در تعریف هنر راه را اشتباه رفته‌ایم

او در بیش از 40 فیلم و سریال بازی کرده و برای اولین‌بار با فیلم گلبهار برای مخاطبان شناخته شد. مهین‌ترابی لیسانس بازیگری و کارگردانی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران دارد واغلب مخاطبان او را با نقش مهین سریال «همسران» می‌شناسند.

مهین این سریال زنی مدیر و به قول خودش تا حدی سلطه‌جو بود، که در شرایط بسته و مردسالار اوایل دهه 70، توانست با یک کمدی مخصوص به خود، قالبی جدید از زنان روز جامعه را به تصویر بکشد.

مهین‌ترابی بلافاصله بعد از «همسران»، در نقش عاطفه سریال «خانه سبز»، در قالب زن امروزی دیگری قرار گرفت و در مقابل زنده‌یاد خسرو شکیبایی، یک‌بار دیگر در بازیگری به موفقیت رسید.

مهین‌ترابی در کارهایی چون «صاحبدلان»، «نرگس»، «شمس‌العماره»، «در مسیر زاینده‌رود» و «زمانه» بازی داشته است.

وضعیت کاریتان را در حوزه بازیگری چگونه ارزیابی می‌کنید؟

شرایط کار تغییر کرده و نسل جدیدی وارد عرصه کارگردانی در سینما و تلویزیون شده و قابلیت کارگردان‌ها هم نسبت به نسل قدیمی‌تر تغییر کرده است. متن‌هایی برای بازی به من پیشنهاد می‌شود که با اغلب‌شان ارتباطی برقرار نمی‌کنم و دوست‌شان ندارم. زیرا زندگی در آنها جاری نیست و انگار طبق یک فرمول ریاضی ثابت و یکنواخت نوشته شده و اوج و فرودی در آنها دیده نمی‌شود.

منظورتان این است در این آثار زندگی مردم به درستی روایت نمی‌شود؟

حرف و مضمون این کارها حرف مردم این دوره و زمانه نیست. ممیزی چالش بزرگ دیگری است که باعث می‌شود کارگردان نتواند تصویری عینی و واقعی از آدم‌ها در بستر زندگی اجتماعی روایت کند و یک قالب فکری تعیین شده که فیلمساز و کارگردان باید در داخل آن کار کنند وجود دارد. متاسفانه برخی از دوستان کارگردان هم دچار خود سانسوری می‌شوند و ماحصل این روند منجر به تولید یک کار مصنوعی، از قبل تعیین شده و غیرواقعی می‌شود. البته خلاقیت‌ها هم در این سال‌ها در فیلمسازی کم‌رنگ شده است و کار تازه‌ای را نمی‌بینیم.

بحث کپی‌برداری از آثار خارجی هم مطرح می‌شود. شما چقدر به این قضیه اعتقاد دارید؟

بله، کپی‌برداری از آثار خارجی و بخصوص کارهای ترکیه‌ای در فیلم‌های ما دیده می‌شود. دیدن این کارها به مردم استرس بیشتری وارد می‌کند و آرامش و اطمینانی برای مخاطب به همراه ندارد. جنبه سرگرمی‌ساز که مشخصه بارز این نوع آثار ترکی است در نمونه ایرانی‌اش دیده نمی‌شود و یک کار بی‌هویت تولید می‌شود. فکر می‌کنم مردم بعد از دیدن این کارها غمی به غم‌هایشان افزوده می‌شود.

در دهه 70 و 80 بازیگران شاخص و صاحب‌سبکی مثل مرحوم خسرو شکیبایی یا فردوس کاویانی با شما همبازی بودند. این پارتنرها در ارائه بازی درست از جانب شما چه اهمیتی داشتند؟

بازیگر نقش مقابل بسیار مهم است و این‌که چقدر در حین کار با شما همراه و هم قدم باشد. من با خسرو شکیبایی و فردوس کاویانی در حین بازی خیلی راحت بودم. الان متاسفانه سخت می‌توان پارتنرهایی به این خوبی پیدا کرد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که در سال‌های اخیر باعث کم کاری من شده، همین کمبود پارتنرهای نقش مقابل بوده است. شما نمی‌توانید با هر کسی و هر گروهی همکاری کنید و انتظار کار خوب هم داشته باشید.

دور شدن از بازیگری برایتان سخت نیست؟

نه، سخت نیست. زیرا بازیگری جزیی از زندگیم است و همه چیزم نیست.

اوقتتان را چگونه می‌گذرانید؟

کارهای روزمره زندگی را انجام می‌دهم. برنامه‌های تلویزیون را تماشا می‌کنم. ساعتی هم کتاب‌های مورد علاقه ام را مطالعه می‌کنم.

به دیدن فیلم و تئاتر هم می‌روید؟

سال‌هاست سینما نرفته‌ام. تئاترهم هراز گاهی به دعوت دوستان می‌روم و البته اهل سفر رفتن هم هستم.

خیلی از بازیگران باسابقه از این مساله گلایه دارند که کمتر نقش مناسبی برای آنها در سینما وجود دارد. چقدر به این مساله اعتقاد دارید؟

فکر می‌کنم در تعریف هنر راه را اشتباه رفته‌ایم و بیشتر باید سینما را یک هنر وارداتی بدانیم که هویت و اصالت ایرانی در آن کمرنگ است. در غرب که خاستگاه سینماست همه چیز درست سر جای خودش است و خیلی ازفیلم‌ها شخصیت‌های اصلیشان آدم‌های پابه سن گذاشته هستند. خیلی از بازیگران هشتاد ساله در سینمای آمریکا و اروپا نقش اول را بازی می‌کنند، اما در سینمای ایران همه چیز بر مبنای پول استوار است و در حین انتخاب بازیگران در دفتر تولید می‌گویند فلان بازیگر گیشه دارد و فلانی ندارد و توان بازیگری در اولویت دست چندم قرار دارد.

احمد محمد اسماعیلی

ضمیمه قاب کوچک جام جم