ایجاد خرده‌کارگاه‌های اقتصادی مهم‌تر از حذف پاتوق‌ها

طبق روال معمول در مقاطع زمانی مختلف، ضابطان اقدام به دستگیری و جمع‌آوری معتادان می‌کنند، در حالی که همه می‌دانیم این روش کارآمد نیست. شاید بهتر باشد با مشارکت سازمان‌های مردم نهاد در حوزه اعتیاد، دنبال راه‌هایی مستمر، هدفمند و ضابطه مند برای دسترسی به پاتوق‌ها و بیماران متجاهر باشیم. به این شکل که مثلا درمانگران اعتیاد و مراکز تحت مدیریتشان خدمات مورد نیاز را به نزدیک‌ترین پاتوق ارائه کنند.

در بخش دوم که مربوط به نگهداری معتادان است، واقعیت این سیستم کمپینگ به شکلی که در کشور ما شناخته می‌شود یعنی رویکردی پرهیزمدار و احیانا همراه با خشونت و رفتارهای شدید مهاری، الگوی درمانی دقیق و پاسخگویی نیست. به عبارت دیگر، این روش در هیچ جای دنیا طولانی‌مدت جواب نداده است؛ بنابراین معتادان متجاهر باید بر اساس پروتکل‌های علمی تحت اقدامات روان شناسی و دارویی قرار بگیرند و مشمول نگهداری‌های دوره‌ای مبتنی بر اقدامات روانشناختی و اقدامات اجتماع محور قرار بگیرند.

اما در بخش سوم که به رهاسازی معتادان بعد از ترک مربوط است باید بگوییم تا وقتی سیستم مددکاری قوی نداشته باشیم و حمایت‌های اجتماعی و شغل یابی برای این افراد را مدیریت و ارائه نکنیم، معتادان درمان شده بعد از آزادسازی به حال اول برمی‌گردند. واقعیت این است بخش عمده معتادان، اشتغال ثابت یا مفید ندارند و اگر بتوانیم آنها را در پروژه‌های مولد - که نیاز به تخصص و مهارت‌های پیچیده ندارند - مشغول به کار کنیم، هم تاثیر مثبتی از نظر روانشناختی بر آنها گذاشته‌ایم و هم مانع بازگشت آنها به وضعیت قبلی شده‌ایم .

به دیگر سخن، باید این زنجیره سه تایی به شکلی درست و کامل در کشور اجرا شود تا وضعیت معتادان خیابانی نیز سامان بگیرد. وگرنه به صرف از بین بردن پاتوق‌های سنتی، مشکلی حل نمی‌شود. چه بسا با تشکیل خرده پاتوق‌ها باعث گسترش ناامنی می‌شویم. شکی نیست ایجاد کارگاه‌های اقتصادی کوچک که برای معتادان بهبود یافته شغل ایجاد می‌کند، حس خلاقیت را در آنها ارضا می‌کند و به واسطه کارجمعی، اجتماع پذیری را در این افراد ارتقا می‌دهد و نتایجی به مراتب بهتر و کم‌هزینه‌تر از برخورد با پاتوق‌ها دارد.

دکتر هادی پناهی - رئیس کانون سراسری درمانگران اعتیاد کشور