هدف گیشه است، نه تولید مشترک

به گزارش جام جم آنلاین از صبح نو، بین المللی شدن و حضور در عرصه های جهانی، مسأله ای است که در هر حوزه ای به گونه ای اهمیت دارد. این موضوع در دنیای فرهنگ و هنر نیز کم و بیش مطرح است و اهالی آن همیشه سعی کرده اند تا با ارائه و تولید آثاری قابل یا شرکت در جشنواره های مطرح خارجی، بتوانند در این فضا حضور یابند.

این مسأله اغلب گرایش های هنری را دربرگرفته است و از میان آنها تولیدات سینمایی جزو گروهی محسوب می شوند که درکل طرفداران زیادی دارند. سینمای ایران سال هاست که هر از گاهی به واسطه تعدادی از تولیداتش کم و بیش در برخی جشنواره های بین المللی مطرح می شود و بعد بازهم به دور از هیاهو برای جهانی شدن، به کارش ادامه می دهد.

در این میان مضاف بر ارسال و نمایش تولیدات در جشنواره های گوناگون، شیوه دیگری وجود دارد تا یک کار هر چه بیشتر مطرح شود. یکی از این روش ها همکاری با سینمای کشورهای دیگر چون هند یا همان بالیوود است.

اتفاقی که چندی پیش با فیلم سلام بمبئی رخ داد و موجب شد تا این کار علاوه بر هند، در کشورهای اروپایی نیز اکران شود. علاوه بر این فیلم که گروه تولید آن مشغول ساخت اثر دیگری به این شکل هستند، آقای مجید مجیدی نیز مدتها پیش، از کارکردن با بازیگران هندی و تولید فیلمی در این کشور خبر داد.

در کنار بحث تولیدات بین المللی مسأله دیگری مطرح می شود که به قوانین و چارچوب هایی که هر نظام و حکومتی دارد، برمی گردد. قوانینی که گاه محدودیت هایی را به همراه دارند و تولید کنندگان ملزم به رعایت آنها هستند.

در این بین گاهی استفاده از عنوان تولید یک اثر مشترک بهانه ای می شود تا چارچوبهای موجود دور زده شوند.

نمونه درستی از سینمای مشترک نداریم

آقای محمدتقی فهیم، منتقد سینما و تلویزیون درباره پیامدهای نفوذ بالیوود و تولیدات مشترک بیان کرد: سینمای مشترک وتولید آثاری با این عنوان از جمله موضوعاتی است که سینمای ما همیشه با آن چالش داشته است. این موضوع به الان مربوط نیست و از دوران پیش از انقلاب این معضل همیشه پرسش هایی را به همراه داشته و ما هیچ گاه نتوانستیم در حوزه سینمای مشترک و تولیدات فی مابین ایران و دیگر کشورها به نقاط مشترکی که شفاف باشد برسیم. از آن زمان تاکنون آثار متعددی ساخته شده که هریک ادعای سینمای مشترک داشتند اما به نظر من هیچ یک از آنها مفهوم درستی از این موضوع را نداشته اند، یعنی تبادل فرهنگی و تعامل هنری بین دو کشور رخ نداده است. به عبارتی اثری نبوده که ما با فرهنگ، مردم و داشته های کشور خود و یا دیگر کشورها در آن درامهای خلاقانه ای را ببینیم.

بهره برداری مادی به بهانه تولیدات خارجی

وی ادامه داد: در این میان عموماً همه در صدد بهره برداری از شرایط به نفع خودشان بوده اند. یعنی
به عنوان مثال گاهی شرایطی پیش آمده که گروه فیلمساز به هند رفته اند و یکدفعه تصمیم به تولید یک فیلم می گیرند، اما هیچ یک از این کارها براساس اصول و قواعد شکل نگرفته اند؛ اما در مجموع تولیدات مشترک به شکل صحیح اتفاق مثبتی است و اگر ما بتوانیم در حوزه تولیدات مشترک قدمهایی برداریم، رخداد مبارکی است، چراکه به هر حال درهای مراودات و مناسبات برای ما باز می شوند و برای کشورهای دیگر نیز این که بتوانند با مجموعه نقاط قوت کشور ما آشنا شوند، این مسأله سودمند است.

تولید صحیح و نگاه درست به این دست تولیدات، مسأله دیگری بود که فهیم درباره آن گفت: این پیامدهای مثبت زمانی اتفاق می افتند که این درام ها در بستر معرفی قوت های کشور ما شکل بگیرند و بتوانند خدمتی به مخاطبان کشور ما کنند. به عنوان نمونه در فیلم «سلام بمبئی» چنین اتفاقی رخ نداده است و در این کار تولیدکنندگان فیلم بیشتر به دنبال برداشت های فردی از این محصول بودند، یعنی هدف آنها این بود که از شرایط موجود به نفع گیشه و سوداندوزی بهره مند شوند نه اشاعه یک کار فرهنگی.

وسیله ای برای دور زدن ممیزی ها

این منتقد در ادامه با اشاره به دور زدن ممیزیها و چارچوبهایی که وجود دارند تصریح کرد: گاهی تولیدکننده ای می خواهد در فیلم خود خانم هایی را که حجاب ندارند نشان دهد یا موضوعات دیگری که قوانین ما این اجازه را به او نمی دهند، آن گاه او بدون ایجاد درام یا ضرورتی که در قصه وجود داشته باشد راهی فلان کشور می شود تا از این فضا بگریزد.

به عقیده من این اتفاق به جای کمک به بازگشایی راه تولیدات مشترک، به این مسیر آسیب میزند. تولیدات مشترک باید در راستای دیپلماسی عمومی، فرهنگی و در نهایت سیاسی صورت بگیرد و در چارچوب قوانین کشور پیش برود، نه این که برای نمایش بخش موسیقیایی در کارش، گروهش را به هند ببرد و به این کار مبادرت کند.

این موارد همیشه آسیب زننده بوده است و به جای این که ما به بستری مناسب در حوزه تولیدات مشترک برسیم، به دلیل این دست سوءاستفاده ها راه ساخت چنین تولیداتی بسته شده است. از همین رو من فکر می کنم که درام ها و قصه ها باید این ضرورت را ایجاد کنند که برای تولید آنها راهی کشورهای دیگر شویم؛ اما اگر درام به این مسأله نیاز نداشته باشد، بازهم به همان نقطه آسیب زننده و خطرناک می رسیم که باید از آن پرهیز شود.

فهیم در ادامه خاطرنشان میکند: با وجود این صحبت ها بحث سینمای مشترک که این روزها به واسطه دو فیلم «سلام بمبئی2» (یا دختر شیطان) و «پشت ابرها» ی مجید مجیدی جانی دوباره گرفته است، موضوع مهم و مسأله ای است که نظارت بر آن دقت ویژه ای را می طلبد.

از همین رو جا دارد تا مسوولان این امر با نگاه هوشمندانه ای نسبت به این دست تولیدات
تصمیم گیری کنند تا هیچ اثر این چنینی به بهانه مشترک بودن به هجوی که ضرر آن بیش از سودش است، نزدیک نشوند.