روش«اوبامایی» ترامپ برای تحریم نفت ایران

شش ماه آینده، دوران جنگ ایران و آمریکا در عرصه نفت است. آمریکا شش ماه به خریداران نفت ایران مهلت داده واردات نفت را از ایران کاهش دهند؛ ایران در این مهلت زمانی باید برای مقابله با تهدیدات آمریکا اقدامات زیادی انجام دهد.
کد خبر: ۱۱۴۱۰۲۸
روش«اوبامایی» ترامپ برای تحریم نفت ایران

در پی خروج آمریکا از برجام، وزارت خزانهداری این کشور در دستورالعملی نحوه بازگشت تحریمهای رفعشده علیه ایران را به موجب برجام، بعد از دورههای 90 و 180 روزه تشریح کرده است. براساس این دستورالعمل، بعد از دوره 180 روزه که در 4 نوامبر 2018 به پایان میرسد دولت آمریکا تحریمهای مربوط به معامله با شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفتکش ایران، شرکت بازرگانی نفت ایران (نیکو) و خریداری نفت، محصولات نفتی یا محصولات پتروشیمی از ایران را بازخواهد گرداند.

آمریکا در سالهای 1390 به بعد نیز همین رویه را در پیش گرفت و با تهدید و فشار به خریداران نفت ایران، آنها را مجبور به کاهش واردات نفت از کشورمان کرد. این بار هم ترامپ همان سیاست اوباما را در پیش گرفته است. دولت اوباما با اعمال فشار به واردکنندگان نفت از ایران، کار را به جایی رساند که صادرات نفت کشورمان به یک میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرد و آمریکاییها از این حربه به عنوان برگ برنده در مذاکرات هستهای استفاده کردند. در برجام، یکی از امتیازاتی که آمریکا به ایران داد (البته امتیاز که نه حق ایران) رفع محدودیت صادرات نفت ایران بود.

به گفته مقامات نفتی کشورمان، صادرات نفت ایران پس از برجام، دو برابر شد. ایران در سال 1394 پس از برچیده شدن تحریمهای بینالمللی تحت توافق هستهای، بهعنوان یک صادرکننده بزرگ نفت به بازارهای جهانی بازگشت و صادراتش در ماههای اخیر بهطور میانگین به بیش از 6/2 میلیون بشکه در روز رسید که این کشور را سومین صادرکننده بزرگ نفت اوپک پس از عربستان سعودی و عراق معرفی میکند.

اکنون دولت ترامپ هم قصد دارد در شش ماه آینده همان رویه را در پیش بگیرد و صادرات نفت ایران را کاهش دهد. وزیر خزانهداری آمریکا هم گفته متحدانش، کاهش صادرات نفت ایران را جبران خواهند کرد. ناگفته مشخص است منظور وی، عربستان است که قصد دارد با افزایش تولید و صادرات نفت، بازار جهانی نفت را در صورت اثربخشی تحریمها علیه ایران، متعادل نگه دارد.

هنوز مشخص نیست بازارهای نفت جهان از این تصمیم چه تاثیری خواهند پذیرفت، اما تحلیلگران نفتی میگویند تصمیم ترامپ احتمالا باعث محدود شدن قابل توجه صادرات نفت ایران در نیمه دوم سال 2018 و سال 2019 خواهد شد.

آمریکا نفت ایران را خریداری نمیکند، در حالی که دیگر کشورهای حاضر در توافق هستهای شامل روسیه، انگلیس، فرانسه و آلمان با پایان دادن به برجام مخالف هستند و ممکن است به خرید نفت ایران ادامه دهند. آسیا که بزرگترین واردکننده نفت ایران است، احتمالا همانند دوره قبلی تحریمها، به خرید نفت از ایران ادامه میدهد.

تقاضا برای نفت ایران در چین و هند حتی در صورت وضع تحریمها به احتمال زیاد باقی خواهد ماند، با این حال پالایشگاهها در اروپا، کرهجنوبی و ژاپن احتمالا محتاطانه عمل خواهند کرد.

اقدام پیشدستانه ایران

ایران از چند ماه قبل با اطلاع از خروج احتمالی آمریکا از برجام، تلاشهای فراوانی برای افزایش صادرات نفت به خرج داد؛ تا خود را برای احتمال فزاینده بازگشت تحریمهای آمریکا آماده کند. براساس گزارش نشریه پلاتس، صادرات نفت ایران در مقایسه با 32/2 میلیون بشکه در ماه مارس، در ماه آوریل 16 درصد رشد کرد و به 7/2 میلیون بشکه در روز رسید. از این رقم، صادرات نفت خام حدود 45/2 میلیون بشکه در روز بود که حدود 400 هزار بشکه در روز نسبت به مارس افزایش داشت با این حال صادرات میعانات تا حدود زیادی تغییر چندانی نداشت و برمبنای ماه به ماه ثابت ماند. صادرات به آسیا از 4/1 میلیون بشکه در روز در مارس به 81/1 میلیون بشکه در روز در آوریل افزایش یافت که 67 درصد از مجموع صادرات ماهانه بود و بالاتر از 60 درصد در مارس بود.

رشد صادرات نفت ایران به آسیا بهدلیل افزایش صادرات به هند بود که با 60 درصد رشد، به 670 هزار و 500 بشکه در روز رسید. تقاضای هند برای خرید نفت ایران با تخفیفهایی که پالایشگاههای خصوصی و دولتی برای حمل محموله دریافت میکنند، رو به رشد است.

وزارت نفت هند اعلام کرده واردات نفت از ایران در سال مالی 2019-2018 به میزان بیش از 30 درصد نسبت به سال مالی گذشته افزایش خواهد یافت. این در حالی است که عربستان در یک سال اخیر تلاش زیادی کرد هندیها را به کاهش خرید نفت از ایران مجاب کند.

چین بزرگترین مقصد نفت ایران مانده و صادرات به این کشور در آوریل به 714 هزار و 467 بشکه در روز رسید که 20 هزار بشکه در روز بالاتر از مارس بود.

حتی تقاضا از سوی ژاپن که وارداتش در یک سال گذشته افت چشمگیری داشته، در آوریل به 118 هزار و 900 بشکه در روز افزایش یافت. البته جریان صادرات به اروپا در آوریل به 716 هزار بشکه در روز در مقایسه با 761 هزار بشکه در روز در مارس کاهش یافت، زیرا تقاضای خرید ترکیه، ایتالیا و اسپانیا اندکی کمتر بود.

به نظر میرسد ایران همه نفت خامی را که در نفتکشها ذخیرهشده بود نیز در آستانه خروج آمریکا از برجام، راهی بازارها کرده تا قبل از بازگشت تحریمها، از فرصت فروش نفت خود استفاده کند.

جان دریسکول، تاجر نفتی هم این مساله را تائید کرده و به رویترز گفته است: ایران دریچهها را باز کرده و موجودی نفتش را به هر جا که ممکن باشد، میفرستد و محمولههایش را به پول تبدیل میکند. آنها برای عقبگرد برجام آماده میشوند.

رابین میلز، مدیر اجرایی سابق شل هم گفته است: روشن است که ایران تلاش میکند در آستانه ضربالاجل برجام تمام ذخایرش را خالی کند که بعداً ممکن است به مشکل بربخورد.

نگرانی مشتریان نفت ایران

تحلیلگران میگویند در صورت عدم همراهی اتحادیه اروپا یا دیگر مشتریان عمده، واشنگتن بسختی میتواند به صادرات نفت ایران لطمه اساسی بزند.

در حال حاضر اروپا نزدیک به یکچهارم کل نفت صادراتی ایران را خریداری میکند، اما همچنان این کشورهای قدرتمند آسیایی یعنی چین، هند، کرهجنوبی و ژاپن هستند که بخش عمدهای از نفت ایران را خریداری میکنند.

ترکیه نیز یکی دیگر از خریداران مهم غیرآسیایی نفت ایران است که واردات نفت از ایران را از ژانویه 2016 تاکنون حدود سه برابر کرده و به 170 هزار بشکه در روز رسانده است. فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و یونان بزرگترین مشتریان اروپایی نفت ایران هستند.

مشتریان نفتی ایران به دنبال خروج آمریکا از برجام، نگران افزایش چشمگیر بهای نفت و پیدا کردن جایگزین برای خود هستند.

احسان خومان، رئیس بخش مطالعات گروه مالی میتسوبیشی یو.اف.جی در اینباره به رویترز گفت: تصمیم آمریکا مبنی بر اعمال تحریمهای جدید یکسویه بعد از خروج از برجام میتواند شامل اقداماتی در حوزه نفت و کشتیرانی ایران باشد و اگر کشوری هم به ایران کمک کند، تحریم خواهد شد.

از سویی همپیمانان غربی آمریکا نسبت به خروج واشنگتن از برجام ناراضی هستند و دولتهای فرانسه، آلمان و بریتانیا اعلام کردند خواهان متعهد بودن به برجام هستند و از آن بهعنوان بهترین روش برای جلوگیری از پیشرفت ایران در برنامه هستهای خود یاد میکنند.

از طرفی هم روسیه، چین، ترکیه و هند احتمالاً مخالف تحریمها هستند و سطح فعلی خود را در خرید نفت خام ایران حفظ میکنند.

به گفته خومان ممکن است ژاپن و کره جنوبی از پیشنهاد ترامپ برای خروج از برجام به دلیل اینکه از زیر چتر امنیتی واشنگتن در برابر تهدیدهای کرهشمالی خارج نشوند، حمایت کنند.

البته دادههای تجاری حکایت از آن دارد که خرید نفت ژاپن و کرهجنوبی در حال تغییر پیدا کردن از ایران و رفتن به سمت یک جایگزین دیگر به منظور آماده شدن برای تحریمهای جدید است.

به گفته مقامات چینی، جایگزین نفت ایران برای آنها در روسیه، عربستان سعودی و منطقه غرب آفریقاست. اکنون نگرانی اصلی چینیها این است که این تصمیمگیری چه تأثیر عمیقی روی روند افزایشی قیمت نفت میگذارد تا اینکه دغدغه آنها پیدا کردن یک جایگزین برای نفت ایران باشد.

استراتژیستها برای برآورد اینکه در صورت بازگشت تحریمها چه میزان از نفت خام ایران از بازارهای بینالمللی خارج خواهد شد و چه زمانی این کمبود احساس میشود، تردید دارند. این موضوع تا اندازه زیادی به این بستگی دارد که مشتریان تهران تا چه اندازه با تحریمهای ایالات متحده همراهی خواهند کرد. حد بالای برآوردها مبنی بر کاهش 500 هزار بشکهای در روز است که نشان میدهد حمایت بینالمللی از تحریمها، این بار کمتر خواهد بود.

با فرض اینکه کشورهای دوست آمریکا در اروپا، ژاپن و کرهجنوبی با این کشور همکاری کرده و تمام واردات خود را قطع کنند، انتظار میرود 750 هزار بشکه از صادرات روزانه ایران کاسته شود. چنین پیامدی میتواند تاثیر چشمگیری بر تعادل جهانی بازار نفت داشته باشد و قیمتهای فعلی حفظ میشود یا حتی افزایش پیدا میکند. همزمان، بازار آتی نفت خام شانگهای که زیر سلطه یوآن چین است، میتواند به ایران فرصتی بدهد تا اضافه نفت خود را در آنجا بفروشد، بدون آنکه در تحریمهای مالی و تراکنشهای دلاری گرفتار شود. فریدون فشارکی، رئیس شرکت مشاوره نفتی فکتس گلوبال انرژی هم بر این باور است که حتی اگر تحریمها دوباره اعمال شود، در نزدیکترین زمان تا 12 نوامبر 2018 هیچ تاثیری بر صادرات نفت ایران نخواهد داشت.

ریچارد نفیو، هماهنگکننده سیاستگذاری تحریمی در وزارت خارجه آمریکا در دوران اوباما دو ماه پیش در مقالهای تخمین زده بود در صورت بازگشت تحریمها حدود 400 تا 500 هزار بشکه از صادرات روزانه نفت ایران ظرف 12 ماه از بازار حذف میشود. نفیو در گفتوگو با اویل پرایس میگوید این تخمین هنوز هم درست است. در صورت لغو برجام، ایجاد ائتلاف تحریمی مانند ائتلافی که دولت اوباما علیه ایران ایجاد کرد، برای دولت ترامپ دشوار خواهد بود.

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها