خروج ایران از برجام، فرصتی برای وحدت همه جناح‌ها

با آغاز روند فعالیت های صلح آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران سیاست های کلان این حوزه از ابتدا توسط مقام معظم رهبری تنظیم و تصویب شد و در راستای همین سیاست ها، گروه های مذاکره کننده ما نظر به درخواست مکرر غربی ها و دولت وقت ایالات متحده از سال 2014 باب گفت وگو را گشودند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی آمریکایی ها خیلی تلاش کردند تا با مقامات ایران وارد مذاکره شوند چون با گذشت چند دهه از حیات نظام جمهوری اسلامی آنها به این درک رسیدند دیگر نمی توانند از نقش بی‌بدیل ایران برای حل بحران‌ها و مشکلات منطقه عبور کنند، در عین حال به این تحلیل هم دست یافتند، هیچ سیاستی قادر نیست مانع از توسعه حضور و نفوذ ایران در منطقه شود لذا بهترین راه را در گفتگوی مستقیم با ایران دانستند .

به عبارت دیگر آمریکا این پیشنهاد را داد تا از توان ایران برای پیشبرد اهداف و منافع خود در منطقه استفاده کند،(البته تحولات سال های بعد در منطقه و شکست داعش عملا این اهداف را محقق نکرد)
به همین منظور اوباما در یکی از در خواست های خود برای مذاکره، نامه‌ای از طریق سلطان قابوس پادشاه عمان به ایران فرستاد که در آن به صراحت گفته بود حق غنی سازی ایران را به رسمیت می شناسد و مایل هستند در خصوص جزییات هم با ایران مذاکره کنند.

نکته ای که بسیار قبال توجه است، در همان زمان رهبری انقلاب با توجه به سابقه بدعهدی های دولت آمریکا و مواضع خصمانه ای که پس از انقلاب اسلامی علیه ایران روا داشته است، بارها به درستی اشاره فرمودند« آمریکایی ها قابل اعتماد نیستند». ایشان قبل از شکل گیری مذاکرات هسته ای در سال 2014 سیاست تحریمی یکجانبه آمریکا علیه مردم ایران را مورد انتقاد قرار دادند و به مسئولین گوشزد کردند که قول و سخن چنین دولتی قابل اعتبار نیست.

شرایط امروز ما در حوزه سیاست خارجی و بدقولی غربی ها به خوبی نشان می دهد که نگرانی رهبری انقلاب بی دلیل نبوده است. نگاهی به سابقه بدعهدی مقامات غربی در می یابیم که هدف آنها از مذاکره بر مسایل هسته ای جلوگیری از دستیابی ما به فناوری روز دنیا در این حوزه است تا در حد امکان فعالیت های هسته ای در سیطره کشورهای اروپایی باقی بماند.

در این رابطه اشاره می کنیم به سلسله مذاکراتی که در سال 82 میان سه کشور اروپایی با ایران رخ داد و منجر به بیانیه سعد آباد شد. در آن مقطع جمهوری اسلامی ایران به دلیل نشان دادن حسن نیت و ادامه فعالیت صلح آمیز هسته ای خود، بخشی از کار را در چارچوب پروتکل های آژانس به حالت تعلیق درآورد.

اما بعد از مذاکرات سعدآباد به دلیل عدم توانایی اروپایی ها در تامین نیازهای ایران و نیز کارشکنی های مقامات آمریکایی این مذاکرات هم عملا نتایج پرباری برای ما در بر نداشت و برگ دیگری از بدعهدی ها برای اروپا و آمریکا رقم خورد.

امروز هم با گذشت 16 سال از مذاکرات ایران با طرف غربی در حوزه مسایل هسته ای شکل دیگری از بی اعتمادی ها نسبت به آمریکا و غرب جلوه کرده است. بطوری که نزدیک به 3 سال از توافق برجام با گروه 1+5 می گذرد و علاوه بر اینکه دولت آمریکا بطور یکجانبه از این توافق خارج شده در میدان عمل تعهدات شش کشور در قبال ایران روی کاغذ باقی مانده و عملیاتی نشده است.

حال اروپا اعلام می کند که با وجود خروج ایالات متحده از برجام همچنان پایبند به این توافق هستند ولی بنا بر آنچه که درباره سابقه اروپایی ها گفتیم، مقام معظم رهبری امروز هم تاکید دارند نمی توان به قول اروپایی ها اعتماد کرد.

البته خروج آمریکا از برجام را می توان در چارچوب اختلافات اروپا و ترامپ مورد ارزیابی قرار داد. آمریکا به گمان خود تصور می کرد که باقی ماندن در توافق هسته ای منافعش را تامین نمی کند از طرفی تلاش کرد به دنیا نشان دهد که اروپا در صحنه بین الملل کاره ای نیست و بدون حضور واشنگتن در برجام قادر به ادامه همکاری خود با ایران در چارچوب توافق هسته ای نخواهد بود.
خوب مسلما در فضایی که اولا اروپا قابل اعتماد نیست در ثانی تا کنون هم هیچ تضمین عملی بر اجرای تعهدات خود در قبال ایران از جمله لغو تحریم های بانکی به جمهوری اسلامی ارایه نکرده است شاهد هستیم معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان از احتمال خروج ایران از توافق هسته ای طی روزهای آینده سخن گفت.

اما در صورتی که دولت های اروپایی توانایی ارایه یک بسته جامع یا تضمین کافی برای حفظ برجام و اجرای تعهدات را نداشته باشند، خروج جمهوری اسلامی علاوه براینکه منافع کشور را تامین می کند اهدافی را در پی خواهد داشت.

اولا ما با خروج از برجام به دنیا نشان می دهیم که دولت ایالات متحده به هیچ یک از تعهدات بین المللی در جهان پایبند نیست و اساسا قوانین جامعه جهانی را به رسمیت نمی شناسد در ثانی با وجود کارشکنی های ترامپ در معاهدات سیاسی اقتصادی، آینده روشنی در انتظار نظام بین الملل نیست و تمام کشورهای دنیا با چالش امنیتی در حوزه های محتلف مواجه هستند.

باید تاکید کنیم تصمیم ایران برای خروج از برجام در این مقطع امری عقلایی تلقی می شود چون اگر ما پیش از این از توافق خارج می شدیم جامعه جهانی جمهوری اسلامی ایران را نقض کننده برجام بشمار می آورد. اما در شرایط فعلی با کناره گیری خود از توافق هسته ای به اروپا اعلام می کنیم که شما قادر به تضمین امضاهایی که پای قرار با ایران زده اید نیستید.

لذا این یک دستاورد بزرگ برای کشورمان محسوب می شود و کسانی هم که به مذاکره با آمریکا امید داشتند بسیاری از مسایل برای آنها عیان می شود. تجربه برجام به مسئولان داخل کشور و هم به مقامات دیگر دولت ها نشان آمریکا حاضر نیست در شرایط مساوی با هیچ دولتی سر میز مذاکره بنشیند و هدف از مذاکره کسب منافع حداکثری بدون دادن کوچکترین امتیاز به طرف مقابل است.

امروز باید بپذیریم که ادامه روند برجام با این شرایط به مصلحت کشور نیست، متاسفانه دولت بسیاری از مسایل و مشکلات کشور را با برجام گره زد، البته برجامی که باید تعهدات آن در قبال ایران انجام می شد و با کارشکنی آمریکا اجرایی نشد.

به لطف خدا نظام جمهوری اسلامی ایران چه برجام باشد وچه نباشد سناریوهای مختلفی را برای اداره کشور در دست اقدام دارد و لذا آمریکا با چنین اقداماتی قادر نیست بین مردم و حاکمیت شکاف بوجود آورد. از طرفی دولت هم موظف است هر چه سریعتر مشکلات و دغدغه های مردم را حل و فصل کند چون سطح انتظارات بعد از برجام بالا رفته است.

به لحاظ جامعه شناسی سیاسی تجربه نشان داده مردم ایران همیشه برای روزهای سخت آمادگی داشته اند و به لحاظ روانی هیچگاه در برابر مشکلات رویکردی انفعالی بروز نداده اند و به این آگاهی رسیده اند که مقصر اصلی عدم تحقق اهداف توافق هسته ای در وهله اول آمریکا و در مرحله بعد اروپاست.

از این رو انتظار می رود، از این به بعد همه گروه ها و جناج های سیاسی بیش از گذشته علیه جنگ روانی دولت آمریکا و فشارهای احتمالی تحریم متحد و هم صدا خواهند شد.

نکته ای که در این میان مهم به نظر می آید این است که مردم هم باید آگاهانه با مسایل برخورد کنند و بطور مثال اگر در روزها و هفته های آتی اقلامی در بازار گران شد بطور ناگهانی برای خرید آن به بازار هجوم نبرند چون این گونه التهابات مشخصا اهداف تحریم و فشارهای اقتصادی آمریکا را محقق می کند.