سوز و گداز عربستان در دستگاه ابوعطا

ایران هم البته مانند کوه ایستاده و وقعی به این دشمنی ورزی‌ها نمی‌گذارد، اما داستان عربستان سعودی که خود را متحد آمریکا معرفی کرده و در راه کسب رضایت ارباب هم البته از هیچ خوش‌رقصی دریغ نورزیده، چیز دیگری است، زیرا سال‌هاست به مصداق «من آنم که رستم بود پهلوان» در پرتو این دوستی به خود اجازه داده پا را از گلیم خود فراتر بگذارد. اینک پیام‌هایی دریافت می‌کند که نه تنها بویی از دوستی ندارد، بلکه یاد آور همان رفتاری است که این ابر قدرت در سابق با دوستانی مانند نوری یگا و پینوشه و... داشته است. چند سالی است، روزنامه‌های مستقل غرب پرونده عربستان را گشوده و از دولتمردان خود پرسش‌هایی می‌کنند که پاسخ به آنها بسی دشوار است. ابتدا این سوال مطرح شد که این افراط‌گرایی به اصطلاح اسلامی از کجا سرچشمه گرفته است و وقتی کارنامه القاعده و طالبان را ورق می‌زنند، همه جا اثری از عربستان مشاهده می‌کنند. سپس واقعه 11 سپتامبر پیش کشیده شد و با آن که سیاستمداران محافظه کار غرب توانستند، به مدت 15 سال این پرونده را در محاق نگه دارند، در برابر یک سوال شفاف نمی‌توانند بیش از این سکوت کنند و آن این که کسانی که برج‌های دوقلو را هدف قرار دادند، از کدام ملیت بوده‌اند. اکثریت قریب به اتفاق آنها یعنی 15 نفر از 19 نفر آنها از عربستان سعودی هستند و این نمی‌تواند یک اتفاق یا پیشامد ساده باشد. بالاخره روزنامه نگاران با شرافتی پیدا می‌شوند که بپرسند غرب به کجا می‌رود. با که دست دوستی می‌دهد و تا کی می‌خواهد روی اشتباهات خود خاک بریزد؟ روزنامه‌نگاران ماجراجویی هم پیدا می‌شوند که سررشته تروریست‌ها را از چچن تا مالزی و از مالزی تا پاکستان و از پاکستان تا عربستان و پس از آن تا سوریه و عراق دنبال کنند و از خود بپرسند، عربستان در این میان چه می‌کند و چه نقشی در چرخه پیچیده تروریسم برعهده دارد. این زمینه‌سازی‌ها بود که سناتورهای آمریکایی را برآن داشت که پیش از آن که از سوی شهروندان خود زیر سوال بروند و به همدستی یا دست‌کم به سکوت و بستن چشم‌های خود بر جنایات عربستان متهم شوند، عربستان را به مثابه یک متهم ردیف اول محکوم به پرداخت غرامت و خسارت کنند و آن‌قدر در این راه جدی باشند که وتوی رئیس‌جمهور را هم خنثی کنند و به دنبال ضبط دارایی‌های عربستان باشند. مصوبه 28 سپتامبر کنگره آمریکا هرچه باشد، حکایت از یک تجدید نظر اساسی در استراتژی‌های آمریکا نسبت به خاورمیانه و کشور خاص عربستان دارد. اگر پرونده را به همین صورت دنبال کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که ترس عربستان از تنهایی و تغییر در جایگاه منطقه‌ای آن، دلیل اصلی پرخاشگری‌های مقامات عربستان در ماه‌های اخیر است، زیرا عربستان خوب می‌داند که اگر دست آمریکا از پشتش برداشته شود، لقمه لذیذی در کام تروریست‌ها و میدان خوبی برای درگیری‌های آینده خواهد بود. شاید برای مدت کوتاهی بتواند از کارت ایران استفاده کند و خطر ایران را فوری‌تر و بزرگ‌تر از هرخطر دیگری جلوه دهد، اما در درازمدت بدون پشتیبانی آمریکا چاره‌ای جز پذیرش یک سرنوشت ناخوشایند نخواهد داشت.

دکتر احمد نقیب زاده‌

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران