فشار کاخ سفید به مشتریان نفت ایران

طبق برجام، یکی از تعهدات کشورهای غربی به ایران، لغو تحریم صادرات نفت ایران بود و به همین دلیل کشورمان موفق شد پس از برجام، صادرات نفت خود را حدود یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد. به گفته مسئولان وزارت نفت، ایران هم‌اکنون روزانه حدود 6/2 میلیون بشکه نفت و میعانات گازی صادر می‌کند.

با این حال، آمریکایی‌ها که چند ماهی است به طور غیرمستقیم خریداران نفت ایران را برای کاهش واردات نفت از کشورمان تحت فشار قرار داده بودند، اکنون این فشار را علنی‌تر کرده‌اند.

به گزارش ایسنا، رئیس‌جمهور آمریکا در اطلاعیه‌ای با بیان این‌که «عرضه نفت و فرآورده‌های نفتی در جهان از کشورهایی غیر از ایران به اندازه کافی وجود دارد»، ادعا کرده است می‌توان حجم خریداری نفت و مشتقات آن را از ایران به میزان قابل توجهی کاهش داد.

دونالد ترامپ در این اطلاعیه که خطاب به وزیر امور خارجه، وزیر خزانه‌داری و وزیر انرژی آمریکا نوشته شده، تاکید کرده است پس از بررسی دقیق عواملی همچون وضعیت اقتصاد جهان، افزایش تولید نفت از سوی برخی کشورها، ظرفیت اضافی تولید انرژی در جهان و در دسترس بودن ذخایر راهبردی آمریکا به این ارزیابی دست یافته است. ترامپ برخلاف تعهدات آمریکا طبق توافق هسته‌ای که براساس آن نباید مانع بهبود و عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران شود، در این اطلاعیه آورده، شرایط اکنون به گونه‌ای است که می‌توان خرید نفت و محصولات نفتی را از ایران توسط مؤسسات مالی خارجی یا از طریق آنها به شکل قابل توجهی کاهش داد.

رئیس‌جمهور آمریکا گرچه به طور مستقیم خواستار کاهش خرید نفت و فرآورده‌های نفتی از ایران نشده است، اما آشکارا اشاره می‌کند با توجه به شرایط مناسب جهان در این زمینه، امکان چنین کاری وجود دارد در حالی که این کشور طبق تعهداتش در توافق هسته‌ای نباید در مسیر بهبود روابط اقتصادی و تجارت با ایران مانع‌تراشی کند که خرید نفت ایران را نیز شامل می‌شود.

این دستور جدید ترامپ، نقض آشکار برجام است و پیام خاصی برای خریداران نفت ایران دارد. ترامپ تلاش می‌کند برای خریداران نفت ایران آینده‌ای مبهم ترسیم کند.

وضعیت صادرات نفت به آسیا و اروپا

بررسی وضعیت بازار نفت نشان می‌دهد فشارهای آمریکا به مشتریان نفت ایران ادامه دارد به نحوی که این کشور حاضر است به مشتریان ایران نفت ارزان‌تر بفروشد در این میان کره‌جنوبی و هندوستان خرید نفت از ایران را کاهش داده‌اند.

براساس آمار تانکرها و ردیابی کشتی‌ها میزان واردات شرکت اوسار هند از ایران در ماه اکتبر نسبت به مدت مشابه سال گذشته 27 درصد کاهش یافته است. برخی منابع می‌گویند، علت کاهش خرید نفت ایران از سوی هند، نارضایتی این کشور بابت عدم واگذاری میدان گازی فرزاد بی است، برخی هم این مساله را به فشار آمریکا مرتبط می‌دانند.

به گزارش فارس، براساس آمارهای ارائه‌شده از سوی مراکز بین‌المللی انرژی، واردات نفت کره جنوبی از ایران در ماه اکتبر نسبت به ماه پیش از آن 5/9 درصد کاهش یافته است.

برخی مراکز مطالعاتی انرژی می‌گویند عمده‌ترین علت کاهش خرید نفت کره جنوبی از ایران فشارهای آمریکا به این کشور است و حتی سفر رئیس‌جمهور آمریکا به این کشور بی‌تأثیر نبوده و ظاهراً آمریکا متعهد شده است تا نیاز هیدروکربوری کره جنوبی را در صورت عدم خرید از ایران تأمین کند.

ظاهراً فشارهای آمریکا به مشتریان نفتی ایران محدود نمی‌شود بلکه این کشور به مشتریان اروپایی نیز فشارهایی وارد آورده است تا خرید نفت خود را از ایران کاهش دهند.

آمریکایی‌ها که می‌دیدند لهستان در حال تبدیل شدن به بزرگ‌ترین خریدار نفت سنگین ایران در اروپا هستند هم‌اکنون دست به کار شده و قراردادهای صادراتی با این کشور منعقد کرده‌اند.

نقض برجام است

شهروز برزگر کلشانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اعتقاد دارد، اطلاعیه رئیس‌جمهور آمریکا در خصوص امکان کاهش میزان خرید نفت و فرآورده‌های نفتی کشورمان، ناقض روح برجام و تعهدات این کشور در قبال ایران است.

حسین نقوی‌حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز با اشاره به این‌که جمهوری اسلامی ایران طبق برجام می‌تواند نفت خود را در بازارهای بین‌المللی به همه کشورها بفروشد و پول آن را نیز دریافت کند، تصریح کرد: بر این اساس هر اقدامی که باعث محدودیت در میزان خرید و فروش نفت کشورمان شود یا این‌که در دریافت پول حاصل از فروش نفت اخلال وارد شود، قطعا خلاف مفاد مندرج در توافق‌نامه برجام محسوب می‌شود.

اصغر سلیمی، سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس هم اعتقاد دارد،هدف رئیس‌جمهور آمریکا در خصوص اظهارنظر در رابطه به مؤلفه‌های اقتصادی مانند صنعت نفت ایران، ایجاد واهمه در بین سرمایه‌گذاران خارجی و جلوگیری از سرمایه‌گذاری در کشورمان است.

ایران باید اعتراض کند

محمدعلی مسعودی، کارشناس مسائل تحریم درباره بیانیه اخیر ترامپ به جام‌جم گفت: آن چیزی که متن بیانیه جدید ترامپ را متفاوت از بیانیه‌های گذشته کرده این است که هیچ اشاره‌ای به وظیفه و تعهد دولت آمریکا در قبال توقف فشارها برای فروش نفت ایران طبق برجام نشده است. در طول دو سال گذشته دو بیانیه توسط اوباما و دو بیانیه توسط ترامپ در این باره منتشرشده است. ترامپ در بیانیه شش‌ماهه گذشته خود که در می‌2017 به انتشار رسید و مستندات آن در سایت کاخ‌سفید موجود است، این اشاره را انجام داده و گفته بود که طبق تعهدات برجام، آمریکا نباید‌ مانع فروش نفت ایران شود اما در بیانیه اخیر این بند حذف شده و ترامپ اعلام کرده که بازار نفت را در وضعیتی می‌بیند که عرضه نفت ایران کم شود.

مسعودی افزود: تغییر رفتار ترامپ در گام اول یک پیام و سیگنال مهم را به خریداران نفت ایران مبنی بر این‌که آینده در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، ارسال می‌کند. به این دلیل که یک روالی وجود داشته و آمریکا آن را تغییر داده و این تغییر روال یک پیام مشخص دارد. خریداران نفت ایران هم با دقت این فضا را رصد می‌کنند که آیا آمریکا با اقدامی که انجام داده به دنبال اعمال تحریم‌هاست یا خیر.

وی ادامه داد:‌ در صحنه عمل نمی‌توان گفت که این اقدام عینی باشد. اما به نظر می‌رسد آمریکا می‌خواهد به ایران و خریداران نفت این پیام را برساند که حاضر است تحریم‌های نفتی را برگرداند. برگشت به تحریم‌های نفتی به معنای پایان یافتن برجام است، به این دلیل که مهم‌ترین مزیت اقتصادی برجام، برداشته شدن یا توقف تحریم‌های نفتی عنوان می‌شود. لازم به ذکر است که در شرایط فعلی فروش نفت ایران مانعی ندارد اما به دلیل مشکلات بانکی هنوز مساله و معضلات دریافت پول نفت پابرجاست و ما نمی‌توانیم آزادانه آن را مصرف کنیم.

این کارشناس اقتصادی افزود:‌ انتظار می‌رود این پیام ترامپ که با یک برنامه‌ریزی قابل پیش‌بینی انجام‌شده، کمی اختلالات روانی در قراردادهای فروش نفت ایران ایجاد کند و یک عدم اطمینان و ثبات را به‌دنبال داشته باشد.

وی درباره راه مقابله با این اقدام آمریکا هم گفت:‌ طرف‌های ایرانی باید به صورت جدی به نقض صریح برجام اعتراض کنند. اگر به این موضوع اعتراض نشود تلقی اشتباه در آمریکا به وجود می‌آید که ایران این وضعیت را بدون این‌که هیچ هزینه‌ای پرداخت شود، قبول خواهد کرد.

برای بازگشت تحریم‌های نفتی آماده باشیم

محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک به تلاش‌های آمریکا برای کاهش صادرات نفت ایران اشاره کرد و به جام‌جم گفت: آمریکا مدتی است که با مشتریان ایران تماس می‌گیرد و پیشنهاداتی را برای کاهش خرید نفت از ایران مطرح می‌کند. البته این رایزنی‌ها از قبل هم وجود داشت اما اکنون دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا آن را علنی کرده است.

خطیبی که مدت‌ها مسئول صادرات نفت ایران بود، با تاکید بر این‌که اگر آمریکا بتواند مشتریان نفت ایران را برای کاهش خرید نفت متقاعد کند؛ به شرایط تحریم بازمی‌گردیم، افزود: امنیت انرژی برای مشتریان نفت ایران بسیار بااهمیت است اما اگر آمریکا پیشنهادات جذابی در این مورد ارائه دهد یا جایگزینی برای نفت ایران معرفی کند، احتمال دارد دوباره شاهد صادرات یک میلیون بشکه‌ای نفت ایران باشیم.

خطیبی با اشاره به این‌که ایران تامین‌کننده مطمئن انرژی محسوب می‌شود و مشتریان سنتی ما 50 سال است که با ایران مراوده دارند، تاکید کرد: کشورهایی که با آمریکا منافع مشترک دارند، خرید نفت از ایران را کاهش می‌دهند و پیشنهادات آمریکا را در این زمینه قبول می‌کنند. اکنون کره‌جنوبی که سرمایه‌های زیاد آمریکایی در کشورش وجود دارد خرید نفت از ایران را کاهش داده و به نظر می‌رسد این رویه تا اروپا هم ادامه داشته باشد.

وی اضافه کرد: اروپا به عنوان شریک استراتژیک آمریکا همیشه بین ایران و آمریکا، کشور آمریکا را انتخاب کرده است. البته اروپایی‌ها هم منافع خود را در نظر می‌گیرند اما همکاری اقتصادی آمریکا با اروپا اجازه نمی‌دهد که ایران در انتخاب‌ها اول باشد.

نماینده سابق ایران در اوپک با بیان این‌که از تجربیات گذشته استفاده نمی‌کنیم، تصریح کرد: زمانی که تحریم‌های سازمان ملل و شورای امنیت علیه ایران اعمال شد کشور ما به دلیل این‌که یک اقتصاد خام فروش داشت، آسیب زیادی دید اما بعد از برجام دوباره شاهد افزایش صادرات نفت خام بودیم. زمانی که نفت ایران تحریم می‌شود با یک تست ساده می‌توان تشخیص داد که این نفت در کجا تولید شده است اما این موضوع در مورد فرآورده صحت ندارد.

وی با بیان این مطلب افزود: خام‌فروشی در اقتصاد ایران اهرمی در دست غربی‌ها برای فشار بر ایران شده و تا زمانی هم که خود را مقاوم نکنیم آنها نهایت استفاده را خواهند کرد. رهبر معظم انقلاب در طول سال‌های گذشته تاکید زیادی روی اقتصاد داشتند و اکنون هم مباحث فاصله از خام فروشی را مطرح می‌کنند.

خطیبی با اشاره به این‌که مشکلات ما با برجام حل نمی‌شود، اظهار کرد: دشمنان روی اقتصاد ایران برنامه دارند اما بی‌توجهی برخی مسئولان باعث شده تا وضعیت مطلوبی را در اقتصاد شاهد نباشیم. اگر فرآورده در ایران تولید می‌شد این اهرم فشار دیگر کارایی نداشت و ما می‌توانستیم به جای صادرکننده نفت خام صادرکننده فرآورده‌های نفتی باشیم که با هیچ تستی مشخص نمی‌شود که این محصول برای کجاست و از چه نفتی تهیه شده است.

مدیرکل اسبق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت با تاکید بر این‌که باید اقتصاد مقاومتی و فاصله گرفتن از خام فروشی اجرا شود، گفت: کشورهای غربی بخصوص آمریکا با توافقاتی مانند برجام به دنبال امتیاز گرفتن از ایران هستند و هر روز یک موضوع را بهانه می‌کنند. چند سال پیش تاسیسات هسته‌ای مورد بهانه قرار گرفت و اکنون سامانه‌های موشکی، آنها را آزار می‌دهد. از سوی دیگر بهانه‌های دیگر مانند حمایت از حزب‌الله لبنان و حقوق بشر را مطرح می‌کنند و با استفاده از این بهانه‌ها قصد دارند اقتصاد ایران را بر هم بریزند.

وی تاکید کرد: از آنجایی که عمده منابع ارزی کشور ما از طریق صادرات نفت تامین می‌شود کاهش خرید از سوی مشتریان نفتی ایران چالش‌هایی را برای ایران به همراه دارد. اگر فشار آمریکا به کشورهای خریدار نفت ایران زیاد باشد، دوباره صادرات نفت ما به خطر می‌افتد.