جلوه‌های بصری رنگ دادن به صحنه‌های سخت

جلوه‌های ویژه به کاری گفته می‌شود که توسط متخصصان امر در میادین آثار نمایشی به طور واقعی اجرا می‌شوند. به عنوان مثال اگر بخواهند صحنه انفجاری در یک اثر نمایشی ضبط شود، متخصصان جلوه‌های ویژه در صحنه حضور دارند و این کار را انجام می‌دهند، اما جلوه‌های بصری با جلوه‌های ویژه تفاوت دارد و متخصصان این کار به واسطه کامپیوتر صحنه‌هایی را اجرا می‌کنند که انجام دادن آن سخت و خطرناک است یا این‌که هزینه آن سنگین خواهد بود، به همین دلیل این افراد این صحنه‌ها را به شکل رایانه‌ای امکان‌پذیر می‌کنند.

برای مثال اگر کارگردان شکل خاصی از ابر در آسمان را در نظر داشته باشد، اما آن شکل در دسترس نباشد از جلوه‌های بصری استفاده کرده و با رایانه شکل دلخواه را درمی‌آورند یا فرو ریختن مجسمه‌ها توسط موجودات فضایی و... در واقع هنرمندان در جلوه‌های بصری توسط رایانه و بهره بردن از نرم‌افزارهای گرافیکی صحنه‌های مختلف را طراحی می‌کنند.

امیر سحرخیز، انیماتور، نویسنده و کارگردان انیمیشن و طراح جلوه‌های بصری است. وی سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های بصری جشنواره فیلم فجر سال 90، پروانه زرین بهترین دستاورد هنری جشنواره فیلم کودک و نوجوان سال 90، تندیس بهترین جلوه‌های بصری جشن سینمای ایران سال 87، تندیس بهترین انیمیشن جشن سینمای ایران سال 84، جایزه ویژه هیات داوران جشنواره دو سالانه پویانمایی تهران سال 83، جایزه بهترین انیمیشن کوتاه جشنواره فیلم کوتاه تهران سال 86 و دو دوره جایزه بهترین انیمیشن جشنواره رشد سال 85 و 86 را کسب کرده است.

وی طراح جلوه‌های بصری مجموعه‌های مختارنامه، شوق پرواز و فیلم‌های سینمایی آواز گنجشک‌ها، جدایی نادر از سیمین، درباره الی، خون بازی، یک حبه قند، آسمان محبوب، نارنجی‌پوش، مجموعه فرش ایرانی، دایره زنگی، باد و مه، گلوگاه شیطان، خواب لیلا و... است.

کابوس‌های مختار

سحرخیز درباره حرفه جلوه‌های بصری به جام‌جم می‌گوید: معمولا کارگردانان و فیلمنامه‌نویسان در فیلمنامه بخش‌هایی که مربوط به کار جلوه‌های بصری باشد را مشخص می‌کنند. در واقع کار ما این است که اتفاقاتی را اجرایی می‌کنیم که امکان‌پذیر نیست، هزینه بالایی نیاز دارد یا اجرای آن در صحنه خطرناک باشد.

وی در ادامه می‌گوید: به عنوان مثال بخش‌های مربوط به کابوس مختارنامه به لحاظ اجرایی امکان‌پذیر برای تصویربرداری نبود که در کابوس با موجودات و هیولاهایی روبه‌رو می‌شود، صحنه‌های شمشیر خوردن و خون پاشیده شدن به اطراف یا اجرایی کردن همه جنگ‌ها هزینه‌بر و خطرناک بود، بنابراین ما این بخش‌ها را با رایانه در آوردیم. البته همه این موارد از ابتدا به صورت کلی در فیلمنامه مشخص است و بعد جزئیات آن را طراحی می‌کنیم. برای این امر هم گروهی مشخص می‌شوند. یکی طراحی شخصیت را به عهده دارد و یکی دیگر طراحی فضا را کار می‌کند. برخی مواقع هم یک نفر تمام این کارها را ا نجام می‌دهد.

سحرخیز عنوان می‌کند: طراح جلوه‌های بصری سر صحنه حضور دارد تا اگر در بخش‌هایی از کار هم نیاز باشد پرده سبز یا آبی کروماکی نصب شود، این کار انجام شود. در واقع جلوه‌های بصری از معدود گروه‌هایی است که از زمان نگارش و پیش‌تولید در جریان کار است و همان زمان پیشنهادهایی هم می‌دهیم. در صحنه هم ارتباط تنگاتنگی با بازیگران خواهیم داشت. این تعامل کمک می‌کند تا صحنه‌هایی که قابلیت اجرایی ندارد برایش تصورسازی کنیم تا صحنه‌های قبل و بعد از آن اتفاق را چگونه بازی کنند.

فرودگاه فرانسه

وی درباره جلوه‌های بصری سریال «آسمان من» توضیح داد: بسیاری از پروازها را با رایانه در آوردیم. به عنوان مثال بخشی از قصه در فرودگاه فرانسه می‌گذشت، اما ما این بخش‌ها را در فرودگاه مهرآباد ضبط کردیم و برای این‌که در قصه این فرودگاه را شبیه فرودگاه فرانسه کنیم با جلوه‌های بصری برج مراقبت و المان‌هایی از فرودگاه فرانسه را به کار اضافه کردیم تا صحنه تبدیل به فرودگاه فرانسه شود. برای این پروژه هم حدود یک سال درگیر بودیم. جلوه‌های بصری جزو مشاغلی است که زمانبر و انرژی‌بر است.

این طراح جلوه‌های بصری ادامه می‌دهد: مخاطبان باید بدانند که جلوه‌های ویژه و جلوه‌های بصری کاملا از هم جدا هستند و برخی به اشتباه آن را مشابه ذکر می‌کنند. گرچه ارتباط تنگاتنگی با هم داریم تا هر بخش از کار را با تعامل دو طرفه انجام بدهیم.

سحرخیز در پایان عنوان می‌کند: حرفه جلوه‌های بصری با این‌که کار بسیار حساس و دقیقی است، اما جایگاهش هنوز آن طور باید و شاید شناخته نشده است و این در حالی است که در تمام این سال‌ها در همه فیلم‌ها و سریال‌ها از جلوه‌های بصری استفاده می‌شود. امیدوارم این حرفه جایگاه و هویت خودش را پیدا کند.

سوگند آرامی