این پیوند سست است

انجمن اولیا و مربیان با این پیشینه چند ده ساله، اما تیرش به هدف نخورده و از آنچه باید باشد، فاصله گرفته تا آنجا که وزرای آموزش و پرورش در سال‌های اخیر، قبل از این که علی‌اصغر فانی از صندلی وزارت کنار گذاشته شود، تحول در آموزش و پرورش را در گرو تقویت این انجمن‌ها دانسته‌اند و همراهی و همدلی اولیا و مربیان را موجب پیشرفت تحصیلی و تربیتی دانش‌آموزان.

با این حال، فاصله حرف تا عمل زیاد است و مسافت‌ها از آنچه هست تا آنچه باید باشد، بعیدتر. سال پیش که وزیر آموزش و پرورش در پیامش به مناسبت هفته پیوند از مدارس خواست پذیرای والدین باشند، به گونه‌ای که مدرسه را خانه دوم خود و فرزندانشان بدانند یا به مدارس تکلیف کرد با روی گشاده و عزمی راسخ درصدد جلب و جذب مشارکت والدین باشند، زخم کهنه دل خیلی‌ها سر باز کرد، کسانی که می‌دانند معمولا چنین نمی‌شود.

خانم هاشمیان سال‌هاست عضو انجمن اولیا و مربیان است، به امید این که سال بعد اوضاع بهتر شود و مدیر مدرسه به جایگاه انجمن بیشتر توجه کند. این مادر، نیاز بچه‌های در سن دبستان را می‌شناسد ولی به جام‌جم می‌گوید، مدیر معتقد است او بیش از حد در امور مدرسه مداخله می‌کند و بیش از اندازه پیشنهاد می‌دهد.

این اصطکاکی تاریخی میان مدیران مدارس و والدین عضو انجمن اولیا و مربیان است، به حدی که محمد الهی، کارشناس آموزش و پرورش می‌گوید در برخی مدارس، اعضای انجمن به خود اجازه می‌دهند سرزده به کلاس درس بروند و معلم را به نشانه اعتراض بیرون بکشند.

در مدارس، گاه اعضای انجمن، پا را از گلیم خود فراتر می‌گذارند یا مدیران، پای دراز شده به اندازه گلیم اعضا را برنمی‌تابند و آن را اسباب دست و پاگیری خود می‌دانند. بدتر این که آنها را وقتی به مشارکت می‌گیرند که پای نیاز مالی مدرسه در میان است و اعضای انجمن می‌توانند اهرم فشار بر خانواده‌ها باشند.

همین است که انجمن‌های اولیا و مربیان تاکنون به جای پیشرفت، پسرفت کرده یا درجا زده‌اند. نشانه‌اش نیز گفته‌های دو مدیر دبیرستان به جام‌جم که می‌گویند هر سال، تعداد نامزدهای انتخابات انجمن کمتر از سال قبل می‌شود و گاهی در یک مدرسه 600 نفره، دو سه نفر نیز کاندیدا نمی‌شوند و باید به زور و اصرار آنها را نامزد کرد یا به قول یکی از این مدیران با تهدید به کسر نمره از دانش‌آموزان.

انجمن‌های اولیا و مربیان به هزار و چند دلیل به این روز افتاده‌اند، به سبب ناآگاهی از مزایا و شیوه مشارکت، نگاه‌های سنتی مدیران به اداره مدرسه، ترس از مداخله اولیا در امور و از دست رفتن قدرت، بی‌انگیزگی، ترس از درخواست کمک مالی از خانواده‌ها و البته ناامیدی از توجه مسئولان مدرسه به نظرات پدر و مادرها. پس تا این موانع از سوی خانه و مدرسه وجود دارد، پیوندی محکم و ناگسستنی میان اولیا و مربیان برقرار نمی‌شود.

نگاه مالی به انجمن باید حذف شود

کامیاب صدری

رئیس انجمن اولیا و مربیان شهر تهران

انجمن‌های اولیا و مربیان به این علت ایجاد شده‌ تا والدین باهمکاری مربیان مدرسه در سرنوشت فرزندانشان دخیل باشند،‌ ولی در طول سال‌های گذشته همیشه مشکل این بوده که به انجمن‌ها نگاه مالی شده و اعضا از وظایف خود بی‌خبرند، حتی در شورای مالی انجمن نیز افراد نمی‌دانند چه میزان قدرت دارند و تا چه حد می‌توانند مطالبه‌گری کنند.

این وضع درباره وظایف پرورشی انجمن‌ها نیز صدق می‌کند، به طوری که آنها نمی‌دانند چه چیزهایی را از مدیر مدرسه بخواهند تا به اصلاح رفتار دانش‌آموزان و تقویت ابعاد تربیتی منجر شود.

این وضع تا زمانی که اولیا وارد مدرسه نشوند، قصد مشارکت در اداره امور نداشته باشند و مطالبه‌گری نکنند ادامه دارد، کما این که تاکنون یکی از عوامل موفقیت مدارس موفق، انجمن‌های اولیا و مربیان تاثیرگذار در آنها بوده است.

البته این را که انجمن‌های اولیا و مربیان تاکنون از اصل وجودی خود فاصله گرفته‌اند، می‌توان به دو علت ربط داد. شرکت کمرنگ خانواده‌ها در انتخابات انجمن و مشارکت ضعیف آنها در اداره امور مدرسه و مشکلات اداری و ساختاری که به آموزش و پرورش برمی‌گردد، موجب تداوم نگاهی تاریخی شده که انجمن‌ها را نه یاری‌رسان که ترمزی برای مدیران می‌داند.

به همین علت، شورای اداری وزارتخانه به دنبال غیردولتی کردن انجمن‌هاست تا دستمان برای به خدمت گرفتن اولیا در اداره امور مدرسه باز شود. با این اتفاق، انجمن‌ها از نظر کارکرد مالی شفاف می‌شوند و مثل هر تشکیلات خصوصی تحت بازرسی قرار می‌گیرند.