تجارت بر پایه دانش

سورنا ستاری، با اشاره به این که باید فرهنگ کارآفرینی در کشور حاکم شود، افزود: پیش از فروش نفت، ایران تاریخ علم و فناوری غنی داشت، اما اتکا به فروش نفت دستاوردهای ما را از بین برد. بنابراین باید در کشور، زیست بوم کارآفرینی مبتنی بر علم و دانش شکل بگیرد و علم به فناوری تبدیل شود.

تولید ثروت در اقتصاد دانش‌ بنیان

دفتر تجاری‌سازی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با رویکرد برنامه‌ریزی و اجرای سیاست‌های کلان در راستای حمایت‌های مادی و معنوی از طرح‌های تجاری‌سازی و به منظور تقویت اقتصاد دانش‌بنیان از طریق ارائه تسهیلات و خدمات ایده تا بازار، راهکارهای حمایتی در جهت تقویت و هماهنگی میان نهادهای واسط علم و فناوری ارائه می‌دهد.

دکتر اسماعیل قادری‌فر، مدیرکل دفتر تجاری سازی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، درباره تبدیل دانش فنی به ثروت و ارزش افزوده به جام‌جم می‌گوید: معاونت علمی و فناوری در این دوره از فعالیت خود سعی دارد، این باور را به جامعه علمی و دانشگاهی کشور القا کند که راه تجاری‌سازی علم و تبدیل دانش فنی و نوآوری‌هایی که از طریق تولید علم در دانشگاه‌ها و موسسات علمی کشور صورت می‌گیرد به ثروت و ارزش افزوده براساسی استوار است که به آن، شرکت دانش‌بنیان اطلاق می‌شود. به همین منظور رویکرد و تلاش‌های معاونت علمی و فناوری در این دوره ایجاد، توسعه و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در مسیر تجاری‌سازی یافته‌های علمی و دانش فنی است که در موسسات علمی، فناوری و تحقیقاتی کشور ایجاد می‌شود.

قادری‌فر می‌افزاید: طبق آمارهای معتبر علم‌سنجی در دنیا ما در کشور رتبه‌های خوبی را در روند تولید علم به خود اختصاص داده‌ایم و باید تلاش کنیم در زمینه تجاری‌سازی هم موفق باشیم. از این منظر تا الان حدود 2800 شرکت دانش‌بنیان در سامانه ارزیابی و تایید صلاحیت شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی و نوآوری ریاست جمهوری احراز صلاحیت شده‌اند. این شرکت‌ها در سه دسته شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا که نزدیک به 1670 شرکت هستند، دانش‌بنیان‌های صنعتی نزدیک به 267 شرکت و شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدکننده کالاها و خدمات دانش‌بنیان نزدیک به 853 شرکت احراز صلاحیت شده‌اند. قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات در مجلس شورای اسلامی تصویب شده و یک قانون در سند بالادستی برای حمایت از توسعه نوآوری و فناوری در کشور محسوب می‌شود. شرکت‌ها بر مبنای این قانون می‌توانند کسب و کار خودشان را رونق دهند.

قادری‌فر درباره تاثیر مبتنی بر اقتصاد شرکت‌های دانش‌بنیان ادامه می‌دهد: از بین 2800 شرکت دانش‌بنیان نزدیک به 430 شرکت بالای یک میلیارد تومان فروش و حدود 133 شرکت، بالای 10 میلیارد تومان فروش داشته‌اند. این موضوع نشان می‌دهد، برای این که کشور بتواند از اقتصاد مبتنی بر نفت به سمت اقتصاد مبتنی بر نوآوری، فناوری و علم حرکت کند، گریزی نیست که شرکت‌های دانش‌بنیان را هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی و ضریب نفوذ محصولات فناورانه در بازارهای داخلی و بین‌المللی افزایش دهیم.

حمایت از محصولات داخلی در مقابل واردات

دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، درباره اقدامات معاونت علمی و فناوری در جهت تامین نیازهای داخلی از طریق خرید محصولات دانش‌بنیان می‌افزاید: یکی از کارهای معاونت علمی، تحریک تقاضا و ایجاد بازار برای شرکت‌های دانش‌بنیان است. نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت داخل سه سال است که برگزار می‌شود و مشوق‌ها و یارانه‌هایی برای دانشگاه‌های دولتی و آزاد و شرکت‌های دولتی و بخش خصوصی در نظر گرفته است. این نمایشگاه، محلی برای ارتقای محصولات دانش‌بنیان همراه با طراح، سازنده و مصرف‌کننده در کنار یکدیگر است.

کرمی ادامه می‌دهد: معاونت علمی و فناوری جشنواره فرهنگی ـ هنری ایران ساخت را در سه سال اخیر به منظور فرهنگسازی، جریان‌سازی فرهنگی، حمایت از تولید و کالای ایرانی و دانش‌بنیان با هدف مقابله با ورود بی‌رویه کالای وارداتی و حمایت از کالای داخلی در دستور کار قرار داده است. حدود 70 درصد کالاهای ارائه‌شده در این نمایشگاه در حوزه سلامت و پزشکی و مورد استفاده بیمارستان‌ها و دستگاه‌های فعال در حوزه سلامت کشور است. در نهایت، کشور ما باید این مسیر را ادامه دهد و بازار محصولات دانش‌بنیان را مستقر کند و سپس می توانیم به بازار جهانی فکر کنیم. برای حضور در عرصه جهانی باید کیفیت و استاندارد کالاها را بالا ببریم و پا به پای بازار داخل نیم نگاهی به بازار خارجی داشته باشیم.

مشارکت سازمان‌های داخلی با معاونت علمی و فناوری

پرویز کرمی، مشاور معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری و دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، در خصوص مسیری که ایران در جهت شکوفایی اقتصاد دانش‌بنیان طی می‌کند، به جام‌جم می‌گوید: ما در این سال‌ها بعد از تدبیر و راهبرد رهبر معظم انقلاب درباره توجه به اقتصاد مقاومتی، شاهد اتفاق جدیدی در حوزه اقتصاد هستیم. یکی از زیرمجموعه‌های این حوزه، اقتصاد دانش‌بنیان است که اقتصاد بر پایه تولید و ارزش افزوده از طریق تولیدات علمی، تبدیل ایده‌ها به محصول و تولید ثروت از علم است. توسعه این حوزه به زیرساخت‌ها و عناصر درگیر در تولید علم مثل دانشگاه‌ها، مراکز علمی و پژوهشی، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و شهرک‌های علمی تحقیقاتی خدمت و کمک می‌کند. در نتیجه ارزش افزوده‌ای که از تولید علم و تبدیل آن به ثروت ایجاد می‌شود، رونقی در پژوهش، تحقیق، علم و فناوری در جامعه ما پدید می‌آورد. از طرفی، کشور ایران جمعیت جوان مستعد و حدود 5 میلیون دانشجو دارد و جامعه جوان ما جامعه متخصص خلاقیت و نوآوری است. برای استفاده از استعدادهای این جامعه، ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان حول مراکز علمی، تحقیقاتی و پژوهشی کشور شکل گرفت.

کرمی درباره تسهیلاتی که برای این شرکت‌ها در نظر گرفته شده، ادامه می‌دهد: بعد از این که یک شرکت دانش‌بنیان متولد می‌شود، معاونت علمی و فناوری حمایت‌های مختلفی به این شرکت‌ها ارائه می‌دهد. حمایت‌هایی ذیل قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان مثل تسهیلات مالی، معافیت‌های گمرکی و مالیاتی، دریافت جواز تاسیس و پروانه بهره‌برداری و حمایت از ساخت داخل کالاهای دانش‌بنیان وجود دارد. حمایت‌هایی هم معاونت علمی در همکاری با سایر دستگاه‌ها انجام می‌دهد. این حمایت‌ها از جمله تسهیلات سربازی اعضای شرکت‌های دانش‌بنیان، حمایت یا تسهیلات با کمک شهرداری تهران در کاربری مسکونی شهر تهران برای حضور شرکت‌های دانش‌بنیان، امتیازی با کمک وزارت علوم در ارتقای مرتبه اعضای هیات علمی که در شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر هستند، واگذاری اراضی شهرک‌های صنعتی به شرکت‌های دانش‌بنیان، استفاده از بودجه‌های پژوهشی دستگاه‌های اجرایی، فن بازار ملی، امتیاز اضافه پخش تشویقی آگهی‌های صدا و سیما در معرفی محصولات دانش‌بنیان، حمایت از ترویج و فرهنگسازی این شرکت‌ها در رسانه ملی، حمایت از ورود به بورس، بسته حمایتی شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه سلامت، تامین نیروی انسانی کارآمد از طریق تسهیلات بنیاد ملی نخبگان، برنامه حمایت از صادرات و تبادلات بین‌المللی، کمک و مشاوره در حوزه مالیات و بیمه، حمایت از ثبت حق امتیاز (Patent)، کمک به ثبت علامت تجاری و دیگر حمایت‌های معاونت علمی و فناوری است.

رقابت محصولات ساخت ایران

مدیرکل دفتر تجاری‌سازی فناوری درباره نحوه حمایت خریداران و شرکت‌های بازار داخلی می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین اقدامات برای بازارسازی محصولات دانش‌بنیان ایرانی، حرکتی با عنوان نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران بوده که معاونت علمی و فناوری برنامه‌ریزی کرده و آن را به بلوغ رسانده است. ما در این نمایشگاه بزرگ سعی می‌کنیم آن دسته از شرکت‌های دانش‌بنیان را که محصولات فناورانه مورد نیاز آزمایشگاه‌های تحقیقاتی دانشگاه‌ها را تولید می‌کنند، حمایت کنیم. دوره پنجم این نمایشگاه، اردیبهشت 1396 برگزار خواهد شد و حدود 400 شرکت دانش‌بنیان با بیش از 12 هزار محصول دانش‌بنیان حضور دارند. در چهار دوره گذشته، این نمایشگاه شرکت‌های دانش‌بنیان نزدیک به 300 میلیارد تومان فروش محصول به موسسات علمی تحقیقاتی، دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی داشته‌اند. این نشان می‌دهد که ما می‌توانیم با یک ابزار سیاستی مناسب به بازارسازی برای محصولات فناورانه دانش‌بنیان داخلی بپردازیم.

ماه گذشته، مجموعه دانشگاه علوم پزشکی تهران، اقدام به برگزاری فن بازار ملی سلامت کرده است. فن بازار ملی سلامت جایی است که شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدات و تجهیزات فناوری پیشرفته در حوزه سلامت و محصولات خود را به دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و بیمارستان‌ های کشور که کاربران بزرگ محصولات فناورانه در حوزه سلامت هستند، عرضه می‌کنند. معاونت علمی و فناوری، بسته سیاستی مناسب را در قالب یارانه خرید و اعطای تسهیلات به کسانی که از این محصولات فناورانه خرید می‌کنند، در نظر گرفته است. همه اینها مقدمه را برای بازارسازی محصولات دانش‌بنیان فراهم می‌کند.

به نظر من، امروز مهم‌ترین رکن برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی، موضوع بازار و صیانت و حفظ بازار هدف برای این شرکت‌ها چه در بازار بزرگ داخلی و چه بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی است. این یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که ما باید برای رونق کسب و کار شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر بگیریم و با بازارسازی برای این محصولات و پس گرفتن بازار خودمان از محصولات فناورانه خارجی بتوانیم مسیر توسعه کسب و کار این شرکت‌ها را بیش از گذشته فراهم کنیم.

سپیده شعرباف - جام‌جم