قراردادهای ایرباس و بوئینگ، زیر تیغ بدعهدی

به نظر می‌رسد هواپیمایی جمهوری اسلامی و وزارت راه و شهرسازی در یافتن فاینانسور خارجی برای خرید 97 فروند ایرباس باقیمانده (تاکنون فقط سه فروند ایرباس پس از برجام وارد کشور شده است) با مشکلات فراوانی روبه‌رو شده‌اند. چراکه بسیاری از بانک‌ها، مؤسسات اعتباری و شرکت‌های واسطه‌گر در فاینانس، به دلیل سخنرانی جنجالی اخیر ترامپ در خصوص عدم پایبندی ایران به برجام و تقاضایش از کنگره برای ورود به این قضیه، حاضر به ورود به موضوع تضمین و تأمین مبلغ فاینانس برای خرید ایرباس‌های مذکور در قرارداد با ایران نیستند.

از سوی دیگر، چهارشنبه‌شب هم مجلس نمایندگان آمریکا پیش‌نویس طرح منع فروش بوئینگ به ایران را تصویب کرد. در صورتی که این طرح به تصویب نهایی برسد، قراردادهای فروش بوئینگ به ایران منتفی می‌شود.

همه این اتفاقات در حالی رخ داده که امضای قرارداد با سه شرکت بوئینگ برای خرید 80 فروند هواپیما، ایرباس برای خرید صد فروند و ای‌تی‌آر برای خرید 20 فروند هواپیما، از معدود دستاوردهای دولت در دوره پسابرجام محسوب می‌شد.

ایرباس، هواپیماهای ایران را حراج کرد

به دلیل ادامه تحریم‌های بانکی که مانع تأمین فاینانس برای خرید هواپیماهای ایرباس توسط ایران شد، شرکت فرانسوی ایرباس هواپیمایی را که قرار بود به ایران بفروشد، به مشتریان دیگر فروخت.

به گزارش مهر، در روزهای پایانی اردیبهشت‌ امسال در مراسم ورود چهار فروند ای‌تی‌آر 72 ـ 600 از فرانسه به فرودگاه مهرآباد، فرهاد پرورش مدیرعامل وقت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از ورود چهار فروند ایرباس A320 تا پایان سال 2017 خبر داده بود، اما به نظر می‌رسد ایرباس تصمیم گرفته رجیستر هواپیماهایA320سفارش داده‌شده از سوی ایران را به شرکت‌های هواپیمایی دیگری تغییر دهد.

با توجه به ناتوانی ایران در تأمین فاینانسور برای خرید هواپیماهای برجامی که به علت ترس بانک‌های خارجی از تهدیدات آمریکاست، ایرباس نیز از چند شرکت هواپیمایی دیگر دنیا برای فروش هواپیماهای A320 بازاریابی کرده و گویا هواپیماهایی که برای فروش به ایران کاندیدا کرده بود را بتازگی به کشورهای دیگری فروخته است. شرکت‌های ایر آسیا (مالزی)، ایر ایندیا (هند)، اویانا برازیل (برزیل) و سعودی عربین ایرلاینز (عربستان) از جمله خریداران ایرباس‌های 320 ایران هستند که به دلیل عدم تأمین مالی آنها، شرکت فرانسوی ایرباس، رجیسترهای شرکت‌های هواپیمایی غیرایرانی را روی بدنه هواپیماها ثبت کرده است.

چند فروند هواپیمای برجامی که ایران دریافت کرده به طور تمام نقدی و از محل منابع صندوق توسعه ملی از شرکت‌های هواپیماسازی ایرباس و ای‌تی‌آر خریداری شده و قرار شده بود با تعیین فاینانسور، مابه‌التفاوت نقدی و اقساطی این هواپیماهای واردشده به کشور، به عنوان پیش‌پرداخت برای خرید تعدادی از هواپیماهای بعدی درنظر گرفته شود.

یک طرح ضد برجامی دیگر در کنگره

از سوی دیگر، یک کمیته مجلس نمایندگان آمریکا طرحی را به تصویب رساند که در صورت تبدیل شدن به قانون، در روند فروش هواپیماهای مسافربری به ایران اخلال ایجاد می‌کند.

به گزارش المانیتور، «قانون تقویت نظارت بر دسترسی ایران به منابع مالی»، خریداری هواپیماهای مسافربری را از شرکت‌هایی که در ایالات متحده فعالیت می‌کنند، برای ایران دشوارتر می‌کند.

کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان با 328 رأی موافق و یک رأی مخالف به این طرح، رأی مثبت داد. این طرح، اکنون باید در صحن مجلس نمایندگان آمریکا به رأی گذاشته شود.

«راجر ویلیامز»، تهیه‌کننده این طرح، هدف از آن را این‌طور عنوان کرده است: «ملزم کردن وزرای خارجه و خزانه‌داری به صدور تائیدیه برای مبادلات هواپیمایی نهادهای مالی آمریکایی و خارجی با طرف‌های شامل ایران.»

طرح ویلیامز، دولت آمریکا را موظف می‌کند ظرف حداکثر 30 روز بعد از صدور مجوز مبادلات مالی مربوط به صادرات یا بازصادرات هواپیمای مسافربری به ایران، گزارشی را درباره آن تقدیم کمیته‌های مرتبط کنگره کند.

وزرای دولت آمریکا باید در این گزارش تائید کنند که این مبادله، متضمن هیچ خطری در زمینه تروریسم یا پو‌لشویی برای نظام مالی آمریکا نیست و نفعی را شامل حال اشخاص ایرانی متهم به اقدامات اشاعه سلاح نمی‌کند.

این طرح به طور مستقیم فروش هواپیماهای مسافربری به ایران را ممنوع نمی‌کند، اما با ایجاد سازوکارهای جدید برای گزارش‌دهی و صدور تائیدیه، اختیار امتناع از صدور مجوز برای مبادلات مربوط به این فروش‌ها را به خزانه‌داری آمریکا می‌دهد.

ریچارد نفیو، مقام سابق وزارت خارجه آمریکا در مصاحبه با المانیتور گفت: «نظر من درباره این طرح این است که اگر به نحوی که من انتظار دارم اجرا شود، احتمالا برجام را نقض خواهد کرد.»

واکنش نمایندگان مجلس

محمدجواد جمالی نوبندگانی، عضو هیأت‌رئیسه کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، در واکنش به تصویب طرح ضدایرانی کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان آمریکا که برجام را در معرض خطر قرار می‌دهد و موانعی در خرید هواپیما سر راه ایران ایجاد می‌کند، گفت: بازارهای مختلفی برای خرید هواپیماهای مسافربری وجود دارد اما بنا به مسائل کارشناسی به سمت خرید بوئینگ و ایرباس رفته‌ایم.

وی افزود: آمریکا عملا برجام را کنار گذاشته و این اقدامات در راستای مانع‌تراشی در اجرای برجام روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند، چراکه آمریکایی‌ها به دنبال فشارهای همه‌جانبه اقتصادی، سیاسی و رسانه‌ای علیه ایران هستند.

جمالی نوبندگانی با بیان این‌که ایران بعد از برجام از بزرگ‌ترین خریداران هواپیماهای مسافربری بوئینگ و ایرباس بود، خاطرنشان کرد: با این حال آنها از نظر بازار فروش مشکل چندانی ندارند و حتی ممکن است برای خریدهای ما محدودیت‌هایی وجود داشته باشد.

شهروز برزگر کلشانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز در واکنش به تصویب طرح ضدایرانی کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان آمریکا گفت: این اقدام در حال حاضر در یکی از کمیته‌های مجلس نمایندگان آمریکا صورت گرفته که بعد از آن به مجلس سنا می‌رود و سپس رئیس‌جمهور آن را امضا می‌کند تا اجرایی شود.

نماینده مردم سلماس در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: اگر این سه اتفاق بیفتد، محدود کردن فروش هواپیمای مسافربری به ایران، یکی از بندهای برجام را به صورت آشکار نقض می‌کند و اگر این نقض صورت بگیرد مشکلات دیگری در ادامه به وجود می‌آید.

نقض فاحش برجام

ماه گذشته محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در مصاحبه با سی.بی.اس در پاسخ به پرسشی در خصوص احتمال به خطر افتادن فروش هواپیما به ایران گفت: اگر آمریکا جلوی فروش هواپیما به ایران را بگیرد، بخشی از برجام را نقض کرده است. اما ایالات متحده توافق هسته‌ای را از جنبه‌های مختلفی نقض کرده است که یکی از آنها تأخیر اوفک (دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا) در صدور مجوز برای شرکت‌های مختلفی است که می‌خواهند با ایران معامله کنند و بوئینگ و ایرباس از جمله این شرکت‌ها هستند. بنابراین تأخیر بیشتر در صدور این مجوزها نقض برجام است، و نه ناقض روح آن، بلکه در تضاد با متن این توافق است.