غربی‌ها منتظر تاوان پیمان‌شکنی باشند

واقعیت این است که در هر پیمان بین‌المللی، اصل بدیهی در عقد و عمل به پیمان، تعهدات برون‌مرزی دولت‌هاست.

این اصل برخاسته از نظریه واقع‌گرایی در نظریات روابط بین‌الملل است که براساس آن، این دولت‌ها هستند که بازیگران اصلی عرصه سیاست خارجی به‌شمار آمده و تصمیم هر دولت، می‌تواند مبنایی برای رفتار دولت دیگر باشد. برجام نیز از این قاعده مستثنا نبوده و کشورمان براساس تعهدات شش دولت، به‌اضافه اتحادیه اروپا، تصمیم به عقد پیمان با قدرت‌های جهانی گرفته است.

با وجود این تغییر مناسبات جهانی و سایه افکندن منافع لابی‌ها بر اراده دولت‌های طرف پیمان با ایران باعث شده تا نظریات معطوف به واقع‌گرایی، قدرت لازم را برای تعهدآفرینی برای اجرای برجام نداشته باشد و چنین است که شاهد نقش‌آفرینی بازیگرانی جدای از شش دولت طرف قرارداد با ایران در رابطه با اجرای برجام هستیم. مثلا کنگره آمریکا از فردای اجرای برجام مبادرت به سنگ‌اندازی در برابر این توافق کرد و دیروز هم جمهوریخواهان آمریکا در سند رسمی خود جایگاه برجام را به یک توافق شخصی میان اوباما و ایران تقلیل دادند.

اظهارات اخیر نمایندگان فرانسه و انگلیس در شورای امنیت سازمان ملل علیه کشورمان نیز نشان می‌دهد که تحولات اخیر اروپا و اختلافات داخلی میان اتحادیه اروپا و برخی کشورهای قاره سبز، عملا چنان‌که برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند، اجرای برجام را تحت‌تاثیر خود قرار داده است.

به همه اینها البته باید دعوای قدیمی شرق و غرب را نیز افزود که این روزها ابعاد آن به خاورمیانه کشیده شده است.

به این ترتیب حالا که 1+5 می‌خواهد از منطق واقع‌گرایی فاصله گرفته و پای بازیگرانی به‌غیر از دولت‌های متعهد به برجام را به زمین بازی توافق هسته‌ای باز کند، بجاست تا تهران نیز از همین ابزار برای نشان دادن توانمندی خود در وادار کردن طرف مقابل به ایستادن بر پیمان خود، استفاده کند.

ورود رئیس مجلس به موضوع اقدام متقابل تهران در زمینه برجام را باید در همین راستا تحلیل کرد. اقدامی قاطع که البته باید با رعایت ملاحظات لازم پیگیری شود تا در این میان، 1+5 نتواند انگشت اتهام عهدشکنی در برجام را متوجه ایران کند.

در صورتی که 1+5 می‌خواهد به بهانه تغییر دولت در انگلیس و بحران سیاسی در فرانسه و اختلافات انتخاباتی در آمریکا، پا روی برجام بگذارد، ایران نیز با اقتدار اثبات خواهد کرد، هراسی از این عهدشکنی‌ها ندارد. اما اگر کشورهای غربی چنان‌که در بیانیه دیروز اتحادیه اروپا تاکید شده، به‌واقع مایل به اجرای بی‌حاشیه برجام هستند، تهران نیز چنان‌که از ابتدا پیشگام در اجرای تعهدات خود بوده، همچنان بر سر پیمان خواهد ایستاد تا افکارعمومی جهانی این واقعیت را دریابد که توپ اجرای برجام در زمین دولت‌های غربی است، نه ایران.

مصطفی انتظاری‌ هروی - روزنامه‌نگار