جامعه بانشـاط، پیشران توسعه ایـران

نشاط اجتماعی در همه کشورها به عنوان یکی از پیش نیازهای توسعه مطرح می‌شود. نمی‌توان انتظار داشت در کشوری که نیروهای انسانی خموده و ناامیدی دارد، بتوانند بر مشکلات فائق آیند و راه‌حلی برای غلبه بر مشکلات جاری کشور پیدا کنند.

جامعه افسرده و بی‌انگیزه، قادر نخواهد بود از زیرساخت‌ها و امکانات کشور بدرستی بهره ببرد و پتانسیل‌های پیشرفت به هرز خواهد رفت.

جامعه بانشاط، روابط انسان‌ها بر پایه مهر و احترام بنا نهاده می‌شود و انگیزه‌ها برای کار و تولید، بسیار بالاست، اما در مقابل، نمی‌توان انتظار داشت در جامعه‌ای که از نشاط اجتماعی محروم مانده است، بتواند جهش چشمگیری در حوزه‌های تولید و اشتغال داشته باشد.

این روزها کشور ما بیش از هر زمان دیگری به نشاط اجتماعی نیازمند است تا بتواند بر مشکلات و آسیب‌های اجتماعی فائق آید.

شادی و نشاط در جمع محقق می‌شود و با اتحاد به دست می‌آید، بنابراین داشتن کشوری بانشاط، مستلزم این است که هر فردی خودش را در برابر حل آسیب‌های اجتماعی مسئول بداند و خود را مبرا از مشکل دیگران نداند.

نقش مردم و حاکمیت در ارتقای نشاط اجتماعی

افزایش نشاط اجتماعی به فاکتورهای متعددی ارتباط دارد. مردم به عنوان مهم‌ترین بازیگران عرصه نشاط اجتماعی، نقش پررنگی در این حوزه دارند.

توجه نکردن به شایعات، دوری از حواشی، رفت و آمد با افراد خوشبین، دوری از آسیب‌های اجتماعی، اتحاد و کمک به همنوع، راهکارهایی است که شادی را در خانواده‌ها و جامعه توسعه می‌بخشد.

پروانه سلحشوری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم، دوری از خشونت را راهکاری برای افزایش نشاط اجتماعی می‌داند و می‌گوید: در جامعه‌ای که از نشاط اجتماعی دور باشد، خشونت در آن جامعه افزایش پیدا خواهد کرد. آموزش و فرهنگ‌سازی برای نهادینه ساخت فرهنگ مدارا، منطق و گفت‌وگو می‌تواند، هم از بار خشونت در جامعه بکاهد و هم به افزایش نشاط در جامعه منجر شود.

به گفته این نماینده مجلس، این افزایش نشاط اجتماعی هم با وعده دادن و سخن گفتن حل نمی‌شود، بلکه برای رسیدن به آن باید وضعیت اشتغال جوانان بهبود پیدا کند و با عوامل پدید آورنده فقر و رکورد اقتصادی، مقابله علمی و عملی شود تا در بستری مناسب به افزایش نشاط در جامعه امیدوار باشیم.

علی‌اصغر بیات، رئیس کانون عالی بازنشستگان تامین اجتماعی کشور نیز در گفت‌وگو با جام‌جم هم تاکید دارد با توجه به رشد سالمندی در کشور، نیاز است برای افزایش نشاط اجتماعی میان سالمندان، تمهیداتی بیندیشیم تا دوره سالمندی، مترادف با دوره نشاط و آرامش باشد.

به گفته بیات، ایجاد تسهیلات رفاهی برای بازنشستگان، مناسب‌سازی معابر برای رفت و آمد بی‌دغدغه سالمندان و معلولان و حمایت از سالمندان برای رفتن به گردش و مسافرت می‌تواند نشاط اجتماعی میان سالمندان را
ارتقا بخشد.

همچنین نباید از خاطر برد نظام آموزشی ما هم تاثیر جدی در ارتقای نشاط اجتماعی دارد. هرچقدر مدارس و دانشگاه‌های ما برای تحصیل دانش‌آموزان و دانشجویان، بانشاط‌تر باشد، جامعه جوان ایرانی هم از نشاط بیشتری برخوردار خواهد بود. در محیط‌های اشتغال نیز می‌توان با تمهیداتی ساده و کم خرج، میل به حضور در محیط کار را میان نیروها افزایش داد. اگر نیروی کار برای ماندن در محیط اشتغال، انگیزه و علاقه داشته باشد، همین انگیزه می‌تواند نشاط را به محیط‌های کاری تزریق کند و بازدهی کار را بالاتر ببرد.

معیارهای علمی یک جامعه با‌نشاط

دکتر عزیزالله تاجیک اسماعیلی

روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی تهران

نشاط، به معنی وجود روحیه‌ای مثبت‌نگر و توانایی برخورد مسئولانه با مسائل در یک فرد است. به عبارتی، وجود برخی خصوصیات مانند امیدواری، پویایی،‌ گریز از تنبلی و‌ تلاش برای رشد شخصیتی در افراد،‌ حاکی از وجود نشاط در آنهاست. برای این که افراد جامعه هرچه بیشتر از این خصوصیات برخوردار باشند، به ایجاد بسترهای محیطی مناسب نیاز داریم.

محیط اجتماعی مناسب، محیطی است که هم بتواند نیازها و انگیزه‌های ذاتی انسان‌ها را ارضا و هم راه رشد آنها را باز کند. به عنوان مثال، افراد یک جامعه، در تمام موقعیت‌های اجتماعی، نیاز به عزت نفس، احساس امنیت در زندگی خانوادگی و اجتماعی و وجود شرایط مناسب برای پیشرفت دارند. برطرف کردن این نیازها می‌تواند به سلامت روانی افراد و تقویت روحیه نشاط در آنها منجر شود.

برای افزایش نشاط اجتماعی، مهم‌ترین مساله زمینه‌سازی برای رشد شخصیت متعادل و سالم در افراد است. برای این کار، نیاز به برخی راهکارهای تربیتی و آموزشی مستقیم داریم. مثلا وقتی فردی در شهر زندگی می‌کند، باید مسئولیت‌های شهروندی به او آموزش داده شود. به نحوی که آن فرد، اطمینان داشته باشد حقوق او توسط افراد دیگر رعایت می‌شود و البته او نیز حقوق دیگران را رعایت می‌کند. برای ایجاد چنین فضایی، نیاز به تقویت قانونمندی در افراد داریم. این کار از طریق آموزش‌های عمومی در سطح جامعه و آموزش‌های رسمی در مدارس امکان‌پذیر است. وقتی افراد احساس کنند در جامعه‌ای زندگی می‌کنند که در آن، عدالت، قانونمندی، نظم، همدلی، رعایت اخلاق و ارزش‌های انسانی وجود دارد، بدون شک ضریب نشاط اجتماعی بالا خواهد رفت. برای ایجاد این فضا، به تربیت صحیح همه افراد جامعه و اصلاح ساختارهای اجتماعی نیاز داریم.

از طرف دیگر، برای خلق این فضا‌ به برقراری عدالت اجتماعی و کاهش شکاف‌های بین اقشار و طبقات اجتماعی نیاز داریم. یک جامعه برای این که با‌نشاط باشد، باید در چهار زمینه امنیت اجتماعی، رفاه، سلامت و فرصت برابر آموزشی در وضع مطلوبی قرار داشته باشد. ایجاد این شرایط هم نیازمند اقداماتی است که باید از طرف حاکمیت انجام شود و البته مدیران کلان در حوزه‌های اجتماعی برای بهسازی این معیارها باید برنامه‌ریزی کنند.

بسیج امکانات برای نشاط ‌اجتماعی

دکتر امان‌الله قرائی مقدم

جامعه‌شناس و عضو هیات‌علمی دانشگاه خوارزمی تهران

ریشه بسیاری از مشکلات اجتماعی مانند بی‌اعتمادی عمومی، خشونت، نزاع‌ها و... را می‌توان در کمبود شادی و نشاط در جامعه جست‌و‌جو کرد. همچنین وقتی نشاط اجتماعی در جامعه وجود ندارد، آسیب‌های اجتماعی اعم از اعتیاد، افسردگی، طلاق و... افزایش پیدا می‌کنند. علاوه بر این، کمبود نشاط اجتماعی می‌تواند موجب کاهش بهره‌وری نیروی کار، بروز مشکلات خانوادگی، بدبینی اجتماعی و افزایش تنش میان افراد جامعه شود. براساس نظر جامعه‌شناسان امروز، اگر یک دلار در راه ایجاد نشاط اجتماعی و ایجاد اوقات فراغت شاد برای شهروندان هزینه شود، بیش از هزار دلار بازدهی خواهد داشت. برای داشتن یک جامعه با‌نشاط، باید از تمام ظرفیت‌های شهری و رسانه‌های جمعی استفاده کنیم؛ به گونه‌ای که حتی رنگ اتوبوس‌ها، نقش روی دیوارها، فضاهای سبز، کالاهای فرهنگی، کتاب‌های درسی و... همه در خدمت افزایش شادی باشند؛ چراکه افزایش شادی در یک جامعه، صرفا از یک عامل حاصل نخواهد شد و این مساله، موضوعی چند‌وجهی است.

به‌طور کلی، ساختن فضاهای تفریحی مناسب، رونق بخشیدن شادی در فضاهای شهری، افزایش فضای سبز، کاهش آلودگی‌های محیطی همچون آلودگی هوا، تولید برنامه‌های شاد در رسانه‌های جمعی، تولید محصولات شاد فرهنگی و هنری، ایجاد فضای نشاط میان خانواده‌ها، آموزش صحیح آحاد جامعه برای پایبندی به قوانین و اصول اخلاقی و از همه مهم‌تر کاهش دغدغه‌های روزمره اقتصادی، می‌تواند موجب ایجاد شادی و نشاط در جامعه شود.

امین جلالوند