نعل وارونه روزنامه دولت در دفاع از «برجام»

این در حالی‌است که رسانه‌های منتقد دولت مانند روزنامه جام‌جم طی دو ماه گذشته تلاش کرده‌اند تا با انعکاس دیدگاه موافقان و مخالفان، به تعدیل و شفاف‌سازی فضای اخبار و اطلاعات در خصوص متن برجام مبادرت کنند و نسبت به نفوذ دشمنان در دوران پسا برجام هشدار دهند.

بازی در زمین اتهام‌زنندگان

این‌که برخی روزنامه‌ها با گرایش‌های روشن سیاسی همواره اتهاماتی را متوجه رسانه‌های دیگر می‌کنند، مدت‌هاست تبدیل به امری عادی شده و سال‌هاست که اتهام‌زنندگان تلاش می‌کنند راهبرد «آینه شکستن» را در برابر برخی برنامه‌های انتقادی رسانه ملی در پیش گیرند. با وجود این‌که از‌ رسانه دولت انتظار می‌رود انعکاس‌دهنده سیاست‌های دولت اعتدال در سال «همدلی و همزبانی» باشد، اما این رسانه در خط مقدم اتهام‌زنی قرار گرفته و با عینک بدبینی، برچسب به‌دست، در هر کوی و برزن به‌دنبال منتقد می‌گردد تا به خیال خود، آنها را بی‌اعتبار کند که این امر نشان از آن دارد شاید برخی رسوبات سیاسی در حال رخ‌نمایی در درون دولتی است که بر حفظ اعتدال و دوری از تندروی پای می‌فشارد.

نمونه بارز آن، انتقاداتی غیرمتعارفی است که اخیرا روزنامه ایران علیه روزنامه جام‌جم مطرح و نشان داده آماده است تا بار دیگر عرف قدیمی پرهیز از اتهام‌زنی رسانه‌ها علیه یکدیگر را شکسته و در آستانه انتخابات، نقش مهاجم را در زمین انتخابات بازی کند؛ زمینی که البته پیش از این رئیس‌جمهور به‌درستی تاکید کرده بود، دولت قصد ورود به آن را ندارد.

برجام در حصار موج‌سواران

یافتن پاسخی برای این پرسش که چرا برخی دولتی‌ها تلاش می‌کنند تا پیش از آغاز رسمی مبارزات انتخاباتی، هر رسانه‌ای را که صدایی مخالف در آن شنیده می‌شود، مرعوب کنند، چندان مشکل نیست. چنان‌که شعار «مخالف من، مخالف برجام است»، یا «هر که با ما نیست، بر برجام است»، اینک راهبرد سیاسیونی شده که بدشان نمی‌آید از نمد توافق هسته‌ای، کلاهی سیاسی برای خود ببافند.

این‌که اکنون روزنامه دولت در گزارشی یکسویه، نقد سیاست دولت در حوزه اقتصاد مقاومتی را به مخالفت «جام‌جم» با برجام نسبت داده(!) و تیترهای اقتصادی این روزنامه را مربوط به توافق هسته‌ای می‌کند، به‌خوبی حکایت از آن دارد که از همین حالا طیف رسانه‌ای حامی دولت می‌خواهد با استفاده سیاسی از موقعیت برجام در افکارعمومی، هر نقدی به دولت را «موضعگیری علیه برجام» توصیف کرده و از این طریق منتقدان را مجبور به سکوت کند. این درحالی است که جام‌جم اصولا برجام را پرونده‌ای ملی و فراتر از دولت یازدهم دانسته و بنابراین هیچ‌گاه نسبت خود با دولت را براساس نقد یا همراهی با توافق هسته‌ای تعریف نکرده و نمی‌کند.

وکیل مدافع شیطان؟!

جالب اینجاست که ارگان دولت چنان در نقد رقبا یکه‌تازی پیشه کرده که حتی تیترهای انتقادی روزنامه جام‌جم درباره عملکرد مقامات آمریکایی را هم برنتابیده و نقش وکیل‌مدافع کدخدا را برای خود درنظر گرفته است. روزنامه ایران که در نقد اخیر خود متوسل به برخی مقالات در نقد مواضع دولت آمریکا در قبال کشورمان شده، پنداری نشان می‌دهد فاصله‌ای میان دولت ایران و دولت ایالات متحده نیست!

در مطلبی که هفته گذشته روزنامه ایران با تیتر «بازوی کاغذی صداوسیما علیه دولت» منتشر کرد، نویسنده تیترهایی چون «کری، کُری خواند»، کاریکاتور جام‌جم از وزیر امور خارجه آمریکا یا سرمقاله‌ای با عنوان «عماد داد کدخدا را درآورد» را مصداق مخالفت با برجام قلمداد کرده است، بد نیست این بیانات شفاف رهبر معظم انقلاب را به‌خوبی بشنوند که روز گذشته فرمودند: «بعضی به بهانه‌ مسائل جزئی داخلی، دشمن را فراموش می‌کنند. این‌که امام مکرر فرمودند «هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید» برای همین بود... البته جامعه آزاد است و انتقاد مایه‌ پیشرفت است اما دشمن اصلی را با دشمن درجه دو و دوستانی که با آنها اختلاف داریم، اشتباه نگیرید...» بنابراین این سوال بزرگ باقی است که چرا نقد سیاست‌های آمریکا به مخالفت با برجام تفسیر می‌شود.

از چند صدایی «جام‌جم» تا تک‌صدایی «ایران»

جالب است که دلواپسی روزنامه ایران بابت نگاه روزنامه جام‌جم درباره برجام که با ادعای نقد یکسویه توافق هسته‌ای صورت گرفته، درحالی مطرح می‌شود که این روزنامه پوشش گسترده اخبار مذاکرات هسته‌ای در ماه‌های اخیر و گفت‌وگوهای جام‌جم با موافقان و مخالفان این توافق را نادیده گرفته و در اقدامی که نمی‌توان نام سهوی‌بودن بر آن نهاد، انعکاس دفاع صاحبنظران بسیاری از توافق وین در روزنامه جام‌جم را در تحلیل‌محتوای یکسویه خود مورد توجه قرار نداده است.

اگر به فهرست مناظره مکتوب ابراهیم کارخانه‌ای و منصور حقیقت‌پور، نمایندگانی با دو نگاه متفاوت به توافق وین یا بحث برجام در گفت‌وگو با مهرداد بذرپاش (منتقد) و حشمت‌الله فلاحت‌پیشه (مدافع) و حتی فراتر از این، پوشش میزگردی حقوقی در این رابطه با حضور دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی، دکتر محسن عبداللهی، دکتر سعید محمودی و دکتر حسین سادات را هم اضافه کنیم، می‌بینیم در شمارگان متعدد روزنامه (ازسوم تا دهم مرداد) بررسی برجام به‌طور منصفانه با حضور همزمان دو صاحبنظر موافق و مخالف صورت گرفته است؛ راهکاری که روزنامه ایران هیچ‌گاه در بررسی برجام مورد استفاده قرار نداده و همواره تنها در دفاع یکسویه از دولت به میدان قضاوت افکارعمومی رفته است.

(خوش بود گر محک تجربه آید به میان / تا سیه‌رو شود هر که در او غش باشد)

این چندصدایی روزنامه جام‌جم و بهره‌گیری از دیدگاه‌های موافقان و مخالفان در کالبدشکافی زوایای پیدا و پنهان برجام نشان می‌دهد که جام‌جم نه‌فقط به تضعیف تیم مذاکره‌کننده روی نیاورده، بلکه با افتخار، تلاش کرده تا به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های رسانه‌ای نظام، از تصمیم گرفته شده برای ورود ایران به گفت‌وگوهای پرچالش هسته‌ای، کارشناسانه دفاع و آن را نقد و بررسی کند.

این در حالی است که پوشش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی که در آن وزیر امور خارجه یا معاونان وی حضور داشته‌اند یا میزگردهای کارشناسی صداوسیما درباره برجام (در قالب برنامه‌هایی چون تیتر امشب، نگاه یک، گفت‌وگوی ویژه خبری و برنامه متن و حاشیه)، از دیگر اقدامات «جام‌جم» بوده که گاه به تیتر اصلی روزنامه نیز تبدیل شده است؛ و به‌این ترتیب باید از همکارانمان در روزنامه «ایران» پرسید آیا آنها چنین مواردی را به طور کامل بازنشر داده‌اند؟

«ایران» برای کدام ایرانیان؟

با این همه، روشن است که پس از انتشار متن برجام، نقدهایی به متن توافق صورت گرفته، بیان شد که اهمیت این نقدها به اندازه‌ای بود که حتی رهبر فرزانه انقلاب نیز در نامه اخیرشان به رئیس‌جمهور، از منتقدان به‌دلیل همین نقدها تشکر کردند. این نقدها تا به آنجا بود که حتی آیت‌الله آملی‌لاریجانی رئیس دستگاه قضا نسبت به حفره‌های امنیتی در برجام هشدار داد.

طبیعی است در برابر این نقدها رسانه ملی و روزنامه جام‌جم نمی‌توانست رویکردی منفعلانه داشته باشد و بنابراین در کنار دفاع از برجام از سوی مقامات دولتی، نقدهای صورت گرفته را نیز پوشش داد و تلاش کرد با توجه به رسالت ذاتی رسانه‌ها برای «نقد» و کوشش جهت بهبود شرایط، موضعی منصفانه نسبت به بررسی توافق صورت گرفته داشته باشد. با این حال وقتی برای گروهی از سیاسیون، معیار انصاف نه پوشش برابر نقدها و دفاعیه‌ها از برجام، بلکه میزان دوری و نزدیکی به بعضی چهره‌های پشت‌پرده باشد، طبیعی است هر نقدی مصداق غرض‌ورزی سیاسی تشخیص داده شده و مستحق برچسب‌زنی دانسته می‌شود.

چنین است که ارگان دولت در شرایطی روزنامه جام‌جم را دعوت به بی‌طرفی می‌کند که خود در هفته‌های اخیر کوچک‌ترین نقدی نسبت به عملکرد تیم مذاکره‌کننده و برجام را پوشش نداده و با وجود نام خود که فراگیری‌اش را به‌اندازه ایران نشان می‌دهد، در حصار گروه‌بندی‌های سیاسی مانده و گمان برده با نفی منتقدان و نادیده گرفتن صدای مخالف، جامعه نیز نمی‌تواند چنین صدایی را بشنود. هم همکاران مطبوعاتی ما در روزنامه ایران و هم دولتمردان به‌خوبی می‌دانند که پس از انتخابات 24 خرداد 1392، رئیس‌جمهور منتخب و دولت او، نه‌فقط محدود به ستادهای انتخاباتی حامی نامزد پیروز نیستند، بلکه دولتی برای خدمت به همه مردم ایران محسوب می‌شوند و ارگان این دولت هم باید حد و اندازه‌های خود را در این گستره تعریف کند. چنین است که اگر در میان مردم ایران منتقدانی به برجام، نقدی وارد می‌دانند باید صدای آنها شنیده شود، نه این‌که ایران فقط برای «برخی ایرانیان» دانسته شود.

سوءاستفاده انتخاباتی از برجام به سود کیست؟

روزنامه جام‌جم در یک هفته‌ای که از آغاز موج تازه تخریب‌ها علیه این روزنامه می‌گذرد، تلاش کرد تا از ورود به زمینی که بازی در آن تنها به سود آنهایی است که منتظر دوقطبی‌سازی برجام هستند، بپرهیزد. با وجود این تکرار روند تخریبی آغاز شده و توسعه آن به دیگر رسانه‌های همسو با جریان موج‌سوار، روزنامه جام‌جم را بر آن داشت تا مدعیان رسانه‌ای اعتدال را به پایبندی به شعار داده شده از سوی دولت محترم فراخوانده و از افتادن در دامی که این روزنامه را به عصر مجیزگویی دولت‌ها بازمی‌گرداند، برحذر دارد.

روزنامه جام‌جم بر این باور است که استفاده ابزاری از برجام برای منافع انتخاباتی مصداق بارز تضعیف برجام و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای است.

و کلام آخر این‌که همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب چند سال قبل در دیدار با کارکنان زحمتکش خبرگزاری جمهوری اسلامی این رسانه را دست بزن نظام در مقابل دشمنان و نبض نظام در داخل کشورمان دانسته‌اند و در سال‌های اخیر نیز از خبرگزاری جمهوری اسلامی به‌عنوان رسانه حاکمیت یاد کرده‌اند از این رو باتوجه به وابستگی روزنامه ایران به خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)تردیدی نیست تاکیدات رهبر معظم انقلاب درباره این روزنامه نیز شمولیت دارد و بنابراین تبدیل شدن روزنامه ایران به بولتن دولت خطایی استراتژیک است.

جام‌جم محمل دیدگاه‌های موافق و مخالف

روزنامه جام‌جم ده روز پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای در ستونی به نام «برجام در بوته کارشناسی» محورهای مهم مورد بحث در قطعنامه 2231 و سند مشترک وین را بررسی کرد. در یکی از این گزارش‌ها حسن بهشتی‌پور به‌عنوان حامی برجام و محمدصادق کوشکی در قامت منتقد، به بررسی مکانیزم ماشه در متن برجام پرداختند و در گزارشی دیگر در همین ستون ویژه نوذر شفیعی و حسین نقوی حسینی (اولی در مقام مدافع و دومی به‌عنوان منتقد)، در گفت‌وگو با جام‌جم موضوع حفظ اسرار نظامی کشورمان در برجام را مورد کنکاش قرار دادند. در یکی دیگر از شمارگان این ستون ویژه، اظهارات علی‌اکبر صالحی و دیدگاه‌های دکتر ابراهیم متقی درباره حفظ دستاوردهای هسته‌ای در برجام پوشش داده شد و در شماره‌ای دیگر در همین زمینه مصطفی کواکبیان از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب در کنار فواد ایزدی، از منتقدان برجام، موضوع توانمندی دفاعی ایران در قطعنامه 2231 را در گفت‌وگو با جام‌جم بررسی کردند. داریوش قنبری و احمد بخشایش، باز هم از دو طیف سیاسی متفاوت در گزارش شماره بعد، موضوع لغو تحریم‌ها را ارزیابی کردند.