ایمنی، غایب مدارس فرسوده

دانش‌آموزان در دومین روز مهر که سررسیدند، آتش‌نشان‌ها را مشغول اطفای حریق دیدند و ترسیدند، عده‌ای شان گریه کردند و عزا گرفتند که‌ای وای دیگر مدرسه ندارند؛ اینها را شاهدان عینی گفته‌اند ولی خوشبختانه به خیر گذشت، کسی صدمه ندید و اتاق معاون مدرسه که سوخته بود و دودش مدرسه را در چنگ داشت، از آتش پاک شد، اما مدرسه تعطیل شد آن هم تا اطلاع ثانوی. دانش‌آموزان مدرسه نیز مهمان شیفت دوم مدرسه مجاور شدند؛ فضایی ناآشنا و غریب در دومین روز مهر.

حوالی ظهر که دیگر این غائله ختم شده بود، خبر رسید پارمیدای 12ساله، از دانش‌آموزان مدرسه طبرسی النگوهایش را برای بازسازی مدرسه اهدا کرده، اقدامی که نمی‌شود تحسین‌اش نکرد، اقدامی که نمونه گویای مشارکت‌های مردمی است، کاری کاملا دلی، دلخواه و بی‌اجبار.

اما اگر همه دختران دانش‌آموز ایران همه النگوهایشان را بفروشند، باز هم از پس هزینه بازسازی و مقاوم‌سازی مدارسشان برنمی‌آیند؛ ایران530 هزار کلاس درس دارد که30 درصد آن باید هر چه زودتر تخریب و نوسازی شود، چیزی حدود 156 هزار کلاس که رئیس سازمان نوسازی، تجهیز و توسعه مدارس گفته است سروسامان دادن به آنها 18 هزار میلیارد تومان بودجه می‌خواهد.

حکایت مدارس پیر

روی تابلوی مدرسه طبرسی نوشته 1338، سال تاسیس آن، ‌58 سال پیش، ساختمانی پرعمرتر از بسیاری از والدین دانش‌آموزان حتی کادر اجرایی مدرسه.

این قدمت، نقطه به چالش کشیده شدن بسیاری از مدارس است، نه امروز که از سال‌ها پیش، از روزی که مدیرکل آموزش و پرورش اردبیل اعلام کرد در حوزه استحفاظی‌اش، مدرسه‌ای بازمانده از سال 1295 و چندین مدرسه صدساله دارد و20 هزار کلاس درس دارند که بیشتراز 25سال عمر کرده‌اند.

همین سال گذشته بود که مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی نیز دست روی فرسوده‌ها گذاشت و خبر شوک‌آور فرسودگی59 درصد مدارس این استان را به اطلاع عموم رساند و اضافه کرد اوضاع درشهرستان‌های نیشابور و سبزوار ازاین نیز حادتر است.

مرتضی رئیسی، معاون سابق و نسبتا تازه تغییریافته عمرانی وزیرآموزش و پرورش هم هنوز بر سر کار بود که اعلام کرد دو استان تهران و خراسان رضوی بیشترین مدارس فرسوده کشور را دارند و اسفندیار چهاربند، رئیس فعلی مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی وزارتخانه هنوز بر صندلی مدیرکلی آموزش و پرورش شهر تهران تکیه داشت که توضیح داد 30 درصد ساختمان‌های مدارس پایتخت که ده هزار کلاس درس را شامل می‌شود، فرسوده‌اند.

این آمارها در گفت‌وگوی دیروز ما با داریوش ورناصری، مدیرکل نوسازی مدارس استان تهران به‌روز شد، آنجا که گفت هزار مدرسه استان، عمری بالای 35 سال دارند و مسئولان نگران بروز حادثه‌ای در تک‌تک آنها هستند. حادثه از نظر او آتش‌سوزی است، زلزله است یا هر حادثه غیرمترقبه دیگر مثل سیل و رانش زمین، موضوعی که پیشتر اسفندیار چهاربند اردیبهشت 95 رُک تر به آن اشاره کرد و گفت برخی مدارس پایتخت از حداقل‌های ایمنی نیز بی‌بهره‌اند و چند هزار کلاس درسی که در نوبت مقاوم‌سازی مانده‌اند، اگر زلزله چهار یا پنج ریشتری بیاید، زیر پایشان خالی می‌شود و کمرشان می‌شکند.

محمدتقی نظرپور، رئیس سازمان نوسازی تجهیز و توسعه مدارس، اما اردیبهشت امسال که در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوی سیما حاضر شد در مورد همین مدارس پیر ولی با آمارهایی درشت‌تر حرف زد؛ از آن 156هزار کلاس درسی که تخریب و نوسازی‌شان اورژانسی است و از آن هزار کلاس درس خشتی و گلی که با اندک حادثه‌ای بر سر دانش‌آموزان آوار می‌شوند.

حکایت بودجه‌ریزی قطره چکانی

همه راه‌ها به بودجه ختم می‌شود، تقریبا همه‌جا بحث کمبود بودجه و حرکت کند و بی‌شتاب بودجه‌ریزی است. در میانه گفت‌وگو با داریوش ورناصری بودیم که او با ماشین‌حساب، حساب و کتابی کرد و گفت که برای تخریب و نوسازی هزار مدرسه بالای 35سال استان تهران با هزینه‌های امروز به حدود 3500 میلیارد تومان اعتبار نیاز است که تامینش فعلا مقدور نیست و شاید نوسازی این تعداد مدرسه ده سال طول بکشد.

به گفته او، امسال سهم مدارس تهران از رقم‌های کاغذی در بودجه 150 تا200 میلیارد تومان است که ماحصل تعهدات دولت و خیران با هم است، اعتباری که او تائید می‌کند به احتمال فراوان مثل پارسال و سال‌های قبل بخصوص سال 92 همه‌اش تخصیص نمی‌یابد؛ پارسال فقط 10 درصد از اعتبارات بخش دولتی به نوسازی مدارس عملیاتی شد.

این همان نکته‌ای است که محمدتقی نظرپور می‌گوید، این‌که سال گذشته خیران 98 میلیارد تومان در مدرسه‌سازی هزینه کردند در حالی که دولت فقط ده میلیارد تومان از سهم خود را پرداخت کرد، نوعی عقب‌ماندگی دولت از خیران مدرسه‌ساز.

این در حالی که برنامه ششم توسعه، بودجه قابل ملاحظه‌ای را برای مدرسه‌سازی تا سال 1400 در نظر گرفته و مجلس رقم سه میلیارد دلار را در قانون گنجانده تا شاید مشکل تخریب و نوسازی مدارس زودتر حل شود که فعلا البته نشده، به اذعان علیرضا سلیمی، عضو کمیسیون آموزش مجلس تا امروز هیچ بودجه‌ای تخصیص نیافته.

او به ما گفت که اگر سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی زودتر وارد این موضوع نشود مجلس جلسه‌ای خواهد داشت تا نرسیدن بودجه‌ها را ریشه‌یابی کند.

اما تا این اتفاق رخ دهد و نتیجه‌ای حاصل شود مدارس فرسوده صبر نخواهند کرد که اساسا تابی برای صبوری‌شان نمانده؛ همه آن 50 درصد مدارس کشور که طبق آمارهای رسمی عمری بین 20 تا 40 سال دارند و همه آن 14 درصد مدارسی که بیش از40 سال عمر دارند.

مریم خباز - جامعه