پشیمانی کشورهای قطع‌کننده روابط با ایران

برای چنین اتفاقی می‌توان دلایل مختلفی را برشمرد که یکی از آنها تغییر دولت قبلی و جایگزینی دولت فعلی است. حزب حاکم در کانادا، منتقد بسیاری از سیاست‌های دولت قبلی از جمله وابستگی و حرف‌شنوی زیادتر از حد معمول آنها از صهیونیست‌ها و آمریکایی‌هاست و قطع رابطه کانادا با ایران هم ناشی از همین حرف‌شنوی زیاد بود. از همان ابتدا وزیر امور خارجه جدید کانادا مطرح کرد که باید در روابط خود با ایران تجدیدنظر کنیم و دولت کانادا تاکنون از این قطع ارتباط متضرر شده است.

ضررها از آنجا ناشی می‌شد که کانادا جزو متحدان جبهه غرب محسوب می‌شود، اما با توجه به قطع ارتباط، امکان مطلع شدن از مسائل و وقایع ایران برای این کشور مقدور نبود. از سویی دیگر به این نکته باید توجه داشت که نزدیک به 400 هزار ایرانی در کانادا زندگی می‌کنند و تابعیت این کشور را دارند و اتفاقا در سطوح اقتصادی، اجتماعی و علمی موقعیت بالایی دارند.

ایرانیان حاضر در کانادا از منتقدان دولت قبلی و حامیان حزب حاکم به شمار می‌‌آیند و نارضایتی آنان از قطع رابطه هم دلایل خاص خود را دارد. وقتی ایران در آن کشور نمایندگی نداشته ‌باشد، طبعا ارائه خدمات ‌کنسولی به ایرانی‌های حاضر در کانادا ‌دچار ‌اختلال می‌شود.

در کنار این مساله باید به این نکته هم توجه داشت که کانادا کشوری صادرات‌محور است و تا قبل از قطع رابطه، صادارت مختلفی مانند اقلام کشاورزی، دامی و صنعتی به ایران داشت. با توجه به فضایی که در ایام پسابرجام حاکم شد، بسیاری از شرکت‌های غربی ‌در پی آن بودند که با شدت و حدت در فضای تجاری ایران فعالیت کنند و کانادا در صورت استمرار قطع روابط نمی‌توانست از این موقعیت بهره ببرد.

مجموعه این عوامل باعث شد کانادایی‌ها به این نتیجه برسند که باید روابط خود را با ایران از سر بگیرند. البته کانادایی‌ها رفتار زشتی همراه با ارائه اتهامات بی‌پایه و جنجالی علیه ایران در زمینه حقوق بشر داشتند و خاطرات تلخی از آنان در ذهن ایرانی‌ها نقش بسته است، این درحالی است که کوچک‌ترین انتقادی به کشورهایی مثل عربستان که کودک‌کشی را پیشه کرده است، وارد نمی‌کنند.

آنها حتی در طول دوران قطع ارتباط نتوانستند از طریق دفتر حافظ منافع، بخشی از ارتباطات را محفوظ نگه دارند. با این اوصاف ایران بزرگوارانه نسبت به رویه گذشته برخورد کرد و الان شرایطی فراهم شده است که روابط تا حد ارائه خدمات کنسولی در چارچوب دفتر حافظ منافع ارتقا پیدا کند و البته امکان ارتقای بیشتر سطح روابط هم وجود دارد.

به هر حال کشورهای غربی که در مقاطعی، اقدام به قطع ارتباط کردند همواره از این کار خود اظهار پشیمانی کردند. ایران هیچ‌گاه اقدام به قطع ارتباط با سایر کشورها نکرده و برخی کشورهای غربی بودند که یا به صورت انفرادی یا به صورت گروهی روابطشان را با ایران قطع کردند، اما همواره این نوع رفتار با نوعی اظهار پشیمانی از سوی غربی‌ها همراه بوده است.

چنین رویکردی نشان می‌دهد که ایران بازیگری مهم در منطقه است و نمی‌توان با او ارتباط نداشت و حتی بسیاری از دشمنان هم مایل به برقراری رابطه با ایران هستند و حتی اگر در مسائل راهبردی میان ایران و سایر کشورها امکان اتفاق نظر وجود نداشته باشد، اما برای تصمیم‌گیری درباره مسائل جاری باید از نقش‌آفرینی ایران بهره جست.

دکتر علیرضا شیخ‌عطار - سفیر پیشین ایران در آلمان