صدرنشینی محیط‌ زیست در برنامه ششم توسعه

از حدود دو سال پیش با تشکیل کمیته خاص محیط‌زیست از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام و دعوت از متخصصان و استادان برجسته کشور با تنوع چشمگیر گرایش‌های سیاسی، این انتظار ایجاد شده بود که توصیه‌های علمی کارشناسان درباره ضرورت ایجاد نظام یکپارچه ملی برای مدیریت هماهنگ و نظام‌مند منابع حیاتی، تشدید برخورد با متخلفان و جرم‌انگاری تخریب محیط‌زیست، مطالعه و تدوین اطلس زیست‌بوم‌های کشور، ایجاد سازوکار ملی استقرار اقتصاد سبز و توجه مبتنی بر ارزش‌ها و الگوهای ایرانی ـ اسلامی در ترویج فرهنگ و اخلاق زیست‌محیطی، در بالاترین سطح سیاستگذاری ملی مورد توجه قرار گیرد؛ موضوعاتی که گاهی در میان مشاجره‌های جناحی مورد کم‌توجهی قرار گرفته‌اند.

در مقیاس منطقه‌ای نیز قرار گرفتن ایران در مجاورت کشورهایی که عموما گرفتار چالش‌های جدی امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هستند، باعث شده تا محیط‌ زیست در میان اولویت‌های کلان همسایگان ما نباشد درحالی که عناصر حیاتی مانند آب و هوا و خاک و تنوع‌زیستی لزوما در چارچوب مرزهای سیاسی و جغرافیایی جای نمی‌گیرند. در شرق، حقابه هامون به یک بحث اساسی میان سیاستمداران ایران و افغانستان تبدیل شده است.

در غرب، گردوغبار بارها سیاسیون ایران، عراق و ترکیه را گرد میز مذاکره آورده و آلودگی‌های دریایی در شمال و جنوب به یک دغدغه فراسازمانی تبدیل شده که گره آن لزوما توسط مدیران پردیسان باز نمی‌شود.

در عرصه جهانی نیز مقوله‌هایی چون رویکرد اقتصاد کم کربن، برقراری عوارض و مالیات سبز، استفاده از انرژی‌های پاک، حمایت از کشاورزی ارگانیک، توسعه حمل و نقل همگانی، تشدید مبارزه با تخلفات محیط‌زیستی و تقویت بنیان‌های علمی و پژوهشی کاربردی، کلیدی‌ترین بحث‌های دیپلماسی نوین محیط‌زیست است.

بدون تردید امروزه با چنین نگاه کلانی در سطح بین‌المللی، مقوله محیط‌زیست باید به‌صورت یک فرصت ـ تهدید مورد توجه برنامه‌ریزان ارشد تمام کشورها قرار گیرد.

ابلاغ این سیاست‌ها از سوی مقام معظم رهبری، از طرفی اتمام‌حجت با آنانی است که برای مقاومت در مقابل قوانین‌حفاظت محیط‌ زیست، لقب «محیط‌ایست» به آن می‌دادند و از طرف دیگر تعیین تکلیفی روشن و جدی برای دولت و نیز مجلس شورای اسلامی است تا در این روزهای کلیدی تدوین و بررسی برنامه ششم توسعه، مراقبت از سلامت تمام زیست‌مندان این سرزمین را بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار دهند.

دکتر اصغر محمدی‌فاضل - رئیس دانشکده محیط‌ زیست / روزنامه جام جم