سکوت نهادهای غیردولتی در برابر سیاست خرید پالایشگاه در خارج از کشور

مزیتی که بی‌اثر کردن آن برای کشورهای غربی در صورت تشدید دوباره تحریم‌ها، کار چندان مشکلی هم به نظر نمی‌رسد. از سوی دیگر، در حالی برنامه‌ریزی و مذاکره برای خرید پالایشگاه نفت در خارج از ایران به یکی از مهم‌ترین مسائل حوزه پالایشی وزارت نفت در ماه‌های اخیر تبدیل شده است که صنعت پالایش نفت داخل کشور همچنان با چالش‌های عدیده‌ای همراه است. چالش بزرگی که به پایین بودن سطح فناوری 9 پالایشگاه فعلی کشور و تولید بالای ماده کم‌ارزش نفت کوره برمی گردد و رفع آن معطل تزریق منابع مالی لازم است. این چالش منتج به وضع اقتصادی نامطلوب واحدهای پالایشی موجود شده است و سهامداران این پالایشگاه‌ها نبود منابع مالی کافی برای بهبود فناوری پالایشگاه‌های خود را مهم‌ترین عامل عدم اصلاح این شرایط اعلام می‌کنند. در این میان سوالاتی مطرح است که ضرورت دارد وزارت نفت و سهامداران این پالایشگاه‌های بظاهر خصوصی در قبال آنها پاسخگو باشد.

1 ـ با توجه به این که یکی از بزرگ‌ترین مشکلات فعلی صنعت پالایشی کشور، کمبود منابع مالی است، این سوال مطرح می‌شود چرا سهامداران این پالایشگاه‌ها که عمدتا جزو نهادهای عمومی غیردولتی هستند در مقابل راهبرد وزارت نفت موضع نمی‌گیرند و درباره این موضوع روزه سکوت گرفته‌اند؟

2 ـ سوال دیگر این که اگر وزارت نفت منابع مالی مورد نیاز برای این سیاست را مشخص کرده است که می‌تواند طبق گفته وزیر نفت از منابع صندوق ذخیره ارزی باشد یا از سوی بخش خصوصی تأمین شود، اولا که بخش خصوصی اگر توان تأمین مالی پالایشگاه‌های داخلی را داشت که نیازی به کمک دیگران نبود و ثانیا اگر قرار است از منابع صندوق توسعه ملی استفاده شود پس چرا وزارت نفت حاضر به ارائه تسهیلات مالی برای احداث طرح‌های زمین مانده پالایشگاهی و همراهی با بخش خصوصی نیست؟

3 ـ حتی اگر به استناد مصاحبه اخیر عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران سودده بودن پالایشگاه‌ها به گونه‌ای باشد که سود پالایشگاه‌های جدید 8 تا 9 دلار در هر بشکه سودآوری داشته باشد پس چرا اقدامی در راستای توسعه صنعت پالایش در کشور و افزایش سودآوری آن نشده است؟ همچنین اگر قرار است از این پس روی ساخت پالایشگاه در خارج از کشور اقداماتی صورت بگیرد، چرا برنامه‌ریزی‌های وزارت نفت بر این مسأله متمرکز نشود که طرح‌های پالایشی متوقف شده را از حالت رکود خارج کند؟

4 ـ سوال دیگر این است که اگر قرار باشد مطابق با برآوردهای انجام شده، نزدیک به 9 میلیارد دلار صرف احداث پالایشگاه در خارج از کشور و همچنین خرید سهام پالایشگاه خارجی شود، چرا این منابع مالی در راستای طرح‌های سودده پتروپالایشگاهی یا حتی طرح پالایشگاه آناهیتای کرمانشاه که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب نیز بودند به کار گرفته نشوند؟ اگر قرار است پیمانکاران و سازندگان خارجی اقدام به ساخت این پالایشگاه‌ها در خارج از کشور کنند، چرا این پالایشگاه‌ها در داخل کشور ساخته نشوند تا حداقل توان شرکت‌های پیمانکار داخلی نیز استفاده و به توانمندسازی آنها نیز کمک کرد؟

5 ـ چرا به جای اشتغالزایی نیروهای غیرایرانی در پالایشگاه‌های خارجی متعلق به ایران، این پالایشگاه‌ها در کشور ساخته نشوند تا حداقل بتوان از اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم این پروژه‌ها چه در دوران احداث و چه در دوران بهره‌برداری کمک گرفت؟ آیا با این اقدام، توانمندسازی پیمانکاران داخلی کشور و صدور خدمات فنی ـ مهندسی با ساخت پالایشگاه در کشور نادیده گرفته نمی‌شود؟

البته باید گفت پاسخ به برخی از این سؤالات ریشه در تفکر و منش وزارت نفت دارد؛ تفکری که برگرفته از منش نگاه به خارج، پیوستن به جامعه جهانی و در نهایت ما نمی‌توانیم است!

علیرضا کهزادی

جام‌جم