سفر به سرزمین کلمات با «پیم و پم»

برنامه «پیم و پم» ترکیبی است؛ یک بخش عروسکی و نمایشی دارد و یک بخش انیمیشن که با تکنیک کات اوت کامپیوتری تولید شده است. این برنامه را سمیه‌ عبدالله‌زاده‌ تهیه‌ می‌کند، کارگردانی آن را آزاده موید‌ی‌فرد به‌عهده دارد و حمزه صالحی به‌عنوان سرپرست نویسندگان، قصه‌ها و شعرهای این مجموعه را تدارک می‌بیند.

تدارک ویژه

«پیم و پم» در 90 قسمت تولید شده و هر روز ساعت 10 و 45 دقیقه از شبکه پویا برای خردسالان به نمایش در می‌آید. این برنامه محصول سال 1395 است و سازندگان آن در طراحی شخصیت‌ها، ترکیب‌بندی بخش‌های مختلف و نیز در ساخت موسیقی و نگارش قصه‌ها، ویژگی‌ مخاطب خردسال را مد نظر داشته‌اند.

سمیه عبدالله‌زاده درباره ساختار ترکیبی این برنامه به جام‌جم توضیح می‌دهد: خردسالان برای دقایق طولانی به طور متمرکز پای یک برنامه نمی‌نشینند و یک برنامه یکنواخت حتی اگر فقط ده دقیقه زمان داشته باشد از حوصله آنها خارج است. برای همین در این برنامه بخش‌های مختلف در نظر گرفته‌ایم و از تکنیک انیمیشن و عروسک در کنار هم استفاده کرده‌ایم.

این تهیه‌کننده «پیم و پم» را یک برنامه سرگرم‌کننده آموزشی توصیف می‌کند و توضیح می‌دهد برای ساخت آن یک گروه با تجربه چهار سال همفکری و همراهی کرده‌اند. وی تاکید می‌کند: جمعی از هنرمندان آشنا به کار کودک در ساخت این برنامه همکاری داشته‌اند و برای هر قسمت شعر مستقل سروده شده و موسیقی ساخته شده است. به عبارتی برای این برنامه 90 قسمتی، 90 قطعه موسیقی ساخته شده که در انتخاب سازها و تنظیم نت‌ها، ویژگی‌ها و علایق خردسالان مد نظر بوده است.

جوجه اردک زشت

آزاده مویدی‌فرد بعد از سال‌ها صداپیشگی، تصمیم گرفت خودش دست به‌کار شود و برنامه‌ای برای خردسالان بسازد. او در گام اول برنامه‌ای از علی‌ رادمند خواست یک شخصیت خیالی طراحی کند و به این ترتیب شش شخصیت عجیب خلق شد؛ این شخصیت‌ها در فضای مجازی و در جمع‌های دوستانه مورد نظرسنجی قرار گرفتند و در نهایت پیم بیشترین رای را از آن خود کرد.

آزاده‌ مویدی‌فرد درباره این عروسک می‌گوید: چشم‌های تا به تا، دهان بزرگ و موهای فرفری که در دوران کودکی فکر می‌کردم زشت است، چهره عجیبی برای پیم ایجاد کرده اما برای من این عروسک حکم جوجه اردک زشت را دارد که بی‌اندازه دوست داشتنی است.

این کارگردان توضیح می‌دهد که پم عروسک دیگر این مجموعه نیز بی‌شباهت با پیم نیست و خواهر کوچک‌تر او محسوب می‌شود. این دو در کنار هم قرار گرفته‌اند تا پیم اشتباه‌های پم در تلفظ کلمات را اصلاح کند و بچه‌ها یاد بگیرند و البته از ارتباط آنها رفتار درست با خواهرها و برادرهای کوچک‌تر به‌صورت غیرمستقیم به کودکان و خردسالان آموزش داده شود.

ادای دین به بچه‌ها

آزاده مویدی‌فرد، خوشحال‌ است که بعد از سال‌ها کار برای کودکان این فرصت را دارد تا دینش را به کودکان و خردسالان ادا کند. این صداپیشه و کارگردان توضیح می‌دهد: دلم می‌خواست به بچه‌ها بگویم اگر کلمات را درست نمی‌شناسید، اگر در تلفظ آنها مشکل دارید، اگر قصه‌ها را نمی‌توانید خوب بفهمید یا تعریف کنید، ایرادی ندارد چون اینجا دو موجود دوست داشتنی هستند که مثل شما اشتباه می‌کنند اما همیشه در حال یاد گرفتن هستند.

ساخت موسیقی با استفاده از سازهای کوبه‌ای که مورد علاقه بچه‌هاست، استفاده از تکنیک تصویربرداری تک دوربین که دشواری‌های زیادی ایجاد می‌کند اما برای بچه‌ها درک تصویر را ساده می‌کند، سپردن نگارش قصه‌ها به حمزه صالحی و روایت آن به حسین صیفی، دعوت از عروسک‌گردان‌های حرفه‌ای که می‌توانند عروسک نیم‌وجبی پم را به زیبایی بگردانند و در مجموع سپردن کارها به آدم‌های کاردان، از نگاه مویدی‌فرد ادای دینی است به همه بچه‌های ایران.

یک قصه با 3 کلمه

طراحی قصه با سه کلمه، محدودیتی است که از نگاه سازندگان برنامه «پیم و پم» به خلاقیت منجر شده است. حمزه صالحی که با همکاری نسرین رضوانی، کیمیا گیلانی و شیما بخشنده قصه‌ها و شعرهای این برنامه را می‌نویسد، درباره آن می‌گوید: مخاطب خردسال به قصه‌های ساده و ملموس نیاز دارد و همه تلاش ما این بود که هم قصه‌هایی روایت کنیم که برای آنها جذاب باشد و هم بعد آموزشی برنامه را در نظر بگیریم.

این نویسنده از نتیجه کار خود و همکارانش راضی است و توضیح می‌دهد: براساس تجربه می‌دانستیم که باید از چه لحنی استفاده کنیم و در کجای قصه و چطور گره ایجاد کنیم، این گره‌ها چقدر محکم باشد و بعد آنها را چطور باز کنیم که برای خردسالان قابل درک و جذاب باشد. این مخاطب دایره واژگان محدودی دارد و باید سعی کنیم چه در نگارش قصه‌ها، چه در سرودن اشعار به این دایره توجه داشته باشیم.

صالحی بر ساده بودن اشعار و قصه‌ها تاکید دارد و توضیح می‌دهد: درک شعر و قصه قدم اول است و در گام بعدی باید بتوانیم برای بچه‌ها سوال ایجاد کنیم و او را با یک آموزش ساده مواجه کنیم. ضمن این که باید برای بچه‌ها قصه‌های نرم و لطیف روایت کرد؛ به دور از زشتی، تلخی، زمختی و خشونت.

به گفته این نویسنده، در برنامه «پیم و پم» تقریبا هر ده قسمت به یک موضوع اختصاص دارد و برخی چیزها تکرار می‌شود چون خردسالان نه تنها از تکرار خسته نمی‌شوند بلکه برای یادگیری به آن احتیاج دارند.

وی اظهار امیدواری می‌کند شرایطی فراهم شود که برنامه‌سازی برای بچه‌ها بخصوص خردسالان مورد حمایت قرار بگیرد و افراد بتوانند به صورت تخصصی در این زمینه کار کنند و آثاری باکیفیت برای بچه‌ها بسازند.

صالحی تاسیس شبکه کودک را در این باره اقدامی ارزشمند توصیف می‌کند و درباره این دسته از مخاطبان تلویزیون می‌گوید: مخاطب کودک بزرگ می‌شود و به جرگه نوجوان می‌پیوندد و بعد وارد دنیای بزرگسالان می‌شود. برای تاثیرگذاری بر این مخاطبان فرصت زیادی در اختیارمان نیست و تا چشم بر هم بگذاریم یک نسل رفته و نسل بعدی از راه رسیده است.

گروه حرفه‌ای‌ها

تهیه‌کننده، کارگردان و سرپرست نویسندگان در این برنامه تلویزیونی نزدیک به دو دهه برای بچه‌ها برنامه ساخته‌اند و در کارنامه‌ حرفه‌ای خود کارهای قابل دفاعی دارند.

سمیه عبدالله‌زاده در مقام تهیه‌کننده این برنامه پیشتر برنامه‌هایی چون «کارا و کوشا» یا «تند تند کارتن» را کارگردانی کرده است و آزاده مویدی‌فرد به عنوان کارگردان پیش از «پیم و پم» به جای عروسک‌های زیادی حرف زده است. او صداپیشه عروسک‌های نارنجی، پیشو و برفک، پیشو در فیلم شهرموش‌هاـ 2 به کارگردانی مرضیه برومند بوده و سال‌های سال صداپیشگی عروسک «چرا» را به عهده داشته است.

حمزه صالحی پیش از «پیم و پم» به مدت دو سال سرپرست نویسندگان برنامه پندانه بوده و هفت سال نویسندگی رنگین کمان را به عهده داشته است.

عروسک‌گردان «پیم» محمد لقمانیان است که عروسک گردانی فامیل دور در مجموعه کلاه‌قرمزی را به عهده داشته است. همچنین علی رادمند طراح شخصیت‌های «پیم و پم» به عنوان طراحی شخصیت در انیمیشن‌های متعددی همکاری داشته و شخصیت مستر دماغ یکی از معروف‌ترین کارهای اوست.

آذر مهاجر

رادیو و تلویزیون