین گیرودار بالارفتن قیمت‌ها، قیمت مواد مخدر باز هم به طرز عجیب و غریبی زیاد نشده! افزایش آن به اندازه نرخ تورم بوده، چیزی بین 10 تا 20درصد! انگار آنهایی که پشت پرده توزیع مواد مخدر نشسته‌اند، آنهایی که نبض بازار تریاک و مواد مخدر سنتی دستشان است، حساب و کتابشان قوی‌تر از خیلی‌هاست! آنقدر که برای از دست ندادن بازار مواد مصرفی‌شان، بازاری مشتمل بر تریاک و مشتقاتش که به گفته پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، مواد مصرفی 65درصد معتادان کشور را دربر می‌گیرد، حاضرند دست به هرکاری بزنند؛ حتی اگر شده از قید سود چند برابری بگذرند و به کم قانع باشند!

اتفاقی که به گفته رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام کاملا هدفمند است. سعید صفاتیان با اعلام این موضوع به ما می‌گوید: قاچاقچیان مواد مخدر کاری به نابسامانی اوضاع اقتصاد ایران ندارند و به همین خاطر، قیمت تریاک و مشتقاتش با وجود نوسانات ارزی خیلی گران نشده و رشد اندکی داشته است.

به گفته صفاتیان، بحث افزایش قیمت مواد مخدر سنتی، زیاد تابع افزایش نرخ ارز نیست، دلیلش را که می‌پرسیم می‌گوید: تولید مواد مخدر سنتی در افغانستان خیلی بالاست و دپوی زیادی هم از این مواد در این کشور وجود دارد. به همین دلیل قاچاقچی‌های مواد مخدر، قیمت ارز را از مدت‌ها قبل رصد کرده و سعی کردند مواد مخدر بیشتری را به بازار وارد کنند تا قیمت‌ها تغییر زیادی نداشته باشد.

دلیل این اتفاق هم به گفته او، رقابتی است که بین تولیدکنندگان مواد سنتی و صنعتی وجود دارد؛ صفاتیان با اشاره به همین موضوع می‌گوید: به نظر من قاچاق مواد مخدر و مواد روانگردان با هم موازی هستند، یعنی در عین حال که شاید منافع مشترکی داشته باشند، یک نوع تقابل و رقابت هم دارند که همین رقابت باعث شده قاچاقچی‌های مواد مخدر قیمت موادی مثل تریاک را زیاد بالا نبرند چراکه می‌دانند اگر این قیمت بالا برود ممکن است تعداد زیادی از مصرف‌کننده‌ها به سمت مواد صنعتی رو بیاورند و آنها نمی‌خواهند مشتری‌هایشان را از دست بدهند.

نتیجه همه این سیاست‌ها، افزایشی نه چندان زیاد در قیمت مواد مخدر است، افزایشی که به گفته صفاتیان، تریاک کیلویی سه میلیون تومانی را به چهار میلیون تومان رسانده، در حالی که اگر قرار بود براساس محاسبات قیمت ارز افزایش قیمت پیدا کند، حالا باید قیمت از کیلویی 12 میلیون تومان هم می‌گذشت.

این موضوع را دکتر مرتضی خوش‌گفتار، پژوهشگر حوزه اعتیاد هم تایید می‌کندو به ما می‌گوید قیمت مواد مخدر در چند ماه اخیر تغییر کرده اما نه به آن اندازه‌ای که ما در سایر کالاهای وارداتی افزایش قیمت می‌بینیم. چرایی این اتفاق به گفته خوش‌گفتار، در یک جمله خلاصه می‌شود، این‌که مافیای مواد مخدر همیشه یک قدم از بقیه جلوتر است. مافیایی که به خاطر از دست ندادن بازار فروشش، حاضر است سودش را به حداقل برساند اما توزیعش را بیشتر کند.

این پژوهشگر حوزه اعتیاد می‌گوید: معمولا جمع کثیری از مصرف‌کنندگان مواد مخدر از نظر مالی در سطح خوبی نیستند و اگر مواد مصرفی‌شان رو به گرانی برود برای آن یک جایگزین دیگر پیدا می‌کنند؛ این وسط اگر تقاضا هم کم شود، این مافیاست که ضرر می‌کند و این خلاف خواسته مافیاست. پس می‌آید و سیاستی را در پیش می‌گیرد که بازار را از دست ندهد.

گرمای بیش از اندازه هوا در افغانستان، یک دلیل دیگر اخذ این سیاست از سوی مافیای مواد مخدر است، گرمایی که روی وزن تریاک‌هایی که در انبارها در این کشور دپو شده‌اند تاثیر می‌گذارد و وزنشان را کاهش می‌دهد، اتفاقی که آنها را به این تصمیم می‌رساند مواد را مدت زمان کمتری در انبار نگهداری کنند و هرچه زودتر به دست مصرف‌کننده برسانند تا ضرر مالی ناشی از تبخیر مواد، به مصرف‌کننده‌ها برسد.

قیمت مواد از زبان ساقی‌ها

ما برای پیدا کردن نرخ مواد مخدر، سری هم به بازار خرده‌فروشی مواد مخدر می‌زنیم، با چند توزیع‌کننده خرد مواد هم تماس می‌گیریم، همان‌هایی که ساقی یک محله و یک پارک‌ هستند؛ قرار می‌گذاریم نام و نشانی از آنها نبریم و در عوض، درست مثل یک خریدار، قیمت درست به ما بدهند.

اولی، مردی میانسال است، ساقی یکی از محلات حاشیه جنوبی تهران، او به ما می‌گوید هر قدر تریاک تغییر قیمت زیادی نداشته، قیمت شیشه خیلی بالا رفته و از گرمی 25 هزار تومان به صد تا 120 هزار تومان رسیده است.

او ده گرم تریاک را بین 40 تا 50 هزار تومان می‌فروشد و یک گرم دوا (هروئین) را 20 هزار تومان؛ قیمت این هروئین 20 هزار تومانی به گفته او قبلا حول و حوش هفت تا هشت هزار تومان بوده است.

ساقی یکی از محلات شرقی تهران هم، قیمت مواد مخدر را دارد. وقتی با او صحبت می‌کنیم، به همان تریاک کیلویی چهار میلیون تومانی می‌رسیم، اما اینجا قیمت شیشه از گرمی 70 هزار تومان به گرمی 150 هزار تومان رسیده و هروئین 7000 تومانی، گرمی 20 هزار تومان شده است. او به ما از یک ماده جدید هم می‌گوید که این روزها طرفدار پیدا کرده، ماده‌ای به اسم کیمیکال که گرمی 80 هزار تومان خرید و فروش می‌شود.

از تغییر الگوی مصرف تا افزایش ناخالصی‌ها

تغییر الگوی مصرف، اتفاقی است که با بالارفتن قیمت مواد مخدر در بازار رخ می‌دهد، اتفاقی که این روزها شامل حال ماده روانگردان شیشه شده است؛ افزایش قیمتی که اگر ناخالصی‌های موجود در شیشه را بالا نبرد، قطعا تعداد زیادی از مصرف‌کننده‌ها را به سمت مصرف روانگردان‌های جایگزین، مثل گل سوق می‌دهد.

این خبر را هم ما از قول رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌نویسیم.

تغییر مصرفی که به گفته سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، باعث افزایش معتادان متجاهر در سطح شهر هم شده است، به گفته پرویز افشار، یکی از دلایل افزایش معتادان متجاهر تغییر الگوی مصرف بوده است، چرا که با توجه به گران شدن شیشه معتادان به سمت الگوی کم‌مصرفی مثل مصرف همزمان گل، تریاک و قرص‌های روانگردان رفتند و تعداد متجاهران افزایش یافت.

این وسط اما کامبیز محضری، مسؤول کاهش آسیب دفتر اعتیاد سازمان بهزیستی از نگرانی‌هایش برای ما می‌گوید. نگرانی‌هایی که ارتباط مستقیم با بالا رفتن قیمت مواد روانگردان دارد.

محضری می‌گوید: یکی از تبعات ناخوشایند بالارفتن قیمت مواد، افزایش ناخالصی و در نتیجه عوارض بیشتر در مصرف‌کننده‌هاست. عوارضی که می‌تواند آمار مرگ و میر را در مصرف‌کننده‌ها بالا ببرد.

بجز این، مسؤول کاهش آسیب دفتر اعتیاد سازمان بهزیستی به تغییر شیوه‌های مصرف هم اشاره می‌کند. محضری به ما می‌گوید که تغییر الگوی مصرف اتفاق خوشایندی نیست، چرا که ممکن است مصرف‌کننده‌ها را به سمت روش‌های پرخطرتر اما کم‌هزینه‌تر مثل تزریق سوق بدهد؛ روشی که می‌تواند مشکلات و بیماری‌های دیگری را به دنبال داشته باشد.

این اما همه ماجرا نیست، تغییر قیمت مواد مخدر، به گفته محضری روی کیفیت خدمات ارائه‌شده از سوی نهاد متبوعش به گروه‌های مصرف‌کننده هم تاثیر می‌گذارد، خدمات بخش دولتی برای رسیدگی به این موضوع گران تمام می‌شود و در نهایت یک چالش بزرگ به‌وجود می‌آید.

محضری می‌گوید: موسسات همکار به ما این هشدار را داده‌اند که تورم فعلی نیازمند حمایت بیشتر و لازم است دولت هم اینجا حمایت بیشتری را نشان بدهد و اعتبار مجددی را برای رسیدگی به این امور در نظر بگیرد، چراکه ما با قشری طرف هستیم که خودش توانایی پرداخت مالی برای خدمات سلامتش را ندارد.

مینا مولایی

جامعه