سال 2017؛ افق‌های روشن در روزهای سخت

اشاره صریح بان کی مون که در آخرین سخنرانی‌اش به‌عنوان دبیرکل سازمان ملل متحد، «توافق‌نامه پاریس» را مهم‌ترین دستاورد خود قلمداد کرد، نشان داد نسبت به سرنوشت توافق پاریس نگران است و تضمینی وجود ندارد که آنتونیو گوتیرس پرتغالی هم مثل او دلمشغولی‌های محیط‌زیستی داشته باشد.

دونالد ترامپ هم که 20 روز دیگر به‌صورت رسمی سکان مدیریت ایالات متحده را در دست خواهد گرفت با معرفی اعضای کابینه‌اش همه علاقه‌مندان محیط‌زیست را نگران کرده است. او آشکارا و انگار با نوعی لجاجت، افرادی را برای وزارت انرژی و ریاست آژانس محیط زیست معرفی کرده که مواضع ضدمحیط‌زیستی‌شان بر هیچ‌کس پوشیده نیست.

در سویی دیگر دبیر اجرایی برزیلی کنوانسیون تنوع زیستی که در اجلاس دو هفته گذشته در مکزیک ترکیب «موتز کوشتال» را به ادبیات دیپلماسی محیط زیست وارد کرد، بزودی جای خود را به یک بانوی کمتر شناخته شده در عرصه جهانی می‌دهد که هم‌اکنون وزیر محیط‌زیست رومانی است. همزمان، کنوانسیون رامسر نیز سال 2017 را با مدیریت ارشد یک خانم کلمبیایی آغاز می‌کند در حالی که در برخی مجامع اساسا بقای این نهاد را ـ شاید به جرم داشتن یک نام ایرانی ـ به چالش می‌کشند.

در عرصه‌ای فراگیر، جهان در سال 2017 به سوی حل کردن مشکلات امنیتی منطقه بخصوص در سوریه و عراق پیش خواهد رفت و بدون تردید مسائل محیط‌زیستی این کشورها و منطقه بلافصل جغرافیایی آنان دوباره به موضوعات مورد وفاق یا تنش تبدیل خواهند شد. نوسانات قیمت نفت که برتولید و توسعه انرژی‌های پاک تاثیرگذار خواهد بود به عنوان یک مولفه پیشران اقتصادی، در بسیاری از کشورها بویژه کشورهای عربی موازنه‌های جدیدی را رقم خواهد زد. شاید کسانی بگویند ما آن‌قدر در کشورمان مشکلات محیط‌زیستی داریم که جابه‌جا شدن چند رئیس و دبیرکل خارج از مرزها روی عملکردمان تاثیری ندارد. اما تجربه ریزگردها بخوبی نشان داد که گاهی بومی ترین مشکلات یک کشور اتفاقاً ریشه در مسائل فرامرزی دارد، همان طور که آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان یا آلودگی دریاها و رودخانه‌های مرزی بدون همکاری کشورهای همجوار قابل مدیریت نیستند. در جمهوری اسلامی ایران نیز که محیط زیست به یکی از مولفه‌های حکمرانی تبدیل شده است و یک دغدغه و مطالبه عمومی محسوب می‌شود، می‌توان انتظار داشت که در سال جدید میلادی، حفاظت از هوا و آب و خاک و تنوع زیستی، محل بحث‌های جدیدی در انتخابات ریاست جمهوری شوند.

دکتر اصغر محمدی‌فاضل

کارشناس محیط‌زیست