زندگی دوباره با اهدای سلول‌های بنیادی

در حاشیه این جشنواره با دکتر حمید گورابی، رئیس پژوهشگاه رویان درباره سودجویی برخی کلینیک‌ها درانجام تست تشخیص جنسیت جنین از طریق انجام آزمایش تشخیص ژنتیک پیش از لانه گزینی جنین گفت‌وگو کردیم.

دکتر گورابی با تأکید بر این که خانواده‌ها از انجام این تست در مواقعی که مشکل ژنتیک وجود ندارد بشدت امتناع کنند، به جام‌جم می‌گوید: با کمک این روش، امکان تشخیص صددرصدی جنسیت جنین وجود دارد، اما مصرف داروهای هورمونی می‌تواند مخاطرات جدی برای مادر در پی داشته باشد،‌ ضمن آن‌که باید توجه داشت فقط 35 درصد احتمال به نتیجه رسیدن این اقدامات وجود دارد. رئیس پژوهشگاه رویان ادامه می‌دهد: ما معتقدیم هیچ درمان غیرضروری همچون اعمال جراحی زیبایی که گاهی مخاطره‌انگیز است، نباید در کشور انجام شود، مگر برای تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی و درمان بیماری. وی تأکید کرد: برخی کلینیک‌ها با دریافت مبالغ هنگفت از افراد سالم و بارور، برای تعیین جنسیت فرزند مخصوصا فرزند اول این آزمایش غیرضروری را انجام می‌دهند و متاسفانه قانون مدون و نظارتی در این رابطه وجود ندارد.

تشویق برای اهدای سلول‌های بنیادی

ذخیره سازی خون بندناف در بانک خون سلول‌های بنیادی از فعالیت‌های پژوهشگاه رویان است. تاکنون بیش از 72 هزار نمونه به شکل عمومی و خصوصی ذخیره‌سازی شده که از این میزان، فقط 5000 نمونه با بودجه دولتی ذخیره‌سازی و مابقی توسط خانواده‌ها انجام شده که به صورت اختیاری و در ازای پرداخت مبلغی، سلول‌های بنیادی فرزند خود را ذخیره کرده‌اند. به همین دلیل حق استفاده از این نمونه‌ها دراختیار خودشان است.

دکتر گورابی در پاسخ این پرسش که چرا دریافت سلول‌های بنیادی خون بندناف از همه نوزادان مانند تست‌های غربالگری اجباری نیست، می‌گوید: بودجه لازم برای پوشش این کار وجود ندارد. به همین دلیل اهدای آن نیز اختیاری است.

رئیس پژوهشگاه رویان تأکید می‌کند: پیشنهاد من به خانواده‌هایی که سابقه ناهنجاری‌های ژنتیک در میان آنها وجود دارد، این است که حتی با پرداخت هزینه، نسبت به ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون بند‌ناف نوزادان خود اقدام کنند تا در صورتی که موردی پیش آمد، بتوانند از این سلول‌ها برای درمان فرزند خودشان کمک بگیرند.

دکتر گورابی در بخش دیگر اظهارات خود از شرکت‌های بیمه خواست با پرداخت مطالبات مراکز درمانی، شرایط را برای مشارکت آنها در درمان بیماران فراهم کنند.

واجدین شرایط درمان با سلول‌های بنیادی

اظهارات دکتر مرتضی ضرابی، مدیر عامل بانک سلول‌های بنیادی خون بندناف رویان در حاشیه این جشنواره با خبرنگاران، گویای آن بود که تنها بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور، بیماری‌های خونی همچون سرطان، کم خونی‌های مادرزادی، تالاسمی، نارسایی‌های مغز استخوان و نقص سیستم ایمنی بدن امکان درمان با استفاده از سلول‌های خون بندناف را دارند.

وی ادامه می‌دهد: سال گذشته و امسال موفق شدیم با استفاده از این سلول‌ها بیماران مبتلا به فلج مغزی را که به دلایل مختلف دچار ضایعه عصبی در جمجمه شده بودند، درمان کنیم. یکی از این پیوندها مربوط به کودک هفت ساله‌ای بود که در پنج سالگی یکباره دچار نارسایی شدید شده بود، اما موفق شدیم با استفاده از نمونه خون بند‌ناف خود کودک که قبلا ذخیره‌سازی شده بود، او را درمان کنیم و الان در نهایت سلامت زندگی می‌کند، ‌ضمن آن که پیوند موفق دیگری نیز روی کودک 9 ساله مبتلا به تالاسمی ماژور در اواخر فروردین امسال انجام گرفت.

مدیر عامل بانک سلول‌های بنیادی خون بندناف رویان در پاسخ این پرسش که آیا خون بندناف تنها روی خود فرد قابل استفاده است، می‌گوید: در صورتی که فردی نیازمند پیوند باشد، مشخصات ژنتیک آن با نمونه‌های مشابه مورد بررسی قرار می‌گیرد. درصورت تطابق نمونه موجود با فرد اهداکننده سلول وارد مذاکره می‌شویم و در صورت رضایت کار پیوند انجام می‌گیرد. بنابراین اهدای نمونه می‌تواند باعث نجات فرد و نیز نجات سایرین شود.

بلاتکلیفی پروژه شبیه‌سازی یوز

با توجه به خبرهایی که اخیرا از برنامه‌های پژوهشگاه رویان نسبت به شبیه‌سازی یوز آسیایی منتشر شده بود، از رئیس پژوهشگاه رویان درباره آخرین اقدامات انجام گرفته در این مورد پرس‌وجو کردم. دکتر گورابی در پاسخ می‌گوید: نجات این گونه حیوانی در کوتاه مدت قابل انجام نیست. اقدامات برای احیای نمونه قوچ قومیشلو از طریق تخمک‌گذاری در رحم گوسفند موفق آمیز بود و باعث تولد نوع نیمه وحشی این قوچ شد، اما در باره گربه‌سانان مانند یوز ایرانی این کار بسیار دشوارتر است و باید بررسی‌ها برای نحوه انجام این کار صورت گیرد. رئیس جشنواره بین‌المللی تحقیقاتی رویان با بیان این که تنها راه درآمد پژوهشگاه، اقدامات درمانی است، خاطرنشان می‌کند: اگر نهادهای مسئول همچون سازمان حفاظت محیط‌زیست هزینه‌ها را تقبل کنند، ما آمادگی انجام آن را داریم. با وجود مذاکرات انجام گرفته با این سازمان و اعلام آمادگی آنها، هنوز اقدام جدی و قابل توجه برای تحقیقات مورد نیاز انجام نگرفته است.

به گفته رئیس پژوهشگاه رویان، تهیه و فریز سلول‌های این حیوان، اولین گامی است که برای شبیه‌سازی یوز ایرانی باید انجام شود تا بعدا بتوانیم از آنها برای شبیه‌سازی استفاده کنیم.

هفدهمین جشنواره بین‌المللی تحقیقاتی رویان در یک نگاه

　هفدهمین جشنواره بین‌المللی تحقیقاتی رویان با حضور محققان 36 کشور جهان از 10 تا 13 شهریور درمرکز بین‌المللی همایش‌های رازی تهران برگزار شد. در این جشنواره، علاوه بر هانس کلورز، محقق هلندی و استاد ژنتیک مولکولی که موفق به دریافت جایزه دکتر کاظمی آشتیانی 2016 شد، پنج محقق خارجی و سه پژوهشگر داخلی نیز موفق به دریافت جایزه شدند.

استفاده از آخرین روش‌های درمان ناباروری، به‌روز‌رسانی روش‌های درمانی بیماران با پاسخ ضعیف تخمدانی، کاربردهای نوین شبیه‌سازی در انسان و حیوان، تازه‌های مربوط به علت‌شناسی، تشخیص و درمان یافته‌های جدید مولکولی در سقط‌های مکرر خود‌به‌خودی، بررسی تاثیر آرام‌سازی بر اضطراب زنان نابارور تحت درمان با روش‌های کمک باروری، تدوین و اعتبارسنجی پرسشنامه نگرش سنجی پیرامون اهدای تخمک و روش‌های جدید حفظ باروری در بیماران مبتلا به سرطان از محورهای این کنگره بود.

سهیلا فلاحی