اولین بازار صنایع دستی تهران در پیچ مشکلات

به گزارش جام‌جم، بیشتر شهرهای تاریخی ایران مانند اصفهان، یزد، شیراز، کرمان یا مناطق گردشگرپذیر کشور مانند استان‌های شمالی، بازارچه‌های صنایع دستی دارند تا سوغات گردشگران را تامین کنند. اما پایتخت ایران با جمعیت میلیونی‌اش و تردد مسافران و گردشگران خارجی به آن، سال‌ها از داشتن چنین بازار یا بازارچه‌ای محروم است.

عودلاجان بیدار می‌شود

همین امر سبب شد تا به گفته مدیرکل صادرات معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی تلاش‌ها برای احداث چنین بازاری در کلانشهر تهران آغاز شود. از آنجا که بازار بزرگ تهران که در قلب تاریخی پایتخت قرار دارد راسته صنایع دستی ندارد، ایجاد این بازارچه در محله عودلاجان از سال 90 در دستور کار معاونت صنایع دستی و شهرداری تهران قرار ‌گرفت.

پویا محمودیان با بیان این که پروژه عودلاجان با همکاری معاونت صنایع دستی، شهرداری تهران و هیات امنای بازارچه به نمایندگی از مالکان بازارچه به بار نشست، به جام‌جم می‌گوید: با مرمت و بازسازی مغازه‌ها بویژه طاق‌های آن‌ و تغییر کاربری منحصر به فروش صنایع دستی، فاز نخست این بازارچه با 50 باب مغازه آماده شد که ساعت 15 امروز افتتاح می‌شود.

وی در پاسخ به چگونگی واگذاری مغازه‌های این بازارچه به هنرمندان و صنعتگران و مدیریت آن، با اشاره به این‌که مدیریت بازارچه صنایع دستی به عهده هیات امنایی متشکل از کسبه و مالکان بازارچه است، بیان می‌کند: این مغازه‌ها یا به هنرمندان و تجار صنایع دستی فروخته یا اجاره داده شده یا به صورت مشارکتی به آنها واگذار شده است. به گفته مدیرکل صادرات معاونت صنایع دستی کشور، هنرمندان و تجار صنایع دستی از جمله اتحادیه فروشندگان و تولیدکنندگان صنایع دستی اصفهان از این بازارچه استقبال کرده‌اند و همه 50 مغازه آن واگذار شده است.

بازارچه دائمی؛ آینده نامشخص

در حالی‌که مسئولان میراث فرهنگی از استقبال فعالان صنایع دستی از بازارچه عودلاجان خبر می‌دهند، تولیدکنندگان از وضعیت نامشخص و آینده مبهم فعالیت خود در این بازارچه می‌گویند. محمود خراطی از تولیدکنندگان خاتم در اصفهان با بیان این‌که از طرف اتحادیه فروشندگان صنایع دستی اصفهان برای شرکت در نمایشگاهی ده روزه در این بازارچه دعوت شده است، به جام‌جم می‌گوید: قرار بود این نمایشگاه از 10 تا 20 شهریور برپا شود که به تأخیر افتاد و قرار است مدت یک ماه در این بازارچه فعالیت کنیم.

او در پاسخ به این‌که آیا حاضر است پس از این یک ماه در این بازاچه فعالیت دائمی داشته باشد، با بیان این‌که برای این یک ماه 500 هزار تومان از او گرفته‌اند، عنوان می‌کند: متأسفانه هیات امنا که مدیریت این بازارچه را برعهده دارد، آینده مبهمی را پیش روی ما گذاشته است و هیچ‌چیز مشخص نیست.

محمدحسین افشاری از فعالان صنایع‌دستی نیز که عطای این بازارچه را به لقایش بخشیده و از گرفتن مغازه در آن صرف‌نظر کرده درباره علل این اقدام خود به جام‌جم می‌گوید: خرداد امسال همزمان با برگزاری نمایشگاه صنایع دستی، هیات‌امنای این بازارچه ضمن بازدید از غرفه ما از ما برای حضور در این بازارچه به صورت رایگان دعوت کردند. اما وقتی در مذاکره برای حضور در بازارچه متوجه شدم که قرار است برای یک ماه مغازه به تولیدکنندگان اجاره داده ‌شود و پس از آن برای آینده تصمیم‌گیری خواهد شد، از شرکت در آن صرف‌نظر کردم.

هیچ ضمانتی وجود ندارد

افشاری با بیان این‌که هیات امنای بازارچه برنامه مشخصی برای مشارکت هنرمندان و صنعتگران ندارد، می‌افزاید: حتی زمانی که از آنها درخواست خرید یکی از مغازه‌ها را کردم، در طول یکی‌دو‌ماه قیمت‌های متفاوتی به من دادند. برای اولین بار از متری پنج تا شش میلیون تومان صحبت می‌کردند ولی الان قیمت 35 میلیون تومان را پیشنهاد می‌دهند. به‌گفته او هیات امنا با قول و قرارهایی که با معاونت صنایع‌دستی و تولیدکنندگان گذاشته، قول داده پس از یک ماه، مغازه را به ازای متری صد هزار تومان به فعالان صنایع دستی اجاره دهد.

افشاری با بیان این‌که هیچ ضمانتی برای ادامه کار وجود ندارد، پیشنهاد می‌دهد، معاونت صنایع‌دستی با ورود به این موضوع با هیات امنا و مالکان قرار داد ببندد و خود مسئولیت واگذاری مغازه‌ها به تولیدکنندگان را به عهده بگیرد تا آنها مطمئن شوند که یک سازمان پشت سر آنهاست و از آنها حمایت می‌کند. درغیراین‌صورت شاهد چیزی مانند خیابان ویلا خواهیم بود که به جای تولیدکنندگان و هنرمندان، واسطه‌ها و کسبه در آن حضور خواهند داشت.

راسته صنایع‌دستی

نیما ذاکری سعید از دیگر هنرمندان صنایع‌دستی که معتقد است حضورش در این بازارچه سبب می‌شد از امر تولید باز بماند، درباره آینده عودلاجان به جام‌جم می‌گوید: در ضرورت وجود چنین بازاری برای کلانشهری چون تهران هیچ تردیدی وجود ندارد و نیت خیر و تلاش شبانه‌روزی مسئولان و معاونت صنایع‌دستی و بویژه مدیرکل صادرات آن نادیده نباید گرفته شود، اما از آنجا که هیات امنای بازارچه برنامه مشخصی را پیش روی هنرمندان نگذاشته و شفاف‌سازی نکرده، نمی‌توان آینده این بازارچه را پیش‌بینی کرد.

به باور او، مالکان این بازارچه که پیش از این خرابه‌ای بیش نبود، به فکر کسب منافع هر چه بیشتر هستند و به چیزی جز سود نمی‌اندیشند. با این همه، از آنجا که کاربری این بازارچه به صنایع‌دستی محدود می‌شود، ذاکری‌سعید امیدوار است که این بازارچه روزی رونق بگیرد و به راسته صنایع‌دستی در بازار تهران تبدیل شود.

احیای عودلاجان با صنایع دستی

عودلاجان از مناطق اعیان‌نشین تهران در دوره قاجار بود که تا اواسط دوره پهلوی اعتبار اجتماعی خود را حفظ کرد. آنچه اکنون محله عودلاجان را بشدت تحت فشار قرار داده، گسترش بازار تهران در تمامی اضلاع محله است. این روند باعث شده عودلاجان از یک محله اعیان‌نشین عمدتا به انباری برای بازاریان تبدیل شود. حالا مسئولان شهرداری تهران و سازمان میراث فرهنگی امیدوارند افتتاح بازارچه صنایع دستی در عودلاجان،جان دوباره‌ای به این محله ببخشد.

کمیل انتظاری