ردپای قاچاق در تجهیزات پزشکی

هیچ آمار رسمی و دقیقی از بازار پرمنفعت قاچاق تجهیزات پزشکی وجود ندارد، اما به گفته کارشناسان خبره این حوزه، تخمین زده می‌شود که حدود 30 درصد بازار پنج میلیارد دلاری تجهیزات پزشکی در ایران، در زمره کالاهای قاچاق قرار می‌گیرد.

در بین این آمارهای مایوس‌کننده، خبر امیدوارکننده این است که چند روز قبل، رئیس اتحادیه تهیه و توزیع تجهیزات و لوازم پزشکی و آزمایشی در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما از حذف کامل قاچاق تجهیزات پزشکی تا پنج ماه آینده خبر داد.

قاسم نوده فراهانی از راه‌اندازی سایتی برای ثبت کالاهای وارداتی خبر داده و گفته با اجرای این طرح در سایت اداره کل تجهیزات پزشکی در سال 95 همه واردکنندگان تجهیزات ملزم به ثبت کالای وارداتی هستند.

بر اساس الزام قانونی، همه بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و پزشکان، باید از این پس برای خرید کالاهای ثبت شده، حتما به این سامانه مراجعه کنند. به قول فراهانی، هم اکنون 70 درصد کالاهای وارداتی در این بخش در سامانه ثبت شده است و تا پنج ماه آینده به 100درصد می‌رسد.

یک مقام مسئول در وزارت بهداشت که نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، در گفت‌وگو با جام‌جم، تائید می‌کند که با راه‌اندازی این سایت، قطعا قاچاق تجهیزات پزشکی کاهش می‌یابد، اما باید الزام قانونی برای خرید از طریق این سامانه، ضمانت اجرایی داشته باشد.

این مقام مسئول تاکید می‌کند که باید نظارت بیشتری روی مراکز درمانی داشته باشیم، زیرا در صورت تشدید نظارت‌ها، حتی بدون این سامانه هم می‌توانیم از خرید و فروش تجهیزات پزشکی در مراکز درمانی جلوگیری کنیم.

مشتری‌های پر و پا قرص قاچاق

به گفته رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو، 60 درصد تجهیزات پزشکی مصرفی در ایران وارداتی است. البته این آمار اصلا به این معنی نیست که فکر کنیم 40 درصد بازار تجهیزات پزشکی در اختیار تولید داخلی است، زیرا سهم زیادی از بازار تجهیزات پزشکی را محصولات قاچاق تشکیل می‌دهد که اصلا در آمارهای رسمی دیده نمی‌شود.

دکتر حسین سلمان‌زاده، ‌رئیس انجمن تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی، دندانپزشکی و آزمایشگاهی در گفت‌وگو با جام‌جم، راه‌اندازی این سامانه را گام خوبی در جهت کنترل کالاهای قاچاق می‌داند، اما تصریح می‌کند: باید در وهله اول با مبادی مصرف این تجهیزات قاچاق در مراکز درمانی برخورد شود؛ زیرا به هر صورت جنس قاچاق بالاخره وارد کشور می‌شود، اما اگر این تجهیزات مشتری نداشته باشد، ناخودآگاه قاچاق آن هم کمتر می‌شود.

به گفته سلمان‌زاده، برخی بیمارستان‌های دولتی و خصوصی، مشتری این تجهیزات پزشکی قاچاق هستند، زیرا می‌توانند محصولات قاچاق را با قیمت کمتری بخرند و فروشنده کالاهای قاچاق هم تسهیلات متعددی مثل فروش اقساطی برای خریداران بیمارستانی قائل می‌شود.

این تخلف بیمارستان‌ها، موضوعی نیست که مسئولان دولتی نیز آن را انکار کنند. مثلا همین چند وقت قبل دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو بصراحت اعلام کرد که طی بازرسی‌ از برخی بیمارستان‌ های دولتی تجهیزات مصرفی قاچاق را در این مراکز درمانی مشاهده کرده است.

دیناروند یادآوری کرده که «برخلاف بازار دارویی ایران که شرکت‌های قانونی موظف به توزیع دارو هستند، برای تجهیزات پزشکی چنین شرکت‌هایی نداریم و هم‌اکنون صدها عمده‌‌فروش و بنکدار به توزیع تجهیزات مصرفی بیمارستان‌ها اقدام می‌کنند که گاه برخی از این اقلام توزیعی، به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود.»

اتفاقا سلمان‌زاده هم از این موضوع دل خونی دارد و می‌گوید: یکی از عمده‌ترین راه‌حل‌های مبارزه با تجهیزات پزشکی قاچاق، این است که بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مجاز باشند فقط از شرکت‌های پخش رسمی، خرید کنند و شرکت‌هایی که از وزارت بهداشت مجوز گرفته‌اند، مجاز به واردات تجهیزات پزشکی به کشور باشند، اما در کشور ما نه تنها تعداد شرکت‌های پخش رسمی بسیار اندک است، مراکز درمانی هم هیچ الزامی برای خرید از آنها ندارند.

نباید بیمارستان‌ها، سلیقه‌ای خرید کنند

تقریبا هر وسیله پزشکی، اعم از تجهیزات ساده مثل پنبه، سرم، دستگاه فشارسنج، برانکار، گوشی پزشکی یا وسایل پیشرفته‌ای مثل تجهیزات پرتوپزشکی، سی تی اسکن و مانیتور علائم حیاتی که در مراکز درمانی می‌بینید، همه و همه در زمره تجهیزات پزشکی قرار می‌گیرند که بیمارستان‌ها به تناسب نیازشان، این تجهیزات را خریداری می‌کنند.

دکتر محمدحسین قربانی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم به همین مساله انتقاد دارد و می‌گوید: نباید هر بیمارستانی، خودش به خرید تجهیزات پزشکی قاچاق اقدام کند، زیرا این کار احتمال اعمال سلیقه و سوء استفاده مالی را به وجود می‌آورد. باید دانشگاه‌های علوم پزشکی در هر استان، یک کمیته داشته باشند که خرید تجهیزات پزشکی در هر استان، فقط از طریق این کمیته‌ها صورت گیرد.

به باور قربانی، با این کار علاوه بر این که محصولات باکیفیت‌تری خریداری می‌شود، تا حد زیادی از قاچاق تجهیزات پزشکی هم جلوگیری می‌شود. همچنین وجود چنین کمیته‌هایی به اعتقاد این نماینده مجلس، موجب می‌شود نظارت بر خرید تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌ها بالاتر برود، بر مبنای اقتصاد مقاومتی حرکت شود و اشتغال‌زایی گسترده‌ای هم در داخل کشور به وجود بیاید.

اما اگر پای درد دل بیمارستان‌ها هم بنشینید، متوجه می‌شوید خیلی‌هایشان از سرناچاری و فقر اعتبارات مجبور شده‌اند تجهیزات پزشکی قاچاق یا دست دوم را با قیمت پایین‌تری از قاچاقچیان بخرند تا نیازهای اولیه بیمارستان را برطرف کنند، زیرا هنوز هم بسیاری از بیمه‌های درمانی با تاخیرهای چند ماهه، طلب بیمارستان‌ها را پرداخت می‌کنند.

بدیهی است از چنین آب گل آلودی، حتی قاچاقچیان با تجارت چمدانی تجهیزات پزشکی هم تلاش کنند ماهی خودشان را صید کنند و تجهیزات پزشکی را بدون واهمه از قانون به دست مشتری برسانند؛ تجهیزات قاچاقی که عمدتا از پاکستان، ترکیه و چین به کشور وارد می‌شود و کیفیت بسیاری از آنها از سوی متخصصان خبره این حوزه، تائید نمی‌شود.

امین جلالوند - جامعه