تحریک اعراب برای جعل تاریخ

عنوان خلیج فارس قدمتی بیش از 2500 سال داشته و از دوران حاکمیت عیلامی‌ها حفظ عنوان خلیج فارس همیشه از اولویت‌ها بوده و با وجود تمام فراز و فرود‌های حاکمیت‌ها در این منطقه هیچ گونه مناقشه‌ای تا اواخر دهه 50 میلادی نسبت به عنوان خلیج فارس شاهد نبودیم. حتی سیاست‌های استعماری و استثماری انگلستان و سایر کشورهای اروپایی برای حضور ناروا در منطقه و بهره‌کشی ناصواب از منابع آن، موجب نشده بود نام خلیج فارس تغییر کند و اگرچه تلاش‌های مذبوحانه‌ای صورت گرفته بود، اما هیچ‌گاه مقبولیت عام در عرصه‌های بین‌المللی پیدا نکرد.

خلیج فارس سلطه ناروای بسیاری از کشورهای استعماری را شاهد بوده و معاهدات استعماری چندی برای بهره‌کشی ناروا از منابع این منطقه را گواهی می‌دهد، لیکن پایداری عنوان خود و نام خلیج فارس را در تمام این تحولات و ناملایمات حفظ کرده است. جالب این که عنوان خلیج فارس نه‌تنها در طول تاریخ طولانی این منطقه همیشه ثابت بوده، بلکه در بسیاری از اسناد بین‌المللی و منطقه‌ای نیز مورد استفاده واقع شده است. ما اسناد زیادی را از سازمان‌های بین‌المللی، نقشه‌های رسمی و نیمه‌رسمی در این زمینه و قراردادهای دو یا چندجانبه و کنوانسیون‌های بین‌المللی داریم که در همه آنها از عنوان خلیج فارس استفاده شده است. اگر دقت کنید در قراردادهایی که بین کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس به امضا رسیده، عموما از عنوان خلیج فارس استفاده شده است. ما حداقل در اسناد سازمان ملل می‌توانیم از سال 1971 تا 2008 به اسناد بسیار زیادی اشاره کنیم که همه به نوعی نه‌تنها عنوان خلیج فارس را به کار بردند بلکه تاکید بر این دارند که به کارگیری عنوان خلیج فارس یک الزام است.

در نشست کارشناسی سازمان ملل در سال 2006 سندی تحت عنوان سند گروه‌ نام‌های جغرافیایی منتشر کرد که یکی از اسناد آن با عنوان مشروعیت تاریخی، جغرافیایی و حقوقی نام خلیج‌فارس بود. پس اسناد سازمان ملل حاکی از رسمیت داشتن عنوان خلیج فارس است و نمی‌توان براحتی از این عنوان دست کشید.

البته هرگاه منافع سیاسی و اقتصادی دولت‌های استثماری به خطر افتاده برخی از این کشورها درصدد تغییر نام خلیج فارس برمی‌آمدند و اتفاقا دقت در این مساله بسیار راهگشاست که چرا مثلا ما در اوایل دهه 50 میلادی و بعد از ملی شدن صنعت نفت ایران و قطع دست انگلستان از نفت ایران شاهد هستیم که انگلیسی‌ها با تحریک کشورهای منطقه درصدد تغییر عنوان خلیج فارس هستند یا مثلا بعد از امضای قرارداد ننگین کمپ دیوید و قطع رابطه ایران با مصر هم باز مجددا شاهد ایجاد چنین تحرکاتی هستیم، در حالی که ما حدود 500 سال قبل از میلاد در نقشه‌های موجود از آن تاریخ، چه نقشه‌هایی که به دست ایرانیان ترسیم شده یا نقشه‌های بیشتری که توسط یونانیان، رومیان و کسانی که به منطقه سفر می‌کردند ترسیم شده، شاهد هستیم که عنوان خلیج فارس یا آبراه پارس برای این منطقه لحاظ شده است.

پیش از میلاد مسیح و پس از آن هم اسناد بسیار زیادی وجود دارد و حتی در دوره عثمانی هم شاهدیم که عنوان خلیج فارس برای این آبراهه حفظ شده است. تاکید اسناد بین‌المللی که اشاره شد امری شناخته‌شده در حقوق بین‌الملل است و نمی‌توان به راحتی یا با اراده یک یا چند دولت که دارای حسن نیت نیستند، این عنوان را تغییر داد.

معمولا عناوین مناطق و کشورهای مختلف، بعد از تحول در حاکمیت‌ها هم ـ که بیشتر تابع مولفه‌های سیاسی است ـ اما در مناطق جغرافیایی که حاکمیت‌ها تغییر نکرده یا تحول خاص تاریخی و جغرافیایی به وجود نیامده، بخصوص مناطقی که اهمیت راهبردی و استراتژیک دارند، بسیار بعید و دور از ذهن است.

اخیرا شاهد هستیم جاه‌طلبی‌های حکام منطقه موجب شده با طرح عنوانی مجعول برای خلیج فارس از طریق پرداخت رشوه به سران کشورهای استعماری و استثماری در قالب قراردادهای تسلیحاتی ازجمله آمریکا درصددند نام خلیج فارس را تغییر دهند. استفاده نابجای ترامپ برخلاف همه اسناد بین‌المللی تاریخی و جغرافیایی و حتی برخلاف عرف دیپلماتیک که در سخنرانی اخیر صورت گرفت،‌ در پی انعقاد قرارداد پرسود با عربستان نمونه آشکاری از این رابطه ناسالم برای تغییر هویت یک منطقه است.

خوشبختانه این استفاده نابجا و همچنین این روش غیردیپلماتیک، از طرف شخصی که خود را رئیس‌جمهور آمریکا می‌داند، با مخالفت‌های بسیار زیادی در بین اقشار مختلف مردم عادی، تاریخدانان، جغرافیدانان، سیاسیون و همه مقامات کشورهای مختلف و کارشناسان مواجه شد و نشان داد نام خلیج فارس عنوانی نیست که براحتی بتواند تغییر بکند و با دریافت پول از کشورهای منطقه بخواهد جابه‌جا شود.

البته انتظار است علاوه بر موضعگیری مسئولانه عزیزانمان در وزارت امور خارجه، مراتب اعتراض جمهوری اسلامی ایران به صورت مکتوب و در قالب سند سازمان ملل اعلام گردد تا با ثبت این سند، اعتراض ایران موجبی برای استفاده صحیح از عنوان خلیج فارس در آینده و توسط همه مقامات و کارشناسان حوزه بین‌الملل باشد.

دکتر عباسعلی کدخدایی/ استاد حقوق دانشگاه