5 در برابر یک

در حالی که دونالد ترامپ جمعه‌شب در نطقی، بر بدعهدی واشنگتن نسبت به عمل به تعهداتش در قبال برجام تاکید کرد، اما سایر رهبران جهان نسبت به این توافق نظر دیگری دارند. نگاهی به مواضع رهبران پنج کشور دیگر طرف قرارداد با تهران، حاکی از آن است که دونالد ترامپ درباره آینده توافق هسته‌ای تنهاست. البته باوجود مواضع اعلامی اتحادیه اروپا نسبت به پشت‌پرده روابط آمریکا و اروپا در قبال ایران و فرجام برجام باید هوشیار بود.

حامی قدرتمند

ولادیمیر پوتین درست برخلاف دونالد ترامپ فکر می‌کند برجام یک توافق خوب با ایران است. رئیس‌جمهور روسیه گفته از برجام حمایت می‌کنیم. او تاکید کرده که ایران کاملا به تعهداتش پایبند بوده است.

او به همتای آمریکایی‌اش یادآوری کرده است: «همه گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام می‌کند که ایران به طور کامل به تعهداتش پایبند بوده است. ما از طریق این ملاحظات هدایت می‌شویم و از این توافق حمایت می‌کنیم، توافقی که در دوره دولت قبلی آمریکا حاصل شده است، گرچه اختلافات زیادی درباره سایر مسائل با آمریکا داریم. این وظیفه مسکو نیست که بررسی کند آیا ایران به تعهداتش در چارچوب توافق هسته‌ای پایبند بوده یا نه. این وظیفه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.»

متعهد می‌مانیم

ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس نزدیک‌ترین چهره به ترامپ در میان اعضای 1+5 به‌شمار می‌رود. با این حال او نیز بر این نکته تاکید دارد که کشورش حاضر به ترک برجام نیست. وی طی گفت‌وگویی تلفنی با رئیس‌جمهور آمریکا تأکید کرده که انگلیس به توافق هسته‌ای با ایران (برجام) متعهد است. او همچنین به مقامات اسرائیلی هم گوشزد کرده است: «بسیار اهمیت دارد که توافق هسته‌ای به دقت تحت نظارت باشد و به‌درستی اجرا شود.»

دیوار دفاعی چین

شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین برجام را دستاوردی بزرگ برای جهان می‌داند. پکن که بتازگی بر سر مسائل مربوط به کره شمالی با واشنگتن به چالشی سیاسی برخورده است، از حفظ برجام حمایت کرده و بعید است در زمینه نقض برجام در کنار آمریکا قرار بگیرد.

برخی تحلیلگران معتقدند که دستاوردهای اقتصادی برجام برای چینی‌ها، آنها را به یکی از بزرگ‌ترین هواداران توافق هسته‌ای با ایران تبدیل کرده و حتی با خروج کامل آمریکا از برجام هم چین به توافق هسته‌ای وفادار خواهد ماند.

تائید چندباره برجام

آمانو را به عنوان مردی غیرقابل اعتماد می‌شناسند. چهره‌ای که در راس آژانس انرژی اتمی قرار گرفته و قرار است بر میزان پایبندی ایران به تعهدات برجامی‌اش نظارت کند.

با این‌که او سابقه خوبی در رفتار نسبت به ایران ندارد، اما پس از برجام تاکنون هشت بار، پایبندی ایران به برجام را تائید کرده است. نمونه آخرش، ساعتی پس از سخنرانی ضدبرجامی ترامپ.

با این همه دونالد ترامپ مدعی است که ایران به برجام پایبند نیست و آژانس به تاسیسات نظامی ایران دسترسی ندارد. این حرف‌ها را آژانس تائید نکرده، اما حالا که واشنگتن مسیری متفاوت در برخورد با توافق هسته‌ای در پیش گرفته، روشن نیست تا چه حد می‌تواند به استقلال خود در نظارت بر رفتار برجامی ایران ادامه دهد. شاید در آینده، آمانو نقش مهم‌تری در فرجام توافق داشته باشد.

پیشنهاد تکمیل توافق

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه بدش نمی‌آید از آب گل‌آلود برجام استفاده کرده و برای خودش ماهی‌های سیاسی و اقتصادی جدیدی صید کند.

او این روزها نقش میانجی در زمینه حفظ برجام را بازی کرده و معتقد است برجام توافقی خوبی بوده و باید حفظ شود. مکرون به مخالفان تندرویی که برجام را یک اشتباه می‌دانند توصیه کرده است: «خروج از برجام اشتباهی بزرگ خواهد بود. من هم مثل رئیس‌جمهور آمریکا معتقدم این توافق کافی نیست اما از هیچ بهتر است. ما باید توافق جدیدی در این باره داشته باشیم. می‌توانیم روی تحریم‌ها و توافق‌ها در حوزه موشک‌های بالستیک کار کنیم و باید توافق هسته‌ای سال 2015 را با ایران برای دوره پس از سال 2025 تکمیل کنیم زیرا این توافق فقط تا سال 2025، اوضاع را پوشش می‌دهد.»

آلمان حامی برجام است

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان هم نه‌تنها از برجام و حفظ آن حمایت کرده، بلکه حتی گفته این توافق می‌تواند الگویی برای حل مساله کره‌شمالی باشد.

به گفته سخنگوی دولت آلمان، مرکل درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با ایران، به ترامپ گفته است که آلمان همچنان حامی این توافق است و آن را در جلوگیری از تجهیز ایران به تسلیحات هسته‌ای موثر می‌داند. او همچنین پیش از این گفته توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی می‌تواند به عنوان الگویی برای کمک به حل مشکل برنامه موشکی و هسته‌ای کره شمالی مورد استفاده قرار گیرد.

دوئل بانوی اروپایی با کابوی آمریکایی

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که پس از کاترین اشتون مسئولیت مذاکرات ایران و 5+1 را به عهده گرفت، نقش مهمی در مقابله با واشنگتن دارد. او که دقایقی بعد از نطق اخیر ترامپ، به همراهی سه کشور اروپایی، مسیر قاره سبز را از آمریکا جدا کرد، بعید است بتواند چندان به جدایی اروپا و آمریکا در مواجهه با برجام ادامه دهد. شکست برجام، نوعی شکست برای موگرینی نیز به‌شمار می‌رود. دیپلماتی که با توافق هسته‌ای به چهره‌ای جهانی بدل شد.