معمای سرُم هندی در ایران +عکس

اصل خبر: تا به حال سرم شست‌وشو دیده‌اید؟ محلول پیچیده‌ای نیست که تصور کنید نیاز به مواد اولیه خاصی برای تولید دارد، فقط آب است و نمک که در شرایط عاری از آلودگی، با هم ترکیب‌شان کرده‌اند. چند روز پیش برای خرید یکی از همین سرم‌های شست‌وشو، به داروخانه رفتم اما متصدی به جای آن، سرم تزریق تحویلم داد و گفت نوع مخصوص شست‌وشو تمام شده است.

قحطی سرم شست‌وشو که در شش ماه اول امسال اوج گرفته بود، دیگر به عنوان سوژه خبری باب طبعم نبود؛ چون بارها در خبرها تکرارش کرده بودیم اما موضوع غیرعادی دیگری هم وجود داشت.

سرم روی پیشخوان، هندی بود! بدتر این که روی آن با حروف درشت نوشته شده بود «FOR SALE IN INDIA ONLY» که یعنی این سرم فقط برای فروش و مصرف در هند ساخته شده است.

تصورش را بکنید! آن نیم‌لیتر آب نمک که هندی‌ها روی ظرف پلاستیکی‌اش تاکید کرده بودند برای استفاده در کشور خودشان تولیدش کرده‌اند، اگر در دهلی تولید شده بود دست‌کم 2500 کیلومتر راه تا تهران گز کرده بود؛ اما چرا باید آب نمک‌مان را از هند می‌آوردیم و اگر آن را برای مصرف در کشور خودشان ساخته بودند، چگونه تا ایران رسیده بود؟ پرس‌وجوی بیشتر که کردم فهمیدم برخی دیگر هم، نمونه‌های مشابهی از این محصولات را در داروخانه‌ها دیده‌اند.

تحلیل خبر: سال پیش و شش ماه اول امسال، کمبود سرم در کشور به حدی رسید که وزارت بهداشت اجازه واردات آن را از کشورهای دیگر صادر کرد.

کسی از مسئولان تائید نکرد اما بررسی‌های میدانی ما که حالا می‌شود نتایجش را در رسته اخبار غیررسمی به حساب آورد، نشان می‌داد مشکلاتی در سیستم استریلیزاسیون کارخانه‌های داخلی تولیدکننده سرم، اصلی‌ترین علل نایاب شدن سرم در بازارهای داخلی بوده‌اند اما اخیرا سازمان غذا و دارو اعلام کرد که تولید داخلی سرم به حد مطلوب رسیده است و از وارد کردن آب نمک خارجی، بی‌نیاز شده‌ایم.

سه گمانه درباره نفوذ سرم‌های شست‌وشوی وارداتی از کشوری مثل هند وجود دارد: اول این که سرم‌های خارجی مربوط به همان زمان نایاب شدن سرم‌های داخلی هستند که گوشه انبارها مانده‌اند و آهسته‌آهسته رو می‌شوند. این احتمال کمتر قابل پذیرش است چون مصرف سرم تزریقی و شست‌وشو در کشور بالاست، پس نمی‌شود حجم بزرگی از سرم‌های خارجی در کشور بارانداز شده باشد.

حدس دوم این است که سرم‌ها از مبادی قاچاق وارد شده باشند اما این احتمال هم مردود است؛ چون سرم کالای سلامت‌محور محبوبی برای قاچاقچیان دارو نیست. آنها داروهایی را قاچاق می‌کنند که اولا خاص و گران باشند، ثانیا تولیدشان دشوار باشد و ثالثا، حجم زیادی نداشته باشند و حمل‌شان آسان باشد که هیچ کدام از این ویژگی‌ها با سرم آب نمک، نمی‌خواند.

قیمت سرمی که در داروخانه دیدم در کشور هند، 27 روپیه است، یعنی تقریبا 1500 تا 1600 تومان ایرانی اما قیمتی که داروخانه این سرم را می‌فروخت بیش از 3000تومان بود یعنی تقریبا دو برابر قیمت واقعی است.

این امر ظن سوم را مطرح می‌کند که پای نظارت بر بازار دارو و تجهیزات پزشکی لنگ است و گرچه سرم‌های داخلی در کشور تولید می‌شوند اما واردات سرم برای برخی منفعت‌طلب‌های نامرئی که نوسانات این بازار را کنترل می‌کنند، نان و آب دارد و به همین خاطر است که این گروه همچنان پای سرم‌های وارداتی، ارز می‌سوزانند و سرمایه بزرگی را که می‌تواند به ارتقای تولید داخلی دارو و کالاهای سلامت محور قوت بدهد، صرف خرید آب نمک و امثال آن می‌کنند.

مریم یوشی‌زاده - دبیر گروه جامعه