جام جم آنلاین گزارش میدهد
در حالی بازار ما از تلویزیونهای 4K پر شده که هنوز در کشورهای توسعهیافته محتوای نمایشی کافی برای تامین مخاطبان وجود ندارد. (حجم یک فیلم کامل در فرمت 4K، گاهی تا ده برابر یک فیلم فول HD با حجم حدود 20 تا 30 گیگابایت هم میرسد) این در حالی است که سازندگان و البته فروشندگان با ارائه ارقام و اعداد نجومی و دروغین، مثلا نرخ refresh بالغ بر هزار که هر فرد آگاهی به دنیای نمایشگرها را به خنده وامیدارد، گوش مشتری را پر کرده سپس با وعده جشنواره و تخفیف اضافی، وی را مجبور به خرج مبالغی میکنند که هیچ توجیهی ندارد. طبق تجربه شخصی نویسنده، پس از یک هفته آزمون تلویزیونهای متعدد مشخص شد بسیاری از سیستمهای موجود در بازار، نه از پس نمایش خوب و روان ویدئوهای SD برمیآیند و نه HD.
البته گفتنی است این دروغها منحصر به کشور خاصی نیست و سالهاست سازندگان تلویزیون با تبلیغات دروغ و ارائه امکانات نه چندان کاربردی و بیشتر مایه فخرفروشی، نظر مشتریان را جلب میکنند تا سهم بازار را از دست ندهند. یک نمونه جنجالیاش، همین بحث HDR است. امروز اگر به خیلیها بگوییم HDR در راه است و تازه میخواهد فراگیر شود، شاید دستمان بیندازند و بگویند مثلا «گوشی پنج سال پیش من تنظیم HDR داشت!» خیلی ساده، به ما دروغ گفته شده است. آن HDR که دیدهایم و این HDR که در راه است، هر دو هدف حفظ تمام پیکسلها و کیفیت تام را دارند، اما این کجا و آن کجا.
HDR چیست؟
HDR یا High Dynamic Range، یک اصطلاح برای انواع استانداردهای طراحی شده به منظور گسترش رنج رنگ و کنتراست نمایشگرها، بسیار فراتر از آن چیزی است که سختافزارهای کنونی قادر به تولیدش باشند! برخلاف شنیدهها، رزولوشن در پلههای انتهایی فهرست HDR قرار دارد. فراتر از 110DPI که محدودیت رنگ فعلی ویندوز است، تعداد پیکسلها هیچ توفیری ایجاد نکرده و مهمترین مقوله این است که با پیکسلهای موجود چه کنیم.
وقتی رزولوشن لازم فراهم شد، کنتراست، روشنایی و زندگی رنگها اهمیت بیشتر یافته و کار HDR در اصل بهبود اینهاست. تفاوت بین HDR و آنچه میبینیم هم بسیار فاحش است و برای بهره از آن، همه باید سختافزارهای جدید تهیه کنند. تغییر حاصله چیزی نیست که برای تشخیص آن به بنچمارک نیازی باشد و با چشم غیرمسلح کاملا قابل تشخیص خواهد بود.
HDR برای اجرای صحیح، به حداقل 1000cd/m2 یا نیت (nit) روشنایی در نمایشگرها احتیاج دارد. مانیتورهای قدرتمند گیمینگ که در نهایت روی 300 تا 400 نیت روشنایی بسته میشوند، اصلا در این حد نیستند. لپتاپهای قوی هم که شاید به صد و خردهای نیت برسند، حرفی برای گفتن ندارند. حتی گوشیهای امروزی با فناوریهای مشاهده زیر آفتاب و… نهایت 800 نیت روشنایی دارند. نمایشگرهایی که بتوانند HDR پخش کنند از حیث روشنایی هر چه را موجود است در ظلمت فرو خواهند برد. رنگ هم بحث دیگری است. HDR به رنج کامل -10 یا -12 بیت فضای رنگی در هر کانال نیاز دارد که در OS موجود است.بیشتر نمایشگرهای PC، با اتکا به یک زیرمجموعه رنگ موسوم به sRGB، منفی شش یا منفی هشت بیت در هر کانال ارائه میکنند که سرجمع یک سوم طیف عظیم رنگ HDR را پوشش میدهد. با این حال، در صورت فراهم بودن سختافزار لازم، کاستیهای نرمافزاری مانع سر راه HDR خواهد بود. در حال حاضر مانیتورهای WGC یا Wide Gamut Color (رنگ حیطه عریض) عموما برای مصارف حرفهای مانند ویرایش عکس یا تحقیقات پزشکی کاربرد دارد. گیمها و نرمافزارهای دیگر معمولا رنگهای اضافی را نادیده گرفته و موقع نمایش در این مانیتورها، نمایشی نادرست پیدا میکنند. نمایش HDR با همراه داشتن متادیتاهای لازم برای مدیریت استریم ویدئویی، این مشکل را از سر راه برداشته و بهره بهتر را از قابلیتهای نمایشی فراهم میکند.
در عین حال، برای پخش تصاویری با کیفیت HDR، به کابلهای جدید HDMI 2.0a نیاز داریم که قرار است پس از سالها، ارتقایی بر کابلهای HDMI 1.4 با پهنای باند به نسبت کم باشد.
مشکلات سر راه
مشکل اصلی سر راه HDR، نه موانع فنی که استانداردهای رقیب ناهماهنگی است که قطعا اولین کاربرهای این فناوری را دچار هزینههای سنگینی خواهد کرد. فعلا دو استاندارد برای HDR داریم. یکی دالبی ویژن (Dolby Vision) که عمق رنگ 12 بیتی و متادیتای دینامیک ارائه میکند و دیگری HDR-10 استاندارد باز است که عمق رنگ دهبیتی را پشتیبانی کرده و فقط در آغاز استریم ویدئو یک متادیتای استاتیک ارائه میکند.
دالبی ویژن با هزینههای حقوقی و سختافزار اضافی لازم، گرانتر درآمده و محدودتر هم شده است. درعوض، بسیاری از صنعتگران و محتواسازان به استفاده از HDR-10 رو آوردهاند. از نمونههای برجسته میتوان به مایکروسافت برای XOne S و سونی برای PS4 اشاره کرد که بخوبی گرایش صنعت گیم را نشان میدهد.
هواداران دالبی ویژن از عمق رنگ بیشتر و استانداردهای سختافزاری بالاتر و قدرت هماهنگسازی رنگ فریم به فریم آن با عملکردی پویا و در عین حال همخوانی با HDR-10 میگویند. اما بازار دارد به سمت استاندارد مناسب و کمهزینهتر HDR-10 حرکت میکند. از آنجا که HDR-10 با دالبی ویژن هماهنگی ندارد، بعید نیست بعد از چند سال با عرضه نسخه بهتر و استاندارد باز HDR-10، فناوری بهتر و گرانتر دالبی ویژن به پایان خط برسد. البته این مسالهای است که برای عموم مخاطبان وجود دارد و شاید فیلمبازهای حرفهای ترجیح بدهند با خرج بیشتر، فناوری بهتر را زودتر تجربه کنند.
کارت گرافیک
به لطف رقابت شدید و سالمی که بین دو غول کارت گرافیک صنعت وجود دارد، این عرصه نیز آغوش خود را روی HDR باز کرده است. Nvidia که حسابی به طبل سری 900 خود کوفته و در حال حاضر نیز همه کارتهای پاسکال - مبنای خود را برچسب HDR میزند. AMD با 390X کمی دیرتر وارد گود شده و خط Polaris خود را به عنوان اولین کارتهای پشتیبان HDR معرفی کرده است. اگر بتازگی سیستم بسته باشید، احتمالا برای موج آینده آماده خواهید بود.
بازیها چه تغییری خواهند کرد؟
سوال پیچیده اینجاست که معنای این حرفها برای PCبازها چیست؟ برخی بازیهای جدید از همان ابتدا HDR را پشتیبانی خواهند کرد، اما نرمافزارهای قدیمیتر بدون پچهای لازم نمیتوانند جلوی رنگهای وسیعتر و کنتراست عمیقتر سینه سپر کنند. البته این عناوین روی سیستمهای مجهز به HDR مثل گذشته اجرا خواهند شد و نکتهای منفی در آنها نخواهید دید. اما به همان مقدار، از نکات مثبت اضافی هم خبری نخواهد بود.
خوشبختانه، بهرهوری از فناوری برتر HDR به زیر و زبر کردن گیمها نیازی ندارد. یک فرآیند مپینگ از طریق ترجمه الگوریتمی قادر است با کمترین زحمت ممکن رنگهای SDR را تا رنج HDR افزایش بدهد.
بعید نیست در آینده شاهد انتشار پچهای لازم یا حتی نسخههای بازپرداخت شده HDR بازیهای قدیمیتر باشیم. البته شکی نیست مادسازان هم مثل همیشه دست بالا زده و آنچه لازم است را فراهم خواهند کرد. برخلاف HDRهای شبیهسازی شده یا متوسطی که در بازیهای سالهای اخیر و عکاسی دیدهایم، HDR سختافزاری چهره صنایع بصری را حسابی تغییر خواهد داد. البته تا گل از گل صنایع بشکفد و روی خوش نشان بدهد، کمی طول میکشد.
مشکل اصلی پیش روی گیمرهای PC این است که HDR هنوز به معنای حقیقی عرضه نشده است. انویدیا در حال تلاش برای عرضه یک پچ برای Rise of the Tomb Raider است. عناوین متعددی که در عرصه کنسولی HDR را پشتیبانی میکنند، مانند Forza، Battlefield، Gears of War و... قطعا روی PC هم به این مهم دست خواهند یافت، اما فعلا یک سری مسائل در پرده ابهام است.
در حال حاضر کیفیت تصویر HDR، کالای لوکسی است که کنسولبازها جلوتر از PC به آن دست خواهند یافت. این که چه زمانی شاهد تثبیت این فناوری برای PCبازها باشیم، مشخص نیست.
سیاوش شهبازی
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان