کندوکاوی در مدهای تازه موسیقی در ایران

آواز شور در دستگاه تلفیق!

موسیقی تلفیقی هنوز هم که هنوز است تعریف درستی میان اهالی موسیقی در ایران ندارد. بسیاری بر این باورند که ترکیب دو ساز از دو فرهنگ موسیقی در کنار هم لزوما معنای تلفیق ندارد که پر بیراه هم نیست و برخی دیگر بر این باورند که این آغاز راهی است که به همان موسیقی تلفیقی می‌رسد. گروه‌های بسیاری در دو دهه اخیر این نوع موسیقی را دنبال کرده‌اند؛ از گروه‌هایی همچون اوهام، آویژه، رومی و ایجاز بگیرید تا گروه‌های از هم پاشیده‌ای همچون باراد و کامنت. اما معمولا طی دو دهه اخیر در موسیقی ایران آنچه از موسیقی تلفیقی به مذاق مخاطبان خوش آمده و همچنان شنیده می‌شود آن دسته از موسیقی بوده که رگه‌ای در موسیقی سنتی ایران داشته است.
کد خبر: ۱۱۶۱۵۸۷

اتفاقی که محور اصلی موسیقی گروههایی شد که همچنان مخاطبان ثابت خود را دارند. گروه دنگشو شاید آغازگر جدی این جریان بود و بعد از آن البته که بسیاری از گروههای دیگر همچون پالت و چارتار به این سبک روی آوردند. اما ذائقه مخاطبان این موسیقی هم به همین محور اصلی محدود نماند. در این میان برخی آهنگسازان دست به خلاقیتهایی زدند .

آواز محلی روی قطعه کلاسیک

برای اولین بار آریا عظیمنژاد این جسارت را به خرج داد. این آهنگساز خوشذوق خیلی وقت پیش در تیتراژ برنامه «سینما یک» چنین تجربهای را آزموده بود. او موسیقی دلخواهش را با ریتمی وام گرفته از موسیقی بومیهای آمریکایی با قطعه کوتاه آوازی از محمد اصفهانی تلفیق کرد تا حاصل آن قطعهای شود که همچنان با گذشت نزدیک به یک دهه از تولیدش شنیدنی است. او سالها بعد این فرمول را در تیتراژ سریال محبوب پایتخت به کار برد و اتفاقا آنجا هم صدای محمدرضا اسحاقی آهنگساز و موسیقیدان مازندرانی روی موسیقی عظیمنژاد خوش نشست. حاصل کار آنقدر خوب بود که این موسیقی یکی از محورهای اصلی سریال و در قسمتهای بعدی این سریال هم تکرار شد. همزمان با همین دوره بود که گروههایی همچون رستاک با تنظیمی متفاوت از موسیقی مقامی آهنگهای معروفی از گوشه و کنار ایران را کاور میکردند. اما بدون شک معروفترین قطعه در این دوره کاری آریا عظیمنژاد قطعهای است که با عنوان «آمدهام ای شاه پناهمبده» معروف شد. قطعهای که آریا عظیمنژاد با هوش بالای خود از صدای استاد محمد علی کریمخانی در آن استفاده کرد. صدای خشدار و پر قدرت او در خوانش شعری در مدح امام رضا(ع) که تا مدتها میشد پشت آهنگ انتظار تلفن همراه ایرانیها شنید. البته که این آهنگساز تجربههای موفق دیگری هم در این حوزه داشت و با وجود قدرت فراوان آنچنان که باید شنیده نشد. مجموعه ایران زمین او وام گرفته از همین تکنیک تولید شد و در آن از آواهای ایران زمین در پیش زمینه موسیقی مدرن تولیدی خودش استفاده کرد. قطعه «میناب» او با صدای استاد قنبر راستگو (خالو قنبر) همچنان یکی از ماندگارهای موسیقی در کارنامه او میدرخشد.

پست راک در گوشه دشتستانی

اما در دوره تجربههای شگفت آریا عظیمنژاد در این حوزه بازار موسیقی بر مدار دیگری بود چرا که بسیاری از اهالی هنر این موسیقی را جدی نمیگرفتند و آن را تنها به یک تجربه گذرا تقلیل میدادند. هر چند که بسیاری به واسطه همین تکنیک حتی با موسیقی محلی ایران آشنا شدند؛جریان موسیقی غیررسمی که خیلی پایبند به قید و بندهای مجوز برای شنیده شدنش نبود اما این حوزه را رها نکرد. گسترش فضای مجازی و اقبال به شبکههای مجازی بهترین رسانه برای این افراد بود تا بتوانند خلاقیت خود را به گوش مخاطبان جدی موسیقی برسانند. مسلم رسولی یکی از جوانهایی بود که خیلی زود توانست با خلق ریمیکس چند قطعه جای خودش را میان دوستداران موسیقی باز کند. کارهای ابتدایی او استفاده از موسیقی سبکهایی همچون دیپ هاوس و پست راک روی آواز خوانندهای همچون محمدرضا شجریان بود. قطعههایی که از نام آنها هم مشخص بود مخاطب باید منتظر چه اثری باشد؛ «پست راک دشتستانی» یکی از قطعههایی است که او با صدای محمدرضا اسحاقی ساخت و یکی از کارهای خوب او در کارنامه کاریاش در اوایل فعالیتش محسوب میشود. او این سبک را روی صدای خوانندههای دیگری همچون احمد عاشورپور و شهرام ناظری هم امتحان کرد که حاصل همه آنها هم شنیدنی شد. هر چند محدوده فعالیت او هم به این تجربههای ماندگار محدود نماند و اقبال دوستداران موسیقی از نوع ریمیکس مسلم رسولی او را واداشت در بازار رسمی موسیقی ایران هم تجربههایی داشته باشد. از او دو آلبوم به نامهای طرب (گزیدهای از موسیقی فولکلور طربناک) و سوگ (گزیدهای از موسیقی فولکلور سوگواری) منتشر شد.

پیانوی آولافر آرنولدز روی آواز شجریان

تجربههای آریا عظیمنژاد اما به ریمیکسهای اینچنینی هم محدود نماند و با دگردیسی جالب توجهی تبدیل به موسیقیای شد که حالا اتفاقا در فضای مجازی خیلی خوب دست به دست میشود. پس از ریمیکسهای مسلم رسولی افرادی همچون ماهان فرزاد و امیر ملکی دست به کار دیگری زدند. ماهان فرزاد این بار برای آواز منتشر شده شجریان موسیقی ساخت! تجربهای که اتفاقا خیلی شنیدنی از آب درآمد. یعنی تفاوت کار او با مسلم رسولی در این بود که موسیقی دیگری را با صدای شجریان ریمیکس نکرد، بلکه موسیقی خودش را به آن اضافه کرد. این قطعات هم بویژه در فضای مجازی خوب شنیده شد. امیر ملکی اما این بار موسیقی مدرن کلاسیک افراد صاحبنامی همچون مکس ریشتر، نیلز فران و البته آولافر آرنولدز را با صدای خوانندههایی همچون همایون شجریان و محمد معتمدی تلفیق کرد تا زیرشاخه تازه دیگری در این حوزه تشکیل بدهد. اقبال به این آثار آنقدر بود که حالا با یک جستوجوی ساده میشود بی شمار آواهایی را شنید که پیانوی آن را آولافر آرنولدز یا مکس ریشتر نواخته است و روی آن آوازی در گوشه دشتستانی از محمدرضا شجریان شنیده میشود.

میثم اسماعیلی

گروه فرهنگ و هنر

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها