منافع یا تاریخ‌ مساله این است

نمونه‌اش هم سامان نیافتن ترافیک شهری است که در سایه «من بروم، بقیه به من چه» به جایی نمی‌رسد. اخیرا موضوع کاهش نیافتن مصرف آب در کشور علی‌رغم هشدارهای مکرر و اخیرا انتشار عکس‌های وحشتناک از نشست زمین در اقصی نقاط کشور، به مجموعه نمونه‌های شکست‌خوردن کار جمعی در ایران اضافه شده است. با این حال الان دیگر ظاهرا کارد به استخوان رسیده و شکاف‌ها و فرونشست‌های زمین به 600 متری مجموعه جهانی تخت جمشید، پاسارگاد و نقش رستم رسیده و فغان نگرانی کارشناسان و تاریخ‌دوستان وطنی را به آسمان رسانده است. با این حال، این چالش دچار یک تناقض بزرگ است که حل آن در گرو تدوین یک تعریف استراتژیک و کلان‌نگر برای استان فارس است. تعریفی که نبود آن، باعث شده منطقه‌ای چون استان فارس در عین بی‌آبی، تلاش کنند رکورددار کشت و برداشت گندم از کشور باشد و برای تحقق و تداوم سالانه این رکورد، هر سال عمق چاه‌ها را بیشتر افزایش دهند و تا عمق 300 متری زمین را نیز بکاوند. اینچنین شده که مردم و کشاورزان استان فارس 2.3 میلیارد مترمکعب آب، بیش از آنچه به طور طبیعی در آبخوان‌های استانشان وارد می‌شود را مصرف می‌کنند تا زمین فارس از این‌که رتبه نخست فرونشست و ایجاد ترک و فروچاله در کشور را دارد به خشم بیاید. اینجاست که آن تناقض استراتژیک برای حل مساله نجات تخت‌جمشید از فرونشست زمین به چشم می‌آید و دیکته می‌کند و با کاهش نیافتن مصرف آب در مرودشت و کل استان فارس و ممنوعیت جدی حفر چاه‌های غیرمجاز و کاهش برداشت از چاه‌های مجاز، مساله تخت‌جمشید حل نمی‌شود. اما این یکسوی تناقض است. در سوی دیگر آن، معیشت جایگزین برای فارس مطرح می‌شود، یعنی مردم فارس و مرودشت اگر کشاورزی نکنند، پس چه کنند؟ به نظر می‌رسد راه‌حل این تناقض یک مدیریت نرم چندجانبه است. شروط تحقق آن نیز عبارت است از ایجاد بازوهای لازم برای فرهنگسازی، آگاه‌سازی و بسیج کردن مردم در راستای حفظ آثار تاریخی از گزند منفعت‌طلبان، برقراری معافیت‌های مالیاتی جذاب برای جایگزینی سرمایه‌گذاری گردشگری به‌جای کشت‌های آب‌بر، تدوین الگوی کشت و محدود کردن کشاورزی منطقه، استفاده از سمن‌ها (سازمان‌های مردم‌نهاد) برای مقابله با حفر چاه‌های غیرمجاز و شناسایی آن و سرانجام ترتیب دادن بازدیدهای عمومی برای مردم از محل فروچاله‌ها و تشریح خطری که یکی از بزرگ‌ترین مظاهر تمدن ایران‌زمین را تهدید می‌کند. به نظر می‌رسد اگر مردم فارس آگاه شوند که تاراج بردن منابع آب به دلیل منافع کوتاه‌مدت عده‌ای‌، تاریخ کشور و معیشت بلندمدت آنان را توامان تهدید می‌کند، این‌بار تجربه تاریخی «ایرانیان در کار جمعی ناموفقند» را تکرار نخواهند کرد، زیرا می‌فهمند کشتی سوراخ شده است... .

سید علی دوستی موسوی