پیشرفت دندانپزشکی از مسیر لیـزر می‌گذرد

برخلاف این تصور که گمان می‌رود لیزر بیشتر در زیبایی و درمان پوست کاربرد دارد، از این فناوری برای برداشتن پروستات، رفع عیوب انکساری چشم، درمان سنگ‌های کلیه، جراحی، طب فیزیکی و توانبخشی، زنان و مامایی و دندانپزشکی استفاده می‌شود. تشخیص زودهنگام پوسیدگی و جرم دندان، درمان حساسیت دندانی، سفید کردن دندان‌ها، برداشت پوسیدگی، جراحی بافت، درمان ریشه و جراحی ریشه ازجمله اقدامات درمانی قابل انجام با کمک لیزر است.

کاربرد درمانی محدود لیزر در دندانپزشکی و گران‌ بودن دستگاه‌های وارداتی، موانع استفاده از لیزر در دندانپزشکی و عدم استقبال مردم از آن است. به گونه‌ای که در حال حاضر 500 تا 600 مطب دانپزشکی آموزش دیده از این روش استفاده می‌کنند؛ اما این به معنای بی‌تفاوت شدن نسبت به توسعه کاربردهای لیزر در دندانپزشکی نیست و تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.

فناوری لیزر راهگشای همه مشکلات نیست!

چهارشنبه هفته گذشته کشورمان میزبان نهمین کنگره جهانی «لیزر در دندانپزشکی» در هتل المپیک تهران بود. در این کنگره که 30 و 31 فروردین برگزار شد، 23 سخنران از 14 کشور آمریکا و اروپا با حضور تعدادی از متخصصان داخلی، آخرین یافته‌های علمی خود را درباره اهمیت و کارکردهای لیزر در دندانپزشکی به اشتراک گذاشتند. در حاشیه این کنگره که به زبان انگلیسی و کاملا تخصصی برگزار شد، با دکتر رضا فکرآزاد، رئیس نهمین کنگره دندانپزشکی و رئیس انجمن علمی پزشکی لیزری ایران درباره مشکلات و دلایل امتناع اغلب دندانپزشکان در استفاده از لیزر گفت‌و‌گو کردیم.

وی با اشاره به رتبه اول ایران در انجام تحقیقات مربوط به لیزر در حوزه دندانپزشکی در میان کشورهای منطقه، درباره علت استقبال کم دندانپزشکان و حتی متخصصان آموزش‌دیده در استفاده درمانی از لیزر به جام‌جم می‌گوید: متاسفانه برخی همکاران گمان می‌کنند لیزر باید در همه زمینه‌ها کاربرد قوی و وسیعی داشته باشد. در صورتی که لیزر قرار نیست جوابگوی همه سوالات و درمان‌ها باشد.

وی ادامه می‌دهد: 20 سال است در این زمینه کار و آموزش می‌دهم، اما شاید هفته‌ای یکبار از لیزر، آن هم به شرط ضرورت و کاربرد استفاده می‌کنم. استفاده از لیزر به معنای این نیست که سایر روش‌های درمانی دیگر منسوخ شده است. ضمن آن که باید توجه داشته باشیم ما به دنبال ارتقای جایگاه لیزر در دندانپزشکی نبوده، بلکه درصدد انجام دندانپزشکی همراه با لیزر هستیم.

ضرورت راه‌اندازی کلینیک لیزر توسط دندانپزشکان

گران‌ ‌بودن دستگاه‌ها یکی از دلایل امتناع برخی دندانپزشکان برای استفاده از لیزر در فرآیند درمان است. دکتر فکر آزاد درباره این مسأله می‌گوید: ابزارها هزینه بالایی دارند و این نکته درستی است. هر دستگاه بالای 150 میلیون تومان قیمت دارد و اگر یک متخصص بخواهد چند دستگاه را وارد کند باید بیش از یک میلیارد تومان در این زمینه سرمایه‌گذاری کند. متخصصان پوست این مساله را با ایجاد کلینیک‌های پوستی و اجماع در خرید دستگاه رفع کرده‌اند.

رئیس نهمین کنگره دندانپزشکی تأکید می‌کند: ما هم باید این الگو را به کار بگیریم. شش تا هفت نفر از دندانپزشکان می‌توانند با کمتر از 300 تا 400 میلیون تومان، کلینیک لیزر دندانپزشکی راه‌اندازی کنند. این کار باعث کاهش هزینه‌های پزشک و بیمار می‌شود. متاسفانه دندانپزشکان گاهی برای دکوراسیون داخلی مطب 300 تا 400 میلیون تومان هزینه کرده، اما برای تهیه دستگاه لیزر سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. در صورتی که بیمار بیش از زیبایی و شیکی مطب، به استفاده از شیوه‌های درمانی موثر و متفاوت نیاز دارد.

وی ابراز امیدواری کرد با ورود لیزرهای ساخت داخل به بازار در آینده نزدیک، استفاده از فناوری لیزر اقبال بیشتری بین دندانپزشکان پیدا کند.

کسب مهارت، تنها راه کاهش آسیب‌های لیزر

استفاده از فناوری لیزر با همه مزایایش، خطرات و آسیب‌های غیرقابل بازگشتی نیز می‌تواند داشته باشد. به گونه‌ای که می‌تواند باعث آسیب به چشم یا استخوان و مشکلات دیگر شود.

دکتر فکر آزاد درباره این موضوع می‌گوید: به‌کارگیری لیزر در درمان خود نیازمند دریافت آموزش‌های تخصصی است و دندانپزشکان باید دوره‌های لازم را در این زمینه بگذرانند، اما کسب دانش فقط کافی نیست، کسب مهارت انجام کار در عمل به اندازه کسب دانش مهم است. متخصصان می‌توانند در گام‌های اول برای رفع مشکلات ساده از لیزر کمک بگیرند و به مرور وارد درمان‌های سخت و پیچیده‌تر شوند.

وی تأکید می‌کند: مسلما استفاده نامناسب از لیزر همانند چاقوی جراحی یا هر وسیله دیگری می‌تواند مضرات خود را داشته باشد. بنده به عنوان متولی انجمن لیزر صحبت می‌کنم و توصیه‌ام درباره کسب مهارت در استفاده از لیزر صرفا برای دندانپزشکان نیست. هر کسی با لیزر کار می‌کند، اول باید دانش سپس مهارت خود را ارتقا دهد. دکتر فکرآزاد در پاسخ به این شائبه که لیزر می‌تواند باعث تحریک تومورهای سرطانی و تشدید بیماری شود، می‌گوید: در پزشکی از لیزرهای کم‌توان با انرژی پایین استفاده می‌شود و در صورتی که پزشک از آگاهی و مهارت لازم برخوردار باشد بخوبی می‌داند لیزر نباید به صورت مستقیم به تومور تابانده شود. زیرا ممکن است باعث تکثیر سلول‌های مهاجم شود. به همین دلیل طبق شرایط بیمار از لیزر استفاده می‌شود.

نقش لیزر در درمان بیماران خاص

دکتر فکر آزاد در ادامه اظهارات خود با ابراز تأسف از این نگرش که عده‌ای دندانپزشکی و کلا پزشکی را کاری لوکس می‌دانند، می‌گوید: متاسفانه دندانپزشکان ما می‌گویند همه چیز برای خودم باشد. همین باعث شده برای امور غیرضروری هزینه‌های هنگفتی صرف کنند که ربطی به درمان ندارد. این فرهنگ و نگرش اشتباه باید تغییر کند. قطعا این تغییر می‌تواند باعث ارائه خدمات بیشتر به مردم شود.

به توصیه متخصصان، مبتلایان به سرطان به دلیل آثار و تبعات درمان حتما باید هر 45 روز یکبار به دندانپزشک مراجعه و سلامت دندان‌های خود را ارزیابی کنند.

رئیس انجمن علمی پزشکی لیزر ایران درباره نقش لیزر در درمان بیماران خاص می‌گوید: لیزر کم توان می‌تواند در انجام اقدامات تشخیصی مربوط به تشخیص پوسیدگی‌های دندانی، ضایعات سرطانی و سرطان‌های حفره دهان و اقدامات درمانی مربوط به بیمارانی که زخم‌های حفره دهان دارند به دلیل شیمی‌درمانی، افراد دارای مشکلات ذهنی، کودکانی که زبانشان به کف دهان چسبیده، بریدن استخوان، جراحی داخل دهان، جراحی لثه و ایمپلنت بخوبی نقش ایفا کند.

شایعات در مورد لیزر چقدر واقعی است؟

رئیس انجمن علمی پزشکی لیزر ایران درباره شایعات مربوط به مضر بودن استفاده از لیزر برای رفع موهای زائد بدن می‌گوید: لیزر مورد استفاده در این بخش نیز جزو لیزرهای کم‌توان است که نمی‌تواند باعث بروز مشکل در مصرف‌کنندگان شود.

براساس این گزارش، در حاشیه نهمین کنگره بین‌المللی لیزر در دندانپزشکی، تعدادی از شرکت‌های واردکننده دستگاه‌های لیزر، نمایشگاه کوچکی در سالن آبگینه هتل المپیک که محل پذیرایی از میهمانان نیز بود، برپا کرده بودند.

سپیده جعفری، مدیر بازاریابی یکی از این شرکت‌هاست که نمایندگی یکی از پرفروش‌ترین دستگاه‌های لیزر دنیا را در ایران دارند. وی استقبال پزشکان برای خرید از این دستگاه‌ها را مثبت ارزیابی می‌کند و می‌گوید: هنوز پزشکان زیادی هستند که کارکرد و اثرات کار با لیزر را نمی‌دانند و لازم است سیاست‌های تشویقی بیشتری از طرف مسئولان مربوطه در این زمینه انجام گیرد. وی ادامه می‌دهد: با توجه به این که شرکت ما دوره‌های تخصصی طولانی‌مدت برای آموزش کار با لیزر برای متخصصان برگزار می‌کند، در بسیاری از مواقع با پزشکانی روبه‌رو هستیم که نه‌تنها نسبت به لیزردرمانی دانشی ندارند، بلکه نسبت به کارایی آن حالت تدافعی نیز دارند، اما با پایان دوره به دلیل تغییر نگرش برای استفاده از لیزر در کارهای درمانی بیمار تمایل بیشتری پیدا می‌کنند.

سهیلا فلاحی