مرگ سد نهرین‌ طبس در بحران بی‌آبی

به گزارش جام‌جم، طبس را بزرگ‌ترین شهرستان ایران و خاورمیانه نامیده‌اند؛ شهرستانی که یک پایش در کویر مرکزی است و پای دیگرش در کویر لوت. تا شعاع 200 کیلومتری شهر طبس شهر بزرگ دیگری به چشم نمی‌خورد. حالا در نظر بگیرید وقتی این شهرستان با بحران کم‌آبی روبه‌رو شود، برای حل آن چه باید کرد؟

مسئولان طبس از هم‌اکنون در مورد کاهش فشار آب از خردادماه هشدار داده و تنها راه‌حل این مشکل را صرفه‌جویی عنوان کرده‌اند.

ذخیره سد نهرین به صفر رسید

مدیر شرکت آب و فاضلاب شهری طبس با بیان این‌که طبق برآوردهای انجام ‌شده در سال گذشته مشترکان بالغ بر دو میلیون مترمکعب آب نیاز دارند، به مهر می‌گوید: تاکنون حدود 32 درصد این آب از طریق تصفیه‌خانه سد نهرین تأمین می‌شده است که در حال حاضر به دلیل کمبود بارندگی، ذخیره آن به صفر رسیده است. علیرضا محمدزاده از کاهش 30 درصدی میزان بارندگی در شهرستان طبس طی سال جاری خبر می‌دهد و می‌افزاید: تمام امکانات خود را برای حل این مشکل به‌کار بسته‌ایم، اما با این منابع محدود آبی نمی‌توان جوابگوی نیاز شهر بود.

به گفته او، در حال حاضر حدود 75 درصد آب مصرفی طبس در بخش خانگی استفاده‌ شده که بخش عمده‌ای از این آب در فصل گرما توسط وسایل سرمایشی و آبیاری فضای سبز هدر می‌رود.

تشکیل کارگروه بحران آب

محمدحسین اخوان صفار، رئیس شورای اسلامی شهرستان طبس که دستی هم در مطالعات و اکتشافات پروژه‌های بزرگ صنعتی طبس از جمله پروژه معادن ذغالسنگ داشته، وضعیت آب شهرستان طبس را بحرانی عنوان می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: افزون بر سه سد آبی که مهم‌ترین‌شان سد نهرین است و 20 درصد آب طبس را تأمین می‌کرد، بیشترین سهم در تأمین آب شهرستان طبس، از جمله طبس، بشرویه، عشق‌آباد و دیهوک بر دوش چاه‌های آب است که از طریق رشته‌کوه‌های شتری تغذیه می‌کنند.

او با بیان این‌که شواهد نشان می‌دهد طبس در طول یک سال گذشته جزو مناطقی بود که کمترین میزان بازندگی را داشته است، می‌افزاید: کاهش نزولات جوی، سفره‌های زیرزمینی را در معرض خطر قرار داده و بیم آن می‌رود که تأمین آب از این چاه‌ها نیز با چالش همراه باشد.

رئیس شورای اسلامی شهرستان طبس به تشکیل کارگروه بحران آب با حضور مسئولان شهرستان طبس اشاره می‌کند و می‌گوید: این کارگروه هر دو هفته یک بار در معاونت استانداری و فرمانداری طبس جلسه دارد و حل این موضوع را در دستور کار خود قرار داده است. به گفته او، راه‌حل‌های مورد توجه شامل سه دسته طرح و برنامه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت است.

صفار اخوان با بیان این‌که مدیریت مصرف آب و اکتشاف منابع آبی جدید از جمله برنامه‌های کوتاه‌مدت برای بحران کم‌آبی طبس است، به مطالعه و برنامه‌ریزی برای احداث شبکه فاضلاب طبس به عنوان برنامه میان‌مدت اشاره می‌کند و می‌گوید: مردم طبس به انتقال آب از دریای خزر یا خلیج‌فارس نیز چشم امید دارند و امیدوارند مسئولان کشور انتقال آب به طبس را نیز به عنوان یک برنامه بلندمدت در دستور کار خود قرار دهند.

چشم امید طبسی‌ها به سرچشمه‌های کارون

به گفته مدیر شرکت آب و فاضلاب شهری طبس، بازسازی شبکه‌های فرسوده، بازبینی و تعویض تجهیزات منابع تولید آب، اطلاع‌رسانی به مردم برای کاهش مصرف و... از جمله اقدامات شرکت آب و فاضلاب شهری طبس برای کاهش هدرفت آب است.

هرچند مدیریت مصرف منابع آبی موجود می‌تواند بخشی از مشکل کمبود آب را حل کند، اما با وجود همه این مشکلات به نظر می‌رسد که انتقال آب به طبس تنها راه‌حل مؤثر برای رفع معضل بی‌آبی در این شهرستان است.

در طول این سال‌ها گزینه‌های متعددی برای اجرای طرح انتقال آب به این شهرستان وجود داشته که انتقال آب از سرچشمه‌های کارون یکی از آنها بود و بنابه مصوبه شورای عالی آب در سال 83 سهمیه‌ای از محل خط دوم انتقال آب به یزد برای شهرستان طبس در نظر گرفته‌ هم بعد از گذشت حدود 12 سال هنوز در هاون وعده‌های مسئولان کوبیده می‌شود و پاسخ مسئولان تنها تداوم پیگیری‌هاست. حسین امامی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در ارتباط با آخرین وضعیت سهمیه طبس از کارون، به مهر می‌گوید: در حال پیگیری این موضوع هستیم و اقدامات کارشناسی برای این کار در حال انجام است. امامی با اشاره به برنامه‌ریزی‌های انجام ‌شده برای حل این مشکل در تابستان، می‌افزاید: برای رفع این مشکل، حفر دو چاه جدید در دستور کار قرار گرفته که در حال حاضر یک چاه در حال حفاری است.

به گفته او، هم‌اکنون آب شهرستان طبس از طریق 20 چاه تأمین می‌شود.

4 شهر و یک پروژه عظیم ملی در خطر نابودی

طبس در محاصره کویر مرکزی و کویر لوت است و با نزدیک‌ترین شهر، یعنی فردوس 220 کیلومتر فاصله دارد. حسین اخوان صفار رئیس شورای شهرستان طبس معتقد است این شرایط توجه ویژه مسئولان به این شهرستان را می‌طلبد، چراکه این شهرستان سنگربان کویر است و در تأمین امنیت این منطقه از کشور نقش مهمی ایفا می‌کند: پیش از این، قاچاق مواد مخدر از مسیر کویر برای قاچاقچیان هموار بود، اما با توسعه پروژه‌های صنعتی نظیر زغال‌سنگ طبس، این مسیر برای این سوداگران مرگ ناامن شده است.

اخوان صفار به مصرف 260 لیتر در ثانیه شهروندان طبسی اشاره می‌کند و می‌افزاید: افزون بر این، تأمین آب بخش صنعتی منطقه نیز اهمیت دارد، چراکه اشتغال مردم این شهرستان را به خطر می‌اندازد. او با بیان این‌که پروژه ذغال‌سنگ طبس برای نزدیک به 8000 نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغالزایی کرده است، عنوان می‌کند: این معدن و بخش‌های فراوری ذغال‌سنگ نیاز به 260 لیتر آب در ثانیه دارند. در نظر بگیرید تأمین این آب چه نقش مهمی در اقتصاد منطقه و کشور دارد. به گفته او، در صورت وخیم‌تر شدن بحران آب طبس، چهار شهر و یک پروژه عظیم ملی در معرض خطر نابودی قرار می‌گیرند.

کمیل انتظاری