در طول چند ماه گذشته اقدامات زیادی در حوزه آب انجام شد اما همچنان تنها توانسته‌ایم از بحران خارج شویم ولی خطر همچنان وجود دارد.با توجه به این‌که پاییز کم‌بارشی هم در پیش داریم، گفت‌و‌گویی با عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب درباره مدیریت مصرف آب انجام دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
با توجه به محدودیت‌های اقلیمی و بارش‌های متغیر، چه تغییرات راهبردی در مدیریت منابع آب کشور اعمال شده و این تغییرات چه تأثیری بر بهبود تراز آبی و امنیت آب داشته است؟
در چند دهه اخیر به‌دلیل این‌که از الگوی توسعه مناسبی در زمینه آب و منابع آبی برخوردار نبودیم، با مشکلات عدیده‌ای در حوزه آب و تامین آن در سراسر کشور مواجه شده‌ایم؛ به این مفهوم که ما به اشتباه اقدام به گسترش و ایجاد کلانشهرهای بزرگ در اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک و فراخشک کرده‌ایم و این رخداد اشتباه باعث شده که سهم کلانشهرها از منابع محیط‌زیستی آن منطقه اعم از آب و هوا و... بیش ازتاب‌آوری آن مرجع و منبع محیط‌زیستی باشد و این بهره‌برداری بی‌رویه، آثاری را در طبیعت به‌جای بگذارد که نیاز به تأمل و دیدگاه کارشناسانه برای جبران این آثار و خسارت‌ها دارد. در جدول هفت، ماده۳۷ فصل هشتم برنامه هفتم اعدادی که چه در آب سطحی و چه در آب زیرزمینی یا بهره‌برداری از منابع آب نامتعارف و نیز رفع ناترازی در سر فصل‌های کشاورزی، صنعت و محیط‌زیست باید به آن برسیم، اشاره شده که برداشت آب برای کشاورزی از حدود ۸۰ میلیارد مترمکعب باید به حدود ۶۵ میلیارد مترمکعب برسد و در سال پایانی برنامه یعنی ۱۴۰۷ باید۱۵مترمکعب رفع ناترازی انجام شود و از آنجایی که این موضوع صراحت قانون است، هدف‌گذاری بسیار مهمی پیش‌روی وزارت نیرو و تمامی بخش آب کشور قرارمی‌دهد.با توجه به مواردعنوان شده نخستین کاری که در این حوزه صورت گرفته است، برگزاری هشت جلسه کمیته تخصصی و دوجلسه اصلی شورای عالی آب برای رفع ناترازی۱۵ میلیارد مکعب در ۳۱ استان کشور بوده است. درگام دوم مشخص شده که مصارف درحوزه‌های مختلف از‌جمله کشاورزی، خدمات، صنعت و... تا چه میزان می‌تواند از منابع آب زیرزمینی، سطحی، پساب یا دریا در صورت امکان استفاده کند. در مرحله بعد پنج برنامه مهم شامل تامین و عرضه، حفاظت و صیانت، مدیریت مصرف، مدیریت مخاطرات آبی و برنامه اصلاح حکمرانی آب یا بهبود فضای کسب و کار و اصلاحات نهادی را در این حوزه طرح‌ریزی و برای آنها اقدامات انجام داده‌ایم.
در واقع شما روی مدیریت تقاضا حساب ویژه‌ای باز کرده‌اید. درست است؟
بله دقیقا. زمانی که ما از مدیریت تقاضا سخن به میان می‌آوریم؛ یعنی از هدررفت آب، اقدامات فرهنگی انجام شده در حوزه آب، اقدامات اجتماعی، فنی، سازه‌ای، اقتصادی و... سخن می‌گوییم. چرا که ما صرفا با اتکا به یک ابزار نمی‌توانیم حوزه آب کشور را مدیریت کنیم، بنابراین ما نیاز به جعبه ابزار داریم تا با استفاده از آنها، موضوعات و مسائل مرتبط با حوزه آب را مدیریت کنیم.
چه نوآوری‌های فناورانه‌ای مانندپایش هوشمند یاشبکه‌های توزیع هوشمند برای مدیریت‌بهترحوزه‌آب به‌کارگرفته‌شده است؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت که فناوری یکی از اصلی‌ترین ابزارها برای مدیریت مصرف است. به فرض مثال در بخش آب شرب با استفاده از فناوری‌ها و کاهنده‌ها می‌توان مصرف آب را کمتر کرد یا با استفاده از کنتورهای هوشمندی که از راه دور امکان قطع برق را دارند می‌توان نظارت لازم را بر عملکرد مشترکان پرمصرف داشته و در زمان‌های تنش یا بحران آبی میزان آب آنها را مدیریت کرد. همچنین می‌توان به سراغ توسعه انواع کولرهای آبی رفت تا به صورت همزمان به صرفه‌جویی مشترک آب و برق منجر شود که در دولت چهاردهم به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه را توسعه داده‌ایم. وزارت صمت باید کمک کند تا این فناوری فراگیر شده و بازار خود را در حوزه نیرو پیدا کند؛ ضمن این‌که این مهم در پایش مصارف آبی و مصارف کشاورزی نیز می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد و افزایش راندمان، افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف را در پی داشته باشد که سازمان آب به‌صورت گسترده از تصاویر ماهواره‌ای در این حوزه بهره‌مند شده است.
شما به مصرف ۴۲ هزار لیتری آب در تهران در ثانیه اشاره داشتید. براساس برنامه هفتم توسعه نیز مصرف باید کاهش ۲۲ درصدی داشته باشد. تاکنون چه میزان کاهش مصرف اتفاق افتاده است؟
با توجه به اقدامات انجام شده قطعا شاهد کاهشی‌شدن این میزان مصرف هستیم، هرچند به رقم مطلوب نرسیده‌ایم و با توجه به بحران آب درتهران مانندسایر استان‌ها،نیاز است که تمام شهروندان همکاری لازم رادرراستای کاهش مصارف غیر‌ضروری داشته باشند. با تمام این اوصاف سازمان آب موفق شده تا در مرداد سال‌جاری بیش از۱۴ درصد نسبت به مدت زمان مشابه در سال قبل کاهش مصرف داشته باشد، هر چند اتفاق خوبی است اما کافی نبوده و نیاز است تا ۱۲ درصد مدیریت مصرف به این رقم اضافه شود تا بتوان در سطح قابل‌قبولی تهران و شهرهای اطراف آن را از تنش آبی عبور دهیم.
خواستار همراهی بیشتر دستگاه‌ها و مردم هستیم
عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور می‌گوید: خوشبختانه در مقیاس کشوری نیز ما شاهد همراهی شهروندان هستیم و با وجود این‌که این همراهی نسبت به گذشته بیشتر شده اما کافی نیست.دراین راستا ازشهرداری‌هامی‌خواهیم در مصرف آب شرب در آبیاری چمن‌ها و فضای سبز آن هم در ساعات وسط روز خودداری کنند، چرا که با این کار حس صرفه‌جویی را از شهروند می‌گیرند و با این کار تشویق‌کننده بد‌مصرفی و رعایت نکردن اصول مصرف برای سایر شهروندان خواهند بود؛ چرا که نیاز است تا تمامی ارگان‌ها ومردم درکنار هم شهر رابه‌سوی مدیریت مصرف هدایت کنند.البته در شهری مانند تهران و با وجود مشکلات موجود در حوزه آب، نیاز است تا برای آبیاری چمن‌ها و سبزه‌هاکه عمر کوتاه‌تری نسبت به درختان دارند، از پساب استفاده شود تا به این طریق از هدررفت آب جلوگیری شود. بنابراین خواهش من این است ضمن پذیرش و رعایت قوانین، همگی ما به احساس عمومی احترام بگذاریم تا شاهد دستاوردهای چشمگیر در حوزه صرفه‌جویی آب باشیم.
