در برجام چیز جدی واگذار نکردیم / هرکسی را نمی‌توان دانشمند هسته‌ای دانست

رئیس سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی جام‌جم در مورد آخرین وضعیت خرید 950 تن کیک زرد از قزاقستان توضیح داد و از کارشکنی‌هایی که ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس ‌‌برای نشان دادن همراهی خود با آمریکا انجام می‌دهد، گفت. متن کامل این گفت‌وگو را بخوانید:

حال برجام چطور است؟ وزارت خارجه حال برجام را خوب می‌داند. نظر شما چیست؟

همان‌گونه که بارها گفته‌ام بنده در مذاکرات، مسئول مباحث فنی بودم. در بعد فنی شرایط ما خوب است و درست است که محدودیت‌هایی را پذیرفته‌ایم، اما آن محدودیت‌ها به اصل فناوری آسیب نمی‌رساند. اصل غنی‌سازی، تحقیق و توسعه، رآکتور تحقیقات آب سنگین اراک، تولید آب‌سنگین، اکتشاف، استخراج و پروژه‌های جدید نیروگاهی که همگی اساس صنعت هسته‌ای هستند، همه آنها پابرجاست.

اما در مورد این‌که چه چیزی را واگذار کردیم از منظر اهل فن و فردی که نزدیک به 50 سال است در این زمینه کار می‌کند، باید بگویم که واقعا چیز جدی را واگذار نکردیم و در بعد فنی مشکلی نداریم. در طول تاریخ ایران، 550 تن کیک زرد داشتیم، اما صرفا در این یک‌سال بعد از اجرایی شدن برجام، 384 تن کیک زرد به آن مقدار، اضافه شده و این تحول بزرگی است.

من پیش از این گفته بودم پس از اجرایی شدن برجام در برخی امور شتاب خواهیم گرفت. یکی از آن موارد افزایش ذخایر اورانیوم است که یکی از راهبردی‌ترین بخش‌های صنعت هسته‌ای است. همچنین شاهد بسته‌ شدن قرارداد آغاز ساخت نیروگاه‌های جدید هسته‌ای هستیم و اولین قسط آن نیز پرداخت شده است. این بزرگ‌ترین قرارداد صنعتی کشور است و ارزش کمتر قراردادی در گذشته، 10 میلیارد دلار بوده است.

یعنی این‌طور که شما می‌گویید ما سر 1+5 را در مذاکرات کلاه گذاشتیم؟

نه 1+5 سر ما کلاه گذاشت و نه ما سر آنها. آنها می‌گفتند باید مطمئن باشیم به سمت تولید بمب هسته‌ای نمی‌روید، ما هم از آن‌طرف می‌خواستیم حقوق کشورمان در زمینه هسته‌ای تضمین شود؛ حقوقی از جمله حق غنی‌سازی، تولید آب سنگین، دسترسی به نیروگاه هسته‌ای یا همه آنچه در ان.پی.تی آمده است یا هر آن چیزی که در اساسنامه آژانس مصرح شده است.

قاطعانه می‌گویم کل کشورهایی که می‌خواهند نیروگاه بسازند (البته بجز پنج کشور دارای سلاح هسته‌‌ای) کشورهایی که نیروگاه‌های خریداری شده آنها تابع لیسانس آمریکا باشد طبق قانون یک، دو،سه آمریکا باید تعهدی بدهند که هیچ وقت به سمت غنی‌سازی اورانیوم نمی‌روند، اما ما الان غنی‌سازی اورانیوم داریم و تنها کشوری هستیم که به نحوی رسمیت شورای امنیت سازمان ملل را دارد؛ زیرا برجام بر آن صحه گذاشته است. شاید در این زمینه استثنایی‌ترین کشوری هستیم که بظاهر مشروعیتش شاید از آن پنج کشور هم بیشتر باشد.

پاسختان به انتقادهایی که مطرح می‌شود مبنی بر این‌که 20 هزار سانتریفیوژ که قبلا در حال گردش بود اکنون به 6000 سانتریفیوژ کاهش یافته است، چیست؟

اتفاقا به مساله خوبی اشاره کردید. دیده‌ام که در جاهایی منتقدان با طرح همین مساله می‌پرسند که آیا این کاهش، توقف نیست؟ خیانت نیست؟

در پاسخ به چنین اظهاراتی باید گفت حرف‌های خوبی است، اما برای پاسخ به چنین گفته‌هایی کافی است که از یک متخصص سوال شود. سوال هم این است که ما 20هزار سانتریفیوژ داریم و اگر بخواهیم با آن خوراک‌دهی کنیم، چند تن ذخیره اورانیوم لازم است تا غنی‌سازی کند.

پاسخ این است که یقینا اورانیوم قابل توجهی می‌خواهد و اکنون سوال این است که ما چقدر اورانیوم ذخیره داشتیم و تا کی می‌توانستیم این فرآیند را ادامه دهیم.

سوال دیگر این‌که 20 هزار سانتریفیوژی که داشتیم (بجز هزار تا از آنها که نسل دوم بود) از نسل یک بود. نوع آی.آر.یک هم سویش کمی بیشتر از یک بود، اما الان سانتریفیوژهای آی.آر.8 ما سویش 24 است. وقتی ماشینی می‌تواند 24 برابر ماشین قبلی کارکرد داشته باشد، چه دلیلی دارد ماشین‌های قبلی را نگه داریم؟

پس دلیل این همه انتقاد که مطرح می‌شود، چیست؟

قطعا آنهایی که حقیقت را می‌دانند و سوال می‌کنند نیتشان سیاسی است، اما مردم عادی که این جزئیات را نمی‌دانند، فقط می‌شنوند که 14 هزار ماشین از قدرت کشور کم شده است. مردم که اطلاعات دقیق فنی را نمی‌دانند و دلیلی هم ندارد که بدانند. در جامعه هر کسی مسئول امور حرفه‌ای خودش است.

یکی دیگر از بحث‌های ادامه‌داری که از سوی منتقدان مطرح می‌شود، بحثی با عنوان اخراج دانشمندان هسته‌ای است. در این زمینه توضیح می‌دهید؟

باید در نظر داشته باشیم که دانشمند هسته‌ای مانند هر موضوع دیگری تعریف مشخصی دارد و هر فردی را نمی‌توان دانشمند هسته‌ای دانست. یکی از کسانی که گفته می‌شود از سازمان اخراج شده، فردی دارای مدرک مهندسی بود که خودم وی را به عنوان مدیر نطنز به کار گرفتم، اما همین فرد چندی بعد از من درخواست عزل مدیر ارشد دیگری را داشت و بنده نپذیرفتم.

در مصاحبه‌ای خبر از خرید 950تن کیک زرد از قزاقستان و مخالفت انگلیس با آن داده بودید. این ماجرا اکنون در چه مرحله‌ای است؟

در آخرین جلسه‌ای که با مونیز در فرانکفورت برگزار شد در این زمینه تفاهم کتبی داشتیم، اما انتخابات آمریکا و ریاست‌جمهوری ترامپ و سفر خانم ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس پیش آمد و سپس ترزا می ‌‌برای این‌که نشانی از همراهی با آمریکا بدهد، برخلاف توافق عمل کرد، اما مطالبه‌گری ما همچنان ادامه دارد.

در مورد خرید الیاف کربن هم گفته بودید طرف مقابل شرط و شروطی گذاشته که ایران حاضر به پذیرش آن نیست؟ آن شروط چیست؟

در این موضوع هم دوباره انگلیسی‌ها بعد از توافق، شروطی را برخلاف توافق قبلی مطرح کرده بودند، ولی ما قبول نکردیم.

در مورد خرید آب سنگین قرارداد جدید بسته شده است؟

با اروپاییان در حال صحبت هستیم، اما هنوز قراردادی نبستیم و در مرحله مذاکره است. در مورد کشورهای طرف مذاکره می‌توان به آلمان، فرانسه و چین اشاره کرد. البته مقداری به چین فروخته‌ایم، اما نه آب سنگین، بلکه آب‌سنگین را تبدیل به فرآورده دیگری کرده و فروخته‌ایم.

در مقطعی به نظر می‌رسید بین سازمان انرژی اتمی و سایر بخش‌های مربوط به برجام در موضعگیری، هماهنگی وجود ندارد؟

بدون هماهنگی دستیابی به برجام ممکن نمی‌شد. اگر منظورتان موضوع بانک‌های بزرگ است در آن دیگر همه با هم یکصدا هستیم.

مریم شریف‌زاده - سیاسی