خسته از شب ادراری ...

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان این که شب‌ادراری اغلب در اطفال دیده می‌شود، می‌گوید: تا پنج شش سالگی کودک باید توانایی کنترل خود را به دست آورد. اگر چنین اتفاقی نیفتاد و بچه، از شب تا صبح کنترل ادرار نداشته باشد، وضعیت کلیه و مثانه وی باید بررسی شود.

دکتر سندگل ادامه می‌دهد: بررسی وضعیت کلیه، قدرت تغلیط کلیه، قند، اوره و از همه مهم‌تر ارزیابی آناتومی مثانه، حالب و کلیه با کمک سونوگرافی و آزمایش ادرار بسیار مهم است. در صورتی که نتایج مشکوک بود، عکسبرداری وی‌سی‌یوجی از داخل مثانه کمک می‌کند تا به صورت دقیق مشکل بیمار تشخیص داده شود.

تاثیر بیماری‌ها بر شب ادراری

همان گونه که اغلب بیماری‌ها می‌توانند منشأ فیزیکی نداشته باشند، وضعیت روانی کودک در بروز این بیماری نیز می‌تواند نقش مهمی داشته باشد.

به گفته دکتر سندگل، درست است که بررسی وضعیت روانی در مرحله آخر بعد از اطمینان نسبت به سلامت فیزیکی کلیه و مثانه انجام می‌گیرد، اما استرس و فشارهای روانی بیشترین عامل شب‌ادراری کودکان محسوب می‌شود.

این نفرولوژیست درباره بیماری‌های تاثیرگذار بر شب‌ادراری می‌گوید: برخی بیماری‌ها مانع ترشح هورمون‌های ADH برای غلیظ شدن ادرار می‌شوند و بر افزایش حجم ادرار و دفع آن در موقع خواب تاثیر دارند. در این مواقع افراد بزرگسال از خواب بیدار می‌شوند، اما در کودکان به شکل شب‌ادراری نمایان می‌شود. در چنین شرایطی بعد از تشخیص منشأ بروز مشکل، درمان را آغاز می‌کنیم.

مثانه‌هایی که فلج هستند

متاسفانه برخی والدین شب‌ادراری کودک را به پای تنبلی بچه برای بیداری و توالت رفتن تلقی می‌کنند. به همین دلیل به شب‌ادراری کودک به عنوان یک مشکل توجه نمی‌کنند و حتی گاهی با تنبیه کودک، صورت مسأله را پاک می‌کنند.

به گفته دکتر سندگل، شب‌ادراری کودک حتما دلیلی دارد و لازم است والدین این مسأله را جدی بگیرند.

وی ادامه می دهد: برخی شب‌ادراری‌ها ناشی از فلج شدن مثانه کودک است. به این معنا که نخاع بچه هنگام بازی یا زمین افتادن دچار ضربه و در نتیجه دچار آسیب شبکه عصبی ساکرال می‌شود. این آسیب می‌تواند سبب بی‌اختیاری در دفع ادرار و حتی مدفوع شود. علاوه بر این، بیماری‌هایی نیز باعث درگیری اعصاب محیطی نخاع و بروز شب‌ادراری می‌شوند.

این نفرولوژیست تأکید می‌کند: برگشت ادرار از مثانه به حالب به هر دلیلی که باشد، در صورتی که درمان نشود، می تواند باعث عفونت، آسیب پایدار به کلیه، دفع پروتئین، افزایش کراتنین و در نهایت نارسایی کلیه شود.

علائم مثانه بیمار

در صورتی که مثانه بیش از اندازه منقبض باشد و ادرار بسختی دفع شود، که به آن مثانه اسپاتیک گفته می شود یا اصلا کار نکند و شل و فلج باشد که مثانه فلستیک نامیده می‌شود، در هر دو حالت فرد باید مدت چند سال تحت درمان قرار گیرد.

دکتر سندگل در ادامه خاطرنشان می‌کند: گاهی کوچکی مادرزادی مثانه باعث می‌شود فرد توانایی نگهداری ادرار را نداشته باشد و دچار بی‌اختیاری شود. رفع این مشکل درمان‌های بسیار پیچیده و سختی دارد. البته این موارد خیلی نادر هستند و شایع‌ترین مشکلاتی که با آنها مواجه هستیم، برگشت ادرار از مثانه به حالب، فلجی مثانه و ازهمه شایع تر شب‌ادراری ناشی از استرس و تنش‌های روحی است.

ناکچوری بیماری بزرگسالان

دکتر سندگل در پاسخ به این پرسش که آیا شب‌ادراری در میان بزرگسالان نیز وجود دارد، می‌گوید: برای بزرگسالان اصطلاح شب‌ادراری تلقی نمی‌شود. چون سیستم عصبی کنترل‌کننده و انقباض مثانه تکامل یافته است و بزرگسالان در خواب دچار بی‌اختیاری نمی‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: اگر بزرگسالی امکان آگاهی و کنترل ادرار خود را هنگام خواب نداشته باشد، این موضوع می‌تواند گویای آسیب‌دیدگی شبکه عصبی یا متاثر از بیماری‌هایی همچون ام‌اس باشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران تأکید می‌کند: در صورتی که بزرگسالی بیش از سه چهار بار در شب بیدار شده و مجبور به تخلیه ادرار شود، به این معناست که کلیه دچار نارسایی شده است و غلیظ‌سازی ادرار بخوبی انجام نمی‌شود، به همین دلیل حتما باید به پزشک مراجعه کند.

استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران تأکید می‌کند: دلیل مهم دیگر، بزرگ شدن پروستات در آقایان است که باعث تحریک مثانه و دفع مکرر ادرار با حجم کم می‌شود. درباره خانم‌ها نیز زایمان‌های طبیعی متعدد، می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی عضلات کف لگن و کاهش انقباض آن شود.

رفتار والدین در مقابل شب‌ادراری کودک

گوشه‌گیری، خجالت و افسردگی ازجمله عوارض روانی شب‌ادراری است که موجب افزایش اضطراب کودک و در نتیجه تأخیر در درمان او می‌شود. به همین دلیل والدین سعی کنند مشکل کودک را به روی او نیاورند و به او اطمینان دهند این مشکل قابل درمان است.

بی‌اختیاری ادرار در بزرگسالان

هر بزرگسالی اعم از زن یا مرد در صورتی که بیش از دو تا سه بار در فاصله زمانی شب تا صبح برای دفع ادرار از خواب بیدار شود، حتما باید به پزشک مراجعه کند.

تاثیر دیابت بر مثانه

در صورتی که دیابت کنترل نشده عامل کاهش تغلیظ ادرار و افزایش حجم آن باشد، پزشک طبق وضعیت بیمار میزان انسولین را افزایش می‌دهد و مشکل حل می شود.

سهیلا فلاحی

دانش و سلامت