واسطه‌های خوشبختی

حرف‌های محمداسماعیل مطلق حرف‌های جدیدی نیست؛ حداقل برای جوانان. برای آنهایی که سال‌های عمرشان را ‌ به تنهایی پشت‌سر می‌گذارند و هنوز فرصت تشکیل خانواده پیدا نکرده‌اند. بین تمام عواملی که سر راه ازدواج این عده مانع تراشیده‌اند، از مشکلات اقتصادی و مادی گرفته تا مشکلات اجتماعی، بیکاری، آزادی‌ها و انحرافات اخلاقی و... نبود شناخت از گزینه مناسب برای ازدواج‌ مشکلی است که دامن خیلی از جوان‌ها را گرفته است؛ اتفاقی که نتیجه زندگی در جامعه امروز است. جامعه‌ای که کیلومترها از جامعه سنتی چند دهه پیش فاصله گرفته و راه آشنایی‌های صحیح بین افراد علاقه‌مند به تشکیل زندگی را دشوارتر از قبل کرده است؛ این مشکل مورد توجه دکتر عباس گلدوست هم قرار گرفته است.‌این استاد دانشگاه و آسیب‌شناس اجتماعی با اشاره به پدیده زندگی در کلانشهر‌ها و مشکلاتی که مختص جوامع امروزی است به جام‌جم می‌گوید: در دهه‌های گذشته، گزینه‌های ازدواج و تشکیل زندگی برای جوانان، به محدوده همسایه‌ها و فامیل خلاصه می‌شد. به عبارتی آنها از مرز کوچه و محله خودشان دورتر نمی‌رفتند، اما چرا این کار را می‌کردند؟ چون نسبت به همدیگر شناخت داشتند. این شناخت هم در سایه همان روابط همسایگی و فامیلی آن روزها به وجود آمده بود. یعنی این فرصت برایشان پیش می‌آمد که بتوانند در مورد همدیگر و خانواده‌های هم اطلاعات جامع و کاملی به دست ‌آورند.

پیامد شهرهای بزرگ

این در حالی است که با بزرگ شدن شهرها و آپارتمانی شدن خانه‌ها و جابه‌جایی‌های مدام همسایه‌ها در طول سال، این فرصت از بسیاری از خانواده‌ها گرفته شده است.‌این آسیب‌شناس اجتماعی با اشاره به این موضوع می‌گوید: در کلانشهرهای امروز دیگر نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم همچون گذشته، باب آشنایی بین جوانان طالب ازدواج و خانواده‌هایشان باز شود. چرا که آن ساختار قبلی جامعه به‌هم‌خورده و برای تشکیل خانواده، باید پیش‌زمینه‌ها و مقدماتی متناسب با جامعه امروز را فراهم کرد.

گلدوست ‌به نقش محوری معرف‌ها در ازدواج‌های نسل گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: هر چقدر ‌‌ما از ‌جامعه سنتی قبلی فاصله گرفتیم و سبک زندگی ما عوض شد، بسیاری از سنت‌ها و رسوم خوبمان را هم به فراموشی سپردیم. نقش خیلی‌ها هم در این بین کمرنگ شد. معرف‌ها یا همان واسطه‌های ازدواج جزو همین گروه بودند که رفته رفته به حاشیه رانده شدند.

بانک‌های اطلاعاتی ازدواج

در خاطره جوان‌های نسل گذشته، معرف‌ها نقش پررنگی دارند؛ واسطه‌هایی اغلب سن و سال دار، خوشنام و محترم. زنان و مردان پیر و سالخورده‌ای که خودشان به تنهایی یک بانک اطلاعاتی از دخترو پسرهای مجرد محله و فامیل بودند. آنها آمار سن و سال و شغل و درس و سربازی همه را داشتند و به موقع دست جوان‌های زیادی را در دست هم می‌گذاشتند. حالا اما آنها پا پس کشیده‌اند و مدت‌هاست کمتر واسطه‌ای به خودش این جرات را می‌دهد که نگاهی به بانک اطلاعاتی جوانان مجرد فامیل و محله بیندازد و گزینه‌های هم کفو را به هم معرفی کند.

این در حالی است که در روایت و احادیث دینی ما بارها به انجام کار خیر و برآوردن حاجت نیازمندان، وساطت و حل مشکلات آنها توصیه شده است. موضوعی که حجت‌الاسلام مسعود آذربایجانی، رئیس مرکز تخصصی اخلاق حوزه علمیه قم درباره‌اش به جام‌جم می‌گوید: واسطه‌گری برای ازدواج، کار خیر و خداپسندانه‌ای است که در روایات ما بسیار به آن توصیه شده و دلیلش هم این است که نفس این کار یعنی واسطه شدن برای رساندن خیر به دیگران و رفع نیاز نیازمندان، چه ‌مادی ، چه ‌فکری و... کار پسندیده‌ای است.

حجت‌الاسلام آذربایجانی ادامه می‌دهد: باید توجه کنیم که نیاز به تشکیل خانواده هم یک نیاز مهم در زندگی انسان‌هاست؛ چه از نظر عاطفی به آن نگاه کنیم، چه جنسی، چه سلامت و... این نیازی است که وجود دارد و اگر کسی این نیاز را در اطرافش می‌بیند و می‌تواند برای رفع آن قدم بردارد، پسندیده است که برای وصل پیشقدم شود، چراکه با این کار، در مسیر رفع نیاز انسانی که می‌خواهد از راه مشروع، اخلاقی و انسانی به خواسته‌اش برسد، قدم برداشته است. پس کاملا روشن است که از نظر دینی، عقلی و اعتقادی این‌کار‌ خیر است.

صادق، منصف؛تمام و کمال

عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در ادامه ، موفقیت این کار را مشروط به چند عامل می‌داند و می‌گوید: در اصل قضیه و خیر بودن واسطه شدن برای ازدواج، شکی نیست، اما باید حتما دو نکته اصلی را مدنظر قرار داد؛ اول این که فردی که واسطه می‌شود باید فقط روی آن مقدار شناختی که از طرفین دارد تاکید کند؛ نه کمتر و نه بیشتر. یعنی باید همه ‌شناخت را صادقانه و منصفانه در اختیار طرفین قرار بدهد، چیزی را از آنها پنهان نکند و در دادن اطلاعات غلو هم نکند. مثلا بگوید من این فرد را به اندازه یک همکار ، یک همسایه‌ یا به اندازه یک دوست می‌شناسم. چراکه حد و اندازه‌های شناخت در هر کدام از این رابطه‌ها‌ ‌متفاوت است.

عامل دوم از نظر حجت‌الاسلام آذربایجانی، به تحقیق و بررسی خانواده‌ها قبل از ازدواج وابسته است. این استاد دانشگاه در ادامه می‌افزاید: از طرف دیگر ما باید این فرهنگ را در بین مردم‌مان ترویج کنیم که سطح انتظارشان از فرد معرف را خیلی بالا نبرند. در حقیقت آنها را در حد همین معرفی قبول کنیم و بقیه مسائل را خودمان با تکیه برعقل و منطق خودمان بسنجیم و اگر در آینده خدای ناکرده مشکلی پیش آمد خودمان مسئولیت‌پذیر باشیم و مسئولیت عمل‌مان را به گردن معرف نیندازیم. چراکه همین مساله باعث شده خیلی وقت‌ها افرادی که می‌توانند معرف باشند از ترس بازخواست‌های احتمالی آینده خانواده‌ها، پیشقدم نشوند. در نتیجه اگر به این دو مساله در کنار هم توجه کنیم یعنی فردی که معرفی می‌کند بیش از اندازه‌ای که شناخت دارد به مساله تاکید نداشته باشد و از طرف دیگر خانواده‌های دختر و پسر هم مسئولیت‌پذیر باشند و تحقیق و بررسی را خودشان انجام بدهند، می‌توانیم مثل قبل با حضور معرف‌ها، ازدواج‌های موفقی بین جوانانی را که قصد تشکیل خانواده دارند، داشته باشیم.

سامان گودرزی - جام‌جم