بیمارستان‌ها بی پرستار؛ پرستارها بیکار

محمد شریفی‌مقدم، قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری در نشست خبری که روز گذشته، در آستانه روز پرستار برگزار شد، اعلام کرد: گرچه بیمارستان‌ها هنوز مشکل کمبود پرستار دارند؛ اما شمار زیادی از پرستاران نیز بیکار هستند. اگر جمله شروع این گزارش را دوباره بخوانید، متوجه یک تناقض جدی می‌شوید؛یعنی از یک طرف اخباری مبنی بر کمبود پرستار داریم و از طرف دیگر، اخباری مبنی بر این‌که چند هزار پرستار ایرانی بیکار هستند که این دو جمله با یک تحلیل منطقی، اصلا با هم جمع نمی‌شوند.

قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری در توضیح این تناقض می‌گوید: این مشکل به روند جذب پرستار مربوط است.

اشاره او به دستور سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای ممنوعیت جذب پرستار جدید است. کوچک کردن دولت و منع استخدام‌های جدید، مانع از این شده که متناسب با نیازهای بهداشتی و درمانی کشور، پرستار جذب شود. با این حساب، شاید جواب منطقی این باشد که باید از بخش خصوصی کمک بگیریم تا محدودیت‌های دولتی را دور بزنیم، اما شریفی‌مقدم می‌گوید: دولت که استخدام جدید ندارد، پرستاران شرکتی هم که از طریق بخش خصوصی جذب می‌شوند، امنیت شغلی ندارند و همواره در معرض بیکار‌شدن هستند.

اما معاون پرستاری وزیر بهداشت، موضوع بیکاری پرستاران را به عملکرد خود پرستاران نسبت می‌دهد.

محمد میرزابیگی در نشست خبری دیگری به بهانه در پیش بودن روز پرستار تصریح می‌کند: ما اصلا پرستار بیکار و جویای کار در کشور نداریم.

از نگاه او، اگر پرستار واقعا دنبال کار باشد و حاضر بشود در هر جایی که نیاز کشور است خدمت کند، در آن صورت هیچ پرستار بیکاری باقی نمی‌ماند. البته این دیدگاه، مخالفان سرسختی دارد؛ مخالفانی که می‌گویند «تبعید اجباری پرستاران» برای خدمت در مناطق دورافتاده، راه‌حل علمی مشکلات بیکاری پرستاران ایرانی نیست. البته منظور مخالفان این نیست که مناطق دورافتاده نباید پرستار داشته باشند بلکه آنها می‌گویند کوچ کادر درمانی به این مناطق باید اختیاری و از صمیم قلب باشد و برای راضی کردن شان هم باید به آنها تسهیلات داد، اما به هر حال اجبار راه به جایی نمی‌برد.

دستمزدهای نامتناسب

«بیکاری تعداد زیادی از پرستاران ایرانی، حقیقتی غیرقابل انکار است.»

این را دکتر یعقوب جعفری، عضو شورای عالی نظام پرستاری ایران به جام‌جم می‌گوید.

از نگاه او، پرستاری شغل بسیار سخت و زیان‌آوری است که فرسودگی شغلی بالایی ایجاد می‌کند: «با اجرای طرح تحول سلامت و کاهش هزینه‌های بیماران بستری، تعداد مراجعان به بیمارستان‌ها نیز بسیار بیشتر از قبل شد، اما تعداد پرستاران افزایش چشمگیری نداشت و به همین دلیل، گاهی یک پرستار مجبور است همزمان به‌جای چند پرستار کار کند. همچنین متناسب نبودن حقوق با میزان سختی کار نیز موجب شده که خیلی از پرستاران، عطای کار را به لقایش ببخشند.» امنیت شغلی پایین پرستاران شرکتی و پایین بودن حقوق آنها هم باعث شده که به قول جعفری، بخش خصوصی هم نتواند پرستاران بیکار شده را به کار برگرداند.

نبود اعتبار برای جذب پرستاران بیکار شده و مخالفت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای جذب پرستاران جدید، مشکلی است که به گفته این مقام مسئول، باید در سطح کلان حکومتی حل شود: «مجلس باید برای رفع این مشکل، ورود پیدا کند و اجازه ندهد با نام کوچک کردن دولت، نظام سلامت و بیماران از کمبود پرستار، رنج ببرند.»

درد ما ضعف نظارت‌هاست

اگر وضعیت اشتغال پرستار شرکتی، مشابه شرایط استخدام رسمی در وزارت بهداشت باشد، در آن صورت برای پرستار فرقی ندارد که تحت چه اسمی، استخدام شود، اما دغدغه اینجاست که استخدام شرکتی پرستاران، به سستی خانه‌سازی کنار امواج خروشان می‌ماند که با هر موج جدیدی احتمال ویرانی وجود دارد.

دکتر احمد آریایی‌نژاد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس راه‌حل را در افزایش سطح نظارت‌ها می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: وقتی دولت برای استخدام پرستاران، مجوز جدیدی ندارد، بنابراین تنها راه‌حل منطقی این است که برای رفع مشکل پرستاران، بیماران و نظام سلامت، استخدام‌ها از طریق بخش خصوصی انجام شود.

به اعتقاد او، اگر جذب پرستار شرکتی، امنیت پرستاران را تامین نمی‌کند، این به معنی کارا نبودن فرآیند جذب پرستاران شرکتی نیست، بلکه باید نظارت بر این شرکت‌ها افزایش یابد تا آنها، حقوق پرستاران را پایمال نکنند.

کوچ اجباری پرستاران

دکتر حسین فرامرزی، کارشناس نظام سلامت و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز که سال‌ها در بخش‌های مختلف نظام سلامت، سوابق کلان مدیریتی داشته است، در گفت‌وگو با جام‌جم، بخشی از مشکل کمبود پرستار در نظام سلامت را به عملکرد خود پرستاران نسبت می‌دهد.

به گفته فرامرزی، برخی پرستاران فقط حاضرند در یک شهر خاص و آن هم فقط در یک بیمارستان خاص کار کنند، در حالی که طبیعی است یک بیمارستان خاص نمی‌تواند پاسخگوی اشتغال همه پرستاران متقاضی باشد.

همه این پرستاران متقاضی شغل هم منتظر نمانده‌اند تا بلکه فرجی شود و مجوز جدید استخدام صادر شود. اگر با آمارهای رسمی جلو برویم، سالانه بین 700 تا هزار پرستار از کشور خارج می‌شوند، اما آمارهای غیررسمی از کوچ پرستاران بیشتری روایت دارد.

غم‌انگیز اینجاست که پرستاری در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به عنوان یکی از مشاغل مطرح و پردرآمد محسوب می‌شود، اما در کشور ما، یک رشته تحصیلی است که دانشجویانش شاید هیچ‌گاه شانس شاغل شدن پیدا نکنند و شاغلانش هم حتی از ثبات شغلی‌شان مطمئن نیستند تا چه رسد به درآمد کافی.

امین جلالوند - جامعه