برنامه‌های ترکیبی پرمخاطب وکم‌هزینه

به نظر می‌رسد مخاطبان میلیونی رسانه ملی در ایام نوروز بیشتر دل به برنامه‌های ترکیبی و گفت‌وگومحور که کارکرد سرگرمی‌سازی دارند سپرده‌اند و اصالت و اعتبار را به آثاری داده‌اند که به سهم خود نقش موثری داشته‌اند در رنگ و جلادادن به اوقات فراغت‌شان.

ساخت چنین برنامه‌هایی البته علاوه بر سرگرم کردن بینندگان تلویزیون به لحاظ و از جنبه دیگری هم می‌تواند حائز خیرات و برکات فراوانی باشد. در این وانفسای کمبود بودجه و اعتبار که رسانه ملی با آن مواجه است، ساخت برنامه‌های ترکیبی مفرح و شاد می‌تواند نوعی ادای دین به اقتصاد مقاومتی هم باشد، از این بابت که تولید چنین آثاری عموما بسیار کم هزینه‌تر از سریال‌های نمایشی است. تولید یک سریال، فرآیندی پرهزینه و پیچیده است که به علت تعدد نیروها و عوامل، زمان زیادی را هم می‌طلبد اما به روی آنتن فرستادن یک برنامه ترکیبی، پروسه‌ای ساده‌تر، کم‌هزینه‌‌تر و نیازمند زمان کمتری است. ذکر این نکته مهم البته در ابتدای این گزارش ضروری است که به هیچ عنوان نمی‌توان و نباید از نقش سریال‌های نمایشی در غنی کردن جدول پخش شبکه‌های رسانه ملی چشم‌پوشی کرد. هر نوع اثر نمایشی با هر ساختاری، مخاطبان خاص خود را دارد و حضورش در تلویزیون لازم و واجب است.

نقش موثر در جذب حداکثری مخاطبان

رئیس سابق انجمن نویسندگان و منتقدان سینمای ایران درباره نقش برنامه‌های جذاب ترکیبی در جذب هرچه بیشتر مخاطبان به رسانه ملی تصریح کرد: این برنامه‌ها نقش موثری را در جذب حداکثری مخاطبان به تلویزیون خواهند داشت به این شرط که اصالت خود را حفظ کرده و از خلاقیت تهی نباشند.

طهماسب صلح‌جو در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید کرد: ما به لحاظ پیشینه نمایشی آن‌قدر تنگدست نیستیم که بخواهیم از روی شبکه‌های ماهواره‌ای الگوبرداری کنیم. این کار اصولا با یکی از اهداف بزرگ سازمان صداوسیما یعنی فرهنگ‌سازی مغایر است. برنامه‌های تلویزیون باید سبک بومی ایرانی داشته باشند.

سرگرمی‌سازی آسان نیست

وی ادامه داد: برنامه‌های ترکیبی جذاب علاوه بر بودجه‌ کمتری که نیاز دارند حتی می‌توانند با جذب اسپانسرهای مختلف، درآمدزایی هم داشته باشند. تجربه نشان داده که اگر تلویزیون بتواند برنامه‌های جذاب تولید کند مردم رسانه خودشان را رها نکرده و به شبکه‌های ماهواره‌ای روی نخواهند آورد. به طور قطع، مردم رسانه ملی خودشان را بیشتر می‌پسندند. این منتقد پیشکسوت با تاکید بر این‌که سرگرمی‌سازی کار ساد‌ه‌ای نیست، گفت: سرگرمی‌سازی نه‌تنها ساده نیست که حتی از تولید برنامه‌های نمایشی بسیار دشوارتر است. تولید چنین برنامه‌هایی به خلاقیت، ذوق و استعداد نیاز دارد و کار هر کسی نیست. تلویزیون باید برای این مهم، عوامل کاربلد و امتحان پس‌داده را به همکاری دعوت کند. سرگرم‌سازی را باید جدی‌تر گرفت و نگاهی اصولی‌تر به آن داشت. کسانی که برنامه سرگرم‌کننده می‌سازند باید نبض مردم و جامعه را در دست داشته و از خواسته‌ آنها اطلاع داشته باشند. نباید سرگرمی‌سازی را دست‌کم گرفت.

نیازی به سریال‌سازی‌های بی‌هدف نیست

علاوه بر سه برنامه شاخص خندوانه، شب‌کوک و دورهمی، آثار دیگر تلویزیونی هم هستند که مورد استقبال توامان منتقدان و مخاطبان قرار گرفته‌اند.

به اعتقاد یک منتقد و نویسنده، برنامه «قندپهلو» هم توانسته است در ایام نوروز در شمول برنامه‌های پرمخاطب رسانه ملی قرار بگیرد.

سعید مستغاثی با بیان این مطلب و با تاکید بر این‌که سازمان صداوسیما یک دانشگاه است، اظهار کرد: برنامه‌های سرگرمی باید شان رسانه ملی را حفظ و در عین حال تقویت کنند. نیازی به سریال‌سازی‌های بی‌هدف نیست. با بودجه یک سریال شاید بتواند چند برنامه متفاوت اما جذاب تولید کرد. نباید کمبود بودجه را بهانه ساخت برنامه‌های نازل و بی‌کیفیت کرد. وی تاکید کرد: ما در گنجینه ادبیات کشورمان فرهنگ غنی طنز داریم و نیازی نیست که برای سرگرمی‌سازی به به فرهنگ بیگانه چنگ بیندازیم. نباید از فرهنگ غنی ایرانی- اسلامی برای برنامه‌سازی استفاده شود. در ضمن حتما باید کار نو و جذابی به مخاطب ارائه کرد و خلاقیت‌های لازم به کار گرفته شود. نباید به بهانه احتیاط و محافظه‌کاری جلوی خلاقیت و نوآوری‌ها را گرفت. در این صورت، هم جایگاه و شان صداوسیما به‌عنوان یک دانشگاه عمومی حفظ می‌شود و هم برنامه‌های مفرح و جذابی تولید و به روی آنتن خواهد رفت.

تقلید، نشانه وادادگی است

به گفته مستغاثی، بخش عمده‌ای از فرهنگ طنز ما قابلیت به روزرسانی را دارد و برای این مهم، به استعداد، خلاقیت، پشتکار و تخصص نیاز است.

این منتقد با تاکید بر این‌که قرار نیست برای ایجاد نشاط و سرگرمی به هر وسیله‌ای متوسل شد، گفت: تلویزیون با برنامه‌هایش باید برای مردم آموزنده بوده و نمایانگر سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی باشد. تقلید، نشانه وادادگی است. قطعا تقلید از آثار دست چندم شبکه‌های ضعیف ماهواره‌ای پسندیده نیست و باعث مراجعه مردم به ماهواره می‌شود تا بتوانند اصل برنامه‌ها را ببینند.

برنامه‌های ترکیبی به تلویزیون هویت می‌دهد

دکتر حسین کرمی، مدیر شبکه نسیم: اقبال مخاطبان به برنامه‌های مفرح شبکه نسیم به این معنی نیست که در تمام طول سال باید چنین برنامه‌هایی ساخت و انتظار داشت که با استقبال هم مواجه شوند. لازمه ساخت برنامه‌های ترکیبی موفق، زمان مناسب تولید و پخش و فرم مطلوب و استاندارد است. شبکه نسیم شبکه نشاط و سرگرمی است و طبیعتا برنامه‌هایش هم باید چنین رویکردی داشته باشد. برنامه خندوانه ادامه پیدا خواهد کرد و فقط در ماه‌های محرم و صفر پخش نخواهد شد. دورهمی هم ادامه داشته و جمعه و شنبه هر هفته مهمان خانه‌ها خواهد بود. تا سه ماه دیگر سری جدید برنامه شب‌کوک با مشارکت گسترده مردم تولید خواهد شد. سری جدید البته فقط منحصر به موسیقی پاپ نخواهد بود و سنتی و مقامی را هم شامل می‌شود. در حوزه کتاب برنامه‌ای به نام «کتاب‌باز» خواهیم داشت که اجرای آن به عهده امیرحسین صدیق است. این برنامه در اردیبهشت روی آنتن خواهد رفت و هدف آن ترویج کتابخوانی با حضور هنرمندان است. در زمینه مسابقات هم چند برنامه جدید در دست طراحی است.

رسالت اصلی تلویزیون ساخت برنامه‌های ترکیبی است. آثار نمایشی ذاتا برای سینماست. آنچه در تلویزیون باید اتفاق بیفتد تولید برنامه‌هایی است که مردم با آن ارتباط برقرار کنند. این نوع برنامه‌های ترکیبی که حضور مردم در آنها ملموس است به تلویزیون هویت می‌دهد. در عین حال هزینه تولیدش به نسبت مجموعه‌های نمایشی معقول‌تر و مناسب‌تر است. در عین حال این برنامه‌ها مردم را با خود درگیر می‌کنند و پیا‌م‌های اجتماعی را نیز می‌توان در آنها گنجاند.

محسن محمدی