مجری، نماد سلیقه یک ملت است

مردم تهران و شهرری سال 1337 و مردم آبادان و خرمشهر سال 1339، تلویزیون را به خانه‌های خود بردند. پخش برنامه‌ها سیاه و سفید بود و وزارت پست و تلگراف و تلفن امتیاز تاسیس آن را به بخش خصوصی داده بود. در آن زمان شیوه پخش برنامه ناچار مستقیم بود، زیرا دستگاه ضبط برنامه‌های تلویزیونی هنوز تکمیل نشده بود و اولین برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگان تلویزیونی مجبور بودند از مجریان مسلط و با‌استعداد استفاده کنند.

هنوز شبکه‌های گوناگون از راه نرسیده بودند و فقط یک شبکه در خیابان الوند داشتیم و بس! اما امروز در عصر پدیده‌های انبوه زندگی می‌کنیم که مقوله‌ای کاملا مجزا و بسیار مفصل است. همان‌قدر که تعریف انسان عصر جدید پیچیده و دشوار است، برنامه‌سازی و اجرای برنامه برای این انسان هم پیچیده و مستلزم دانش و آگاهی بسیار است.

در برنامه‌های تلویزیونی مجری، نماینده و نتیجه سلیقه مدیر شبکه و حتی نماد سلیقه یک ملت است. فرض کنید که من و شما به تماشای چند برنامه تلویزیونی از کشورهایی مانند تانزانیا، بنگلادش، برمه، گینه و مانند آن نشسته‌ایم و زبان مردم آن سرزمین را نمی‌دانیم و از قاب تلویزیون، مردم سرزمین دیگری را در زیر ذره‌بین نگاه خود داریم. پس از دیدن چند برنامه از کشورهایی که به آن سفر نکرده‌ایم و چندان اطلاعی از وضعیت آن نداریم، ناخودآگاه انگاره‌های ذهنی در باره آن کشور در اندیشه ما شکل می‌گیرد.

بنابراین مجریان تلویزیونی که خط اول تماس شبکه با تماشاگران هستند، نه تنها بر کودکان ما، نوجوانان یا جوانان این سرزمین بلکه روی اذهان، افکار، سلیقه، رفتارها و اندیشه میانسالان نیز تاثیر آشکار و پنهان برجا می‌گذارند.

در درجه نخست لباس، آرایش موها و هر چه که ظاهر آدمی نامیده می‌شود و سپس در مرتبه بعدی، شیوه حرف زدن مجری با تماشاگران، تکلیف برنامه را در دقایقی بسیار کوتاه در همان لحظات آغازین با تماشاگر روشن می‌کند اما مسئولیت‌ها صرفا متوجه مجری نیست.

در روند شکل‌گیری و زنجیره تولید آثار تلویزیونی، نقش اصلی به عهده تهیه‌کننده است که سایه‌ای از مدیر شبکه محسوب می‌شود. روی تهیه‌کننده بیشتر از همه تاکید می‌کنم...! و بدانیم که این حرفه تعریف مفصلی دارد. تهیه‌کننده باسلیقه، دانا و باسواد می‌داند که مجری، دکور، لباس، زبان بدن و چهره، نور، رنگ، موسیقی، خط، گرافیک و تمام مبانی زیباشناختی در روان‌شناسی تاثیر، هر کدام در جای خود چه اهمیت حیرت‌آوری دارند. در نتیجه به هنگام بسته شدن نطفه یک برنامه تلویزیونی، همانا تهیه‌کننده است که مخاطب‌شناسی و هدف را در عصر کثرت‌ها، مدنظر قرار می‌دهد و بهترین و مناسب‌ترین مجریان را برمی‌گزیند.

گرچه مسئولیت حضور و انتخابش بر دوش تهیه‌کننده است، اما مجری تلویزیون نمی‌تواند و نباید فراموش کند که نماد سلیقه تمام مردم سرزمینش محسوب می‌شود و باید او نیز به فرهنگ، روان‌شناسی تاثیر و مخاطب‌شناسی آگاه و مطلع باشد.

دکتر اکبر عالمی

دانشیار رشته سینما و تلویزیون